Επιμέλεια: Ελένη Διαφωνίδου
elenidfn@yahoo.com
«Η ευρωπαϊκή ενότητα τι νομίζετε ότι είναι; Είμαστεπραγματικά ένα κράτος με δύναμη ώστε να μπορέσουμε να επιβάλλουμεαπόψεις; Θαγίνουμε μία επαρχία, στην οποία θα μας διοικεί η Ευρώπη και θα έχουμετηνψευδαίσθηση ότι συνδιοικούμε στην Ευρώπη. Λοιπόν, αυτό δεν είναισκλαβιά;»
Ο «πρίγκιπας» της ελληνικής μουσικής, ο σπουδαίος ξανθιώτηςκαλλιτέχνης και σύμβολο της εγχώριας και παγκόσμιας μουσικής σκηνήςμιαςολόκληρης εποχής, ο στοχαστής, ο ερωτικός και «αιρετικός» ΜάνοςΧατζιδάκιςγεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1925 στην Ξάνθη και άφησε τον κόσμο τούτοστις 15Ιουνίου 1994 στην Αθήνα.
Δεκαέξι χρόνια χωρίς το Μάνο Χατζιδάκι με το σημάδι τουανεξίτηλο και τα δικά του λόγια να ταιριάζουν καλύτερα για ναπεριγράψουν τηνπροσωπικότητα και το έργο του:
«Δεν είναι το τραγούδι μου απλοϊκό κι ευχάριστο σαν τοτενεκεδένιο σήμα μιας πολιτικής παράταξης ή ενός αθλητικού συλλόγου.Δενκολακεύει τις συνήθειές σας ούτε και διασκεδάζει την αμηχανία σας, τηνοικογενειακή σας πλήξη ή την ερωτική σας ανεπάρκεια. Δεν είναι τοτραγούδι μουμονόφωνη αρτηρία ούτε μια πολυφωνική και λαϊκή υστερία. Είναι μιαμυστική πηγή,μια στάση πρέπουσα και ηθική απέναντι στα ψεύδη του καιρού μας, έναπαιχνίδιευφάνταστο μ’ απρόβλεπτους κανόνες, μια μελωδία απρόσμενη που γίνεταιδική σας,δεμένη αδιάσπαστα με άφθαρτες λέξεις ποιητικές και ξαναγεννημένες…».
Σε ηλικία 7 ετών φεύγει από την Ξάνθη, αφού έχει ήδηξεκινήσει μαθήματα πιάνου από την ηλικία των τεσσάρων. Το 1962 ανεβάζει στην Αθήνα την «Οδό Ονείρων», παράσταση – έµβληµα για το µουσικό θέατρο σεσκηνοθεσία ΑλέξηΣολοµού κι ένα χρόνο μετά γράφειτη µουσική για τηνταινία «ΑmericaΑmerica» του ΕλίαΚαζάν.
Το 1966 ο Ζυλ Ντασσέν, η Μελίνα Μερκούρη και ο Μάνος Χατζιδάκιςβρίσκονται στην Αμερική για να ανεβάσουν τη θεατρική εκδοχή του «ΠοτέτηνΚυριακή» στο Μπρόντγουεϊ – και εκεί τους βρίσκουν τα νέα για τοστρατιωτικόπραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967. «Ούτε φοβάμαι τον τόπο μου ούτε τηνκυβέρνησή του κι ούτε έχω πάρει τη θέση του εξόριστου. Γνωρίζω καλά πωςκαι οΚαραμανλής να ‘τανε στην Ελλάδα κυβερνήτης, εγώ θα ‘μουν εδώ πουβρίσκομαι.Θέλω να καταλάβεις: Δεν μπορεί να υπάρχει συνέχειά μου στην Αθήνα (…)Καιρόςπια να “παντρέψω” την ελληνική μου ουσία με το παγκόσμιο σήμερα, όπωςακριβώς υπάρχει στις μέρες μας και όχι να επαναλαμβάνω τα “γραφικά”στοιχεία της “μεγαλοφυΐας” μου (…) Δεν ζω την Αμερική τυχοδιωκτικά ήτουριστικά. Την ζω σαν Έλληνας με παράδοση όσο χιούμορ κι αν έχει στομεταξύαποκτήσει η φράση αυτή» γράφει ο ίδιος για τους λόγους που βρίσκεταιστοεξωτερικό. Η στάση του πληγώνει την επιστήθια φίλη του Μελίνα Μερκούρηκαι γιαλίγα χρόνια δεν έχουν καμία επικοινωνία.
Δυο χρόνια αργότερα, όμως, οι επιστολές του έχουνδιαφορετικό ύφος: « Η απόφασή μου είναι να μην ξαναπατήσω στην Ελλάδαόσο θαυπάρχουν αυτοί οι αλήτες που κυβερνάνε σήμερα. Κάθε μέρα κιαποκαλύπτεται μιαπιο εφιαλτική πραγματικότητα, που οι “κύριοι” αυτοί ανεξέλεγκταεπιβάλλουν.
Οι δίκες, οι ποινές που επιβάλλουν, τα γεγονότα της Κύπρου,η βαθιά ανηθικότητά τους, μ’ έχουν κάμει βαθιά απελπισμένο για το παρόνκαι τομέλλον της χώρας μας….Θα ησυχάσω μόνο σαν τους δω κρεμασμένους στοΣύνταγμα,τους σημερινούς παράγοντες και κυβερνήτες. Όχι μόνον τους Παπαδόπουλοκαι Σία,αλλά και όλα τα ανώνυμα ζωύφια που χρόνια τώρα και μ’ όλες τιςκαταστάσεις,κυβερνάν πραγματικά την χώρα. Γι’ αυτό και δεν υποστηρίζω θνησιγενείςαλλαγές.Γι’ αυτό και υπήρξα εναντίον κάθε “προοδευτικής” κινήσεως. Το κράτοςδεν λειτουργούσε με προοδευτικές κυβερνήσεις. Γιατί είναι φτιαγμένο απόχωροφύλακες. Με τον Παπαδόπουλο βρήκε την ταυτότητά του. Να μιαευκαιρία ναξεριζωθεί. Η Μόνη».
Στην Αθήνα επιστρέφει το 1972 και το 1975 διορίζεται αναπληρωτής γενικός διευθυντής τηςΛυρικήςΣκηνής (1975-1977)και διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας (1975-1982). Επίσης, αναλαµβάνει τη διεύθυνση του Τρίτου Προγράµµατος µέχρι και το 1981. Τέσσεραχρόνια μετά εκδίδει τοπεριοδικό «Τέταρτο» και δηµιουργεί τη δισκογραφική εταιρεία Σείριος,ενώ λίγοπριν την ανατολή του 1990 (1989) ιδρύει την Ορχήστρα των Χρωµάτωνδίνονταςείκοσι συναυλίες και δώδεκα ρεσιτάλ.