Γράφει ο Παύλος Μαραγκός
Γιατί το επιχείρημα ότι “το Ισραήλ έχει δικαίωμα στην αυτοάμυνα” δεν μπορεί να έχει ισχύ;
Το συγκεκριμένο επιχείρημα δεν έχει νομική βάση όταν το επικαλείται ένας στρατός κατοχής.
Η Francesca Albanese, ειδική εισηγήτρια των ΟΗΕ για τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη: “Επίκληση του δικαιώματος στην αυτοάμυνα μπορεί να γίνει όταν ένα κράτος απειλείται από ένα άλλο κράτος, κάτι που δεν ισχύει σε αυτή την περίπτωση. Το Ισραήλ δεν απειλείται από ένα άλλο κράτος αλλά από μια ένοπλη οργάνωση σε κατεχόμενη περιοχή. Ακόμα και το να μιλάμε για πόλεμο ανάμεσα σε Ισραήλ και Γάζα είναι λάθος γιατί η Γάζα δεν είναι μια αυτόνομη οντότητα, είναι τμήμα κατεχόμενης περιοχής. Οπότε το Ισραήλ δεν μπορεί να επικαλείται την αυτοάμυνα όταν η απειλή προέρχεται από το έδαφος που κατέχει”.
Πώς φτάσαμε όλες τις τελευταίες δεκαετίες, με αποκορύφωμα τις τελευταίες ημέρες, ο θύτης και το θύμα να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο. Πώς φτάσαμε να «ζυγίζουμε» το ανθρωπιστικό κόστος, να αποδεχόμαστε ως κανονικότητα τα «δύο μέτρα και δύο σταθμά», με κάποιες ανθρώπινες ζωές να είναι πολυτιμότερες από κάποιες άλλες;
Επικοισμοί- Ένα ξεκάθαρο δείγμα κατοχής
Οι εποικισμοί κατέχουν περίπου 538.130 στρέμματα – σχεδόν το 10% της Δυτικής Όχθης, όμως επί της ουσίας κατέχουν άλλα 1.650.370 στρέμματα αφού διαθέτουν δικό τους οδικό δίκτυο, στρατιωτικές ζώνες ασφαλείας κ.ά. Το εποικιστικό οδικό δίκτυο (με ουδέτερες ζώνες που φθάνουν μέχρι και 70 μέτρα εκατέρωθεν του οδοστρώματος) ξεπερνά τα 794 χιλιόμετρα, που δεν έχουν δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν οι Παλαιστίνιοι, των οποίων το οδικό δίκτυο απλώς κόβεται στα σημεία αυτά. Αυτό φέρνει τη συνολική έκταση υπό τον άμεσο έλεγχο των εποικισμών στο 40% της Δυτικής Όχθης. Εννοείται ότι σε αυτά τα στρέμματα περιλαμβάνονται καλλιέργειες ή ακόμη και σπίτια Παλαιστινίων από τα οποία εκδιώχθηκαν. Με στοιχεία ήδη από το 2009, ανά 1.000 εποίκους αντιστοιχούν 1.167 σπίτια ενώ ανά 1.000 Ισραηλινούς πολίτες αντιστοιχούν 836. Είναι σαφές ότι το Ισραήλ «αναπτύσσεται» κυρίως στους εποικισμούς.
Η «ανάπτυξη» αυτή συμβαίνει με έναν τρόπο εξαιρετικά απαξιωτικό και εκμηδενιστικό προς τους Παλαιστίνιους. Χωρίς καμία προειδοποίηση, χωρίς καμία προηγούμενη συμφωνία, χωρίς καμία ενημέρωση ή έστω αίτημα για παραχώρηση γης, οι Ισραηλινοί κυριολεκτικά εισβάλλουν ξαφνικά σε εκτάσεις γης και τις προσαρτούν προς όφελος των εποικισμών, εκδιώχνοντας άγρια ή και σκοτώνοντας τους παλαιστίνιους κατόχους τής γης αυτής. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο σε χωράφια και προσωπικές ιδιοκτησίες, αλλά και σε δημόσια γη, που μέχρι το τέλος μιας ημέρας θεωρείται παλαιστινιακό έδαφος και ενδέχεται στην αρχή τής επόμενης να έχει ισραηλινές σημαίες και μπουλντόζες που θα το κατοχυρώσουν ως Ισραήλ. Εξάλλου, αυτό που μαρτυρούν οι κάτοικοι των παλαιστινιακών περιοχών είναι ακριβώς αυτό: ότι μπορεί να ξυπνήσουν ένα πρωί κι εκεί που απέναντί τους υπήρχε ένας λόφος, να βλέπουν θεμέλια για τον επόμενο εποικισμό, ο οποίος ολοκληρώνεται τάχιστα.
Έτσι, οι Παλαιστίνιοι στη Δ. Όχθη «στριμώχνονται» σε 165 μικρότερους ή μεγαλύτερους οικισμούς και πόλεις, εκ των οποίων οι περισσότερες δεν «επικοινωνούν» οδικώς μεταξύ τους απευθείας ακριβώς λόγω των εποικισμών. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της ισραηλινής εφημερίδας Haaretz μόλις πριν από 4 μήνες, αν και η γη που έχει προσαρτηθεί στη Δ. Όχθη θεωρητικώς θα έπρεπε να χρησιμοποιείται τόσο από εποίκους όσο και από Παλαιστινίους, περισσότερη από την μισή χρησιμοποιείται αποκλειστικά από εποίκους. Κοινώς η «ελεύθερη» Δ. Όχθη έχει μετατραπεί σε ένα αβίωτο Μπαντουστάν.
Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Βηθλέεμ, που εδώ και χρόνια περιστοιχίζεται πλέον από εποικισμούς, κάτι που έχει δώσει την αφορμή για συνεχόμενη κατασκευή τειχών γύρω-γύρω από την πόλη, πράγμα που αφενός έχει περιορίσει τις μετακινήσεις των κατοίκων και τους εγκλωβίζει σε ένα ασφυκτικό καθεστώς, αφετέρου τους υποβάλλει σε μια διαρκή ταλαιπωρία και καθημερινή υποτίμηση της ζωής τους με το να μη ξέρουν ποια είναι η γη τους, να ελέγχονται κάθε φορά που θέλουν να μπουν ή να βγουν από τη Βηθλέεμ και να πρέπει να επανεφευρίσκουν καινούργιες διαδρομές για να πάνε από μία περιοχή τής πόλης σε μια άλλη καθώς μπορεί να παρεμβάλλεται τείχος ή εποικισμός στη μέση. Η κατάσταση αυτή έχει οδηγήσει πολλούς κατοίκους της πόλης να την εγκαταλείψουν.
Το Τείχος της “Ντροπής”
Όταν μιλάμε για «Τείχος» στην Παλαιστίνη και το Ισραήλ εννοούμε αυτό της Δυτικής Όχθης, το τείχος που οι Ισραηλινοί ονομάζουν «Σύνορο Ασφάλειας» και οι Παλαιστίνιοι αποκαλούν το «Τείχος του Απαρτχάιντ». Παράλληλα, εδώ και δεκαετίες χτίζονται από τους Ισραηλινούς και άλλοι «φράχτες» και «διαχωριστικά», με αποτέλεσμα τα παλαιστινιακά εδάφη να μη συνιστούν ενιαία επικράτεια και να μην υπάρχει σύνδεση ανάμεσα σε πόλεις, χωριά, κοινότητες, ή και ανθρώπους των ίδιων κοινοτήτων. Αν και ο δηλωμένος σκοπός τής κατασκευής τού Τείχους ήταν η ασφάλεια των ισραηλινών πολιτών και ο διαχωρισμός τους από ένα ενδεχόμενο παλαιστινιακό κράτος, τελικά αυτό που φαίνεται να εξυπηρετούν είναι η de facto διεύρυνση του εδάφους τού Ισραήλ και η νομιμοποίηση της κατοχής, η διάλυση της δυνατότητας ύπαρξης παλαιστινιακού κράτους, η εμπέδωση της ισχύος και της επεκτατικής πολιτικής τού Ισραήλ και η απανθρωποποίηση, δλδ η αναγωγή των Παλαιστίνιων πίσω από τα τείχη σε κάποια τέρατα που θέλουν να γκρεμίσουν τα τείχη για να σφάξουν Ισραηλινούς -αναγωγή όχι δύσκολη όταν οι περισσότεροι Ισραηλινοί πολίτες δεν βλέπουν καν μπροστά τους πλέον Παλαιστίνιους και τους κατασκευάζουν ως οντότητες και ως λαό μέσα από το θυμικό τους και την προπαγάνδα τής χώρας που ζουν.
Σύμφωνα με το Ισραηλινό Κέντρο Πληροφόρησης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στις Κατεχόμενες Περιοχές «με την κατασκευή του διαχωριστικού φράγματος, το Ισραήλ διέσπασε τη συνέχεια παλαιστινιακών αστικών και αγροτικών εδαφών και διέκοψε διακοινοτικούς δεσμούς που είχαν σφυρηλατηθεί και εδραιωθεί κατά τη διάρκεια πολλών γενεών- επέβαλε μια αυθαίρετη αναδιαμόρφωση του χώρου με βάση τα όρια των εποικισμών και για την εξυπηρέτηση των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας.»
το 2005 η ισραηλινή κυβέρνηση αποφάσισε να συνεχίσει και να επεκτείνει την κατασκευή τού τείχους στα 670 χιλιόμετρα, επικαλούμενη αυτή τη φορά τη δεύτερη Ιντιφάντα και συνυπολογίζοντας το σχέδιο για την απόσυρση του ισραηλινού στρατού και 21 εποικισμών από τη Λωρίδα τής Γάζας. Και αυτό, παρά την απόφαση των Ηνωμένων Εθνών στο Διεθνές Δικαστήριο τής Χάγης τον Ιούλιο του 2004, η οποία καλούσε το Ισραήλ να αποσύρει το τείχος από την κατεχόμενη Παλαιστίνη. Μάλιστα, η γνωμοδοτική απόφαση καλούσε το Ισραήλ να επιστρέψει την γη που είχε καταλάβει και να αποζημιώσει τους κατοίκους της για τυχόν καταστροφές που είχε επιφέρει. Η απόφαση, βέβαια, δεν ήταν δεσμευτική και αυτό επικαλέστηκε το Ισραήλ για να την αγνοήσει.
Παρόμοιες αποφάσεις για τη μη νομιμότητα του συγκεκριμένου σχεδίου πήραν εκείνη την περίοδο και άλλοι διεθνείς και εγχώριοι φορείς και οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένου και του Ανώτατου Δικαστηρίου τού Ισραήλ. Καμία δεν εισακούστηκε, καθώς σχεδόν καμία δεν αμφισβήτησε τον ισχυρισμό τού Ισραήλ ότι έχει δικαίωμα να υψώσει τείχος για την ασφάλειά του. Φυσικά, ούτε η φωνή κινημάτων εντός του Ισραήλ, που επί χρόνια μάχονταν ενάντια στο τείχος, εισακούστηκε ποτέ από την κυβέρνηση. Αντιθέτως, τότε ήταν που ελήφθη και η απόφαση για Τείχος που θα περικλείει την Ιερουσαλήμ, καταπατώντας ακόμα και τη συμφωνία τού Όσλο για την ύπαρξη της πόλης αυτής. Έτσι, η ανατολική Ιερουσαλήμ αποκόπηκε από τη Δυτική Όχθη και όσοι Παλαιστίνιοι έμειναν από την πλευρά της Ιερουσαλήμ έγιναν ξαφνικά κάτοικοι του Ισραήλ, χωρίς όμως να πάρουν υπηκοότητα. Δεν θεωρούνται Ισραηλινοί πολίτες καθώς η ισραηλινή γραφειοκρατία θέτει τεράστια εμπόδια στο να λάβουν υπηκοότητα. Σήμερα περίπου το 39% των κατοίκων της ανατολικής Ιερουσαλήμ είναι Παλαιστίνιοι αλλά μόνο το 5% έχει ισραηλινή υπηκοότητα. Είτε έχουν μείνει με την ιορδανική υπηκοότητα που είχαν πριν την προσάρτηση από το Ισραήλ είτε είναι…χωρίς υπηκοότητα, κάτι που τους καθιστά πρώτης τάξης θύματα για εκτοπισμό και άρση της άδειας διαμονής τους.
Γιατί συνιστά έγκλημα πολέμου το Τείχος;
Γιατί οι επιπτώσεις στην καθημερινότητα είναι τέτοιες που επιφέρουν από ακραία φτωχοποίηση και βιοτική υποβάθμιση μέχρι και θάνατο -όχι (μόνο) από όπλα, αλλά από έλλειψη υποδομών και πρόσβασης σε βασικά αγαθά. Έτσι, πέρα από το πώς μέσω του τείχους οι Ισραηλινοί εγκαθιδρύουν διαρκώς την κυριαρχία τους με την ολοένα και μεγαλύτερη προσάρτηση γης, η καθημερινή ζωή καθορίζεται στο μεγαλύτερο βαθμό από την ύπαρξη αυτού του διαχωρισμού.
Υγεία:
Χιλιάδες Παλαιστίνιοι και Παλαιστίνιες δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε νοσοκομειακές υποδομές και παροχές υγείας. Καθώς για να βγουν έξω από το τείχος χρειάζεται να έχουν πάρει άδεια, σε περιπτώσεις ειδικά μιας επείγουσας ανάγκης αυτό σημαίνει ότι μπορεί να πεθάνουν πριν εγκριθεί το αίτημά τους. Αν υπολογίσουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος των παλαιστινιακών εδαφών είναι απομονωμένα και αποκλεισμένα από μεγαλύτερες πόλεις, και με καμία οικονομική δυνατότητα φυσικά να έχουν ένα δικό τους σύστημα υγείας, μπορούμε να φανταστούμε τι σημαίνει η πρόσβαση σε προληπτικές ή άλλες εξετάσεις, το να μπορούν να θεραπευτούν ή και να προλάβουν κάποιο επείγον περιστατικό. Οι επιπτώσεις στην υγεία ήταν γνωστές από το 2005: «Στο Abu Dis και την Aizaria, δύο παλαιστινιακές πόλεις όπου το τείχος έχει ήδη ολοκληρωθεί, ο μέσος χρόνος που χρειάζεται ένα ασθενοφόρο για να μεταβεί στα πλησιέστερα νοσοκομεία τής Ιερουσαλήμ έχει αυξηθεί από περίπου 10 λεπτά σε πάνω από μία ώρα και 50 λεπτά… Ο κ. Garrigue λέει ότι μόλις ολοκληρωθεί το τείχος, το πρόβλημα αυτό θα επηρεάσει πολλά περισσότερα χωριά»
Εδώ μπορείτε να δείτε μια ενδελεχή έρευνα και αναλυτική περιγραφή των επιπτώσεων τους Τείχους στην Υγεία των Παλαιστίνιων, από την ισραηλινή οργάνωση Physicians for Human Rights (PHR). Στην εισαγωγή τους αναφέρουν: «Η παρούσα έκθεση εξετάζει τους διάφορους πληθυσμούς που πλήττονται από τον επιβεβλημένο διαχωρισμό. Ενώ εστιάζουμε στην πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, γνωρίζουμε ότι όσα περιγράφουμε σε αυτόν τον τομέα ισχύουν και για άλλες πτυχές τής ζωής. Στο πρώτο μέρος της έκθεσης κάνουμε μια σύντομη επισκόπηση του τείχους και του νομικού του καθεστώτος. Στη συνέχεια ασχολούμαστε με τις διάφορες ομάδες ανθρώπων τις οποίες επηρεάζει,την καθεμία σε διαφορετική κλίμακα. Καταδεικνύουμε πώς το τείχος αποκόπτει τους κατοίκους της Ιερουσαλήμ που έχουν καθεστώς διαμονής στο Ισραήλ από την πόλη και από τις εγκαταστάσεις του kupat holim (οργανισμός συντήρησης υγείας ή HMO) και πώς το Ισραήλ αποφεύγει τις ευθύνες του απέναντί τους. Δείχνουμε επίσης πώς οι Παλαιστίνιοι σύζυγοι σε “μικτές” οικογένειες (ένας σύζυγος Παλαιστίνιος, ένας σύζυγος Παλαιστίνιος με ισραηλινό καθεστώς διαμονής/υπηκοότητας) γίνονται φυλακισμένοι στα σπίτια τους, χωρίς να μπορούν να λάβουν ιατρική περίθαλψη, καθώς και πώς οι Παλαιστίνιοι που διαμένουν σε άλλα μέρη των κατεχομένων εδαφών δεν μπορούν πλέον να φτάσουν στα νοσοκομεία της Ιερουσαλήμ, ακόμη και όταν η περίθαλψη που χρειάζονται δεν είναι διαθέσιμη στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας.»
Μετακίνηση ανθρώπων:
Τα σημεία ελέγχου, η υποχρεωτική άδεια διέλευσης εφόσον οι ισραηλινές Αρχές κρίνουν ότι υπάρχει ανάγκη ή δουλειά, η απαγόρευση διέλευσης στους υπόλοιπους, οι οικογένειες που έχουν χωριστεί στα δύο, η γη που έχει μείνει από την άλλη μεριά τού τείχους, οι ελεύθεροι σκοπευτές κατά μήκος τού τείχους: Αυτά συνιστούν τους παράγοντες μετακίνησης μιας Παλαιστίνιας ή ενός Παλαιστίνιου στον τόπο που ζουν. Σε μια περιοχή που της κατήργησαν τη σιδηροδρομική γραμμή που υπήρχε από το 1920 έως το 1948 και συνέδεε τις πόλεις μεταξύ τους, ενώ τώρα υπάρχουν μόνο λεωφορεία κυρίως από και προς τη Ραμάλα. Και το οδικό δίκτυο αλλάζει «σημαίες» κάθε λίγο, με αποτέλεσμα αυτοκίνητα με παλαιστινιακές πινακίδες να απαγορεύεται να διασχίσουν τον βασικό δρόμο που μέχρι πρότινος συνέδεε δύο παλαιστινιακές πόλεις μεταξύ τους, και να πρέπει να κάνουν μια τεράστια παράκαμψη, περνώντας από σημεία ελέγχου, από όπου μπορεί και να μην πάρουν άδεια να προχωρήσουν.
Οικονομία:
Από την Παγκόσμια Τράπεζα, έγγραφο στην Eνότητα “Κατανοώντας τη φτώχεια” (2013): «Η παλαιστινιακή οικονομία γνωρίζει ισχυρή ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Η παρούσα έκθεση εξετάζει τα οικονομικά οφέλη από την άρση των περιορισμών στην κυκλοφορία και την πρόσβαση, καθώς και άλλων διοικητικών εμποδίων, για τις παλαιστινιακές επενδύσεις και την οικονομική δραστηριότητα σε μια περιοχή γνωστή ως Area C. Η περιοχή αυτή αποτελεί περίπου το 61% της επικράτειας της Δυτικής Όχθης και ορίστηκε σύμφωνα με τις ειρηνευτικές συμφωνίες του Όσλο ως η περιοχή που τελικά θα μεταβιβαζόταν στην Παλαιστινιακή Αρχή. Οι περιορισμοί στην οικονομική δραστηριότητα στην Area C της Δυτικής Όχθης ήταν ιδιαίτερα επιζήμιοι για την παλαιστινιακή οικονομία. Η Τράπεζα θα επικεντρωθεί στα άμεσα, ειδικά για κάθε τομέα οφέλη, καθώς και στα έμμεσα οφέλη που σχετίζονται με τις βελτιώσεις στις φυσικές και θεσμικές υποδομές, καθώς και στις δευτερογενείς επιπτώσεις σε άλλους τομείς της παλαιστινιακής οικονομίας. Οι τομείς που εξετάζονται είναι η γεωργία, η εκμετάλλευση των ορυκτών της Νεκράς Θάλασσας, η εξόρυξη και τα λατομεία πέτρας, οι κατασκευές, ο τουρισμός, οι τηλεπικοινωνίες και τα καλλυντικά. Θα αρθούν διάφοροι φυσικοί, νομικοί, ρυθμιστικοί και γραφειοκρατικοί περιορισμοί που εμποδίζουν σήμερα τους επενδυτές να λάβουν οικοδομικές άδειες και να αποκτήσουν πρόσβαση στη γη και τους υδάτινους πόρους. Οι σηµερινοί περιορισµοί κίνησης και πρόσβασης που ισχύουν εκτός της Area C εµποδίζουν την εύκολη εξαγωγή παλαιστινιακών προϊόντων και αναστέλλουν την πρόσβαση τουριστών και επενδυτών στην περιοχή. Περαιτέρω μεταρρυθμίσεις από την Παλαιστινιακή Αρχή θα επιτρέψουν καλύτερα στους δυνητικούς επενδυτές να εγγράψουν επιχειρήσεις, να επιβάλουν συμβάσεις και να αποκτήσουν χρηματοδότηση. Η Area C είναι πολύ σημαντική στο μέλλον της οικονομίας τής Παλαιστίνης.»
Ο Άρης Χατζηστεφάνου πολύ εύστοχα αναλύει ότι “ο στρατός κατοχής δεν μπορεί να υποστηρίξει, βάσει του διεθνούς δικαίου, ότι σκοτώνει τον κατεκτημένο στο πλαίσιο νόμιμης άμυνας. Μπορούμε να φανταστούμε τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής να προσπαθούν να δικαιολογήσουν τη σφαγή στο Δίστομο επικαλούμενα το δικαίωμα τους στην αυτοάμυνα απέναντι στις ομάδες ανταρτών που τα είχαν παρενοχλήσει τις προηγούμενες ημέρες;”.
