Ο θυμός είναι μια υγιής αντίδραση όταν απειλείται κάτι σημαντικό στη ζωή μας. Η αναγνώριση και έκφραση του θυμού μας – με μέτρο φυσικά- είναι εξίσου φυσιολογική και συχνά απαραίτητη για να αποκαταστήσουμε την ισορροπία που απειλήθηκε και να δείξουμε στο άλλο πρόσωπο ότι πρέπει να σέβεται τα δικαιώματά μας .
Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που το άτομο δεν αναγνωρίζει και δεν εκφράζει το θυμό του. Τον απωθεί, τον κρύβει, τον καταπιέζει. Μπορεί να έμαθε σαν παιδί από τους γονείς του ότι οι ανάγκες του δεν είναι σημαντικές, ότι αν εκφράζει τα συναισθήματά του ή ζητά να τον προσέξουν και να τον σεβαστούν, τότε είναι “εγωιστής, μπελάς”. Αυτό το παιδί έμαθε ότι για να είναι αποδεκτός, πρέπει να κρύβει τις επιθυμίες και ανάγκες του, να συμμορφώνεται χωρίς διαμαρτυρία, να αποφεύγει τις συγκρούσεις. Έτσι συνεχίζει να λειτουργεί και στις σχέσεις που δημιουργεί στην ενήλικη ζωή του: αν ο σύντροφός του περιφρονεί τις επιθυμίες του, δεν αντιδρά. Αν οι συνάδελφοί του τον εκμεταλλεύονται ή του φέρονται με αγένεια, σωπαίνει. Αυτό έμαθε να περιμένει, αυτό πιστεύει ότι αξίζει.. Μπορεί να νιώθει θυμό αλλά δεν τολμάει να τον εκφράσει. Μπορεί και να καταπιέζει τόσο τα αισθήματά του που δεν αναγνωρίζει καν ότι είναι θυμωμένος.
Όμως ο καταπιεσμένος θυμός δεν χάνεται, απλά βρίσκει άλλους, προβληματικούς τρόπους έκφρασης. Εκφράζεται με σωματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλοι, τρίξιμο των δοντιών στον ύπνο, ακόμη και προβλήματα αρτηριακής πίεσης.
Συσσωρεύεται και οδηγεί σε έκρηξη θυμού, συχνά με μια μικρή αφορμή. Σκεφτείτε έναν άντρα που δέχεται αδιαμαρτύρητα απανωτές προσβολές στο γραφείο από τους συναδέλφους και το αφεντικό του. Βγαίνει έξω να οδηγήσει και ένα αυτοκίνητο του κορνάρει. Μικρή πρόκληση – ειδικά συγκρινόμενη με τις προσβολές όλης της ημέρας. Όμως αυτή είναι η σταγόνα που κάνει το ποτήρι να ξεχειλίσει. Βγαίνει από το αυτοκίνητο και επιτίθεται στον άλλον οδηγό.. Ένας άλλος τρόπος έκφρασης του καταπιεσμένου θυμού είναι η παθητική επιθετικότητα. Σ’ αυτήν την περίπτωση κάποιος συμφωνεί επιφανειακά να κάνει κάτι αλλά με τη συμπεριφορά του “σαμποτάρει” τη συμφωνία: “ξεχνάει”, κοιμάται περισσότερο, καθυστερεί τόσο που δεν πραγματοποιεί αυτό που ανέλαβε.
Ο καταπιεσμένος θυμός έχει ολέθριες συνέπειες για τη ψυχική και σωματική υγεία και δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στις σχέσεις, προσωπικές και επαγγελματικές. Εξίσου σημαντικό είναι ότι δεν επιτρέπει στο άτομο να αντιμετωπίσει κατάματα και να προσπαθήσει να αλλάξει τις δυσλειτουργικές καταστάσεις της ζωής του. Πόσο πιο αποτελεσματικό είναι να εκφράζουμε ανοιχτά και καθαρά, χωρίς βίαιες εκρήξεις αλλά και χωρίς υπεκφυγές, αυτό που μας ενοχλεί, να ζητούμε ήρεμα αλλά σταθερά από τους άλλους να σεβαστούν τις επιθυμίες και ανάγκες μας. Ο θυμός δεν ανοίγει πόρτες και δεν επιλύει προβλήματα στη ζωή μας. Όμως με τον σωστό χειρισμό γίνεται πολύτιμος σύμβουλος για μια πιο ικανοποιητική ζωή.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη
Τηλ. 6957085624
