marianaxan@yahoo.gr
Μάθημα πολιτιστικού και ιστορικούήθους με έκδηλα τα ανιδιοτελή αισθήματα φιλελληνισμού, παρέδωσε ο54χρονοςΑμερικανός συλλέκτης Τζόναθαν Κέιγκαν που επέστρεψε στη χώρα μας 22 αργυρά νομίσματα πουπροέρχονται από τααρχαία Άβδηρα τα οποία απέκτησε πληρώνοντας αδρά σε δημοπρασία στην ΝέαΥόρκητο 2000. Ο συλλέκτης αφού τα μελέτησε πρώτα και τα συμπεράσματά του ταδημοσίευσε σ’ ένα τόμο αφιερωμένο στο έργο του κορυφαίου Αμερικανούνομισματολόγου John Η. Kroll τα παρέδωσε πέρυσι τον Σεπτέμβριο στο Προξενείομας στη Νέα Υόρκη,εκφράζοντας την επιθυμία ο θησαυρός αυτός να πλουτίσει τις συλλογές του Νομισματικού Μουσείου τηςΑθήνας, ,προκειμένου να εκτεθούν στο Ηλίου Μέγαρον, προς τιμήν του καθηγητή τουΠανεπιστημίου του Τέξας John Η. Kroll, το έργο του οποίου αποτελεί σταθμό στη μελέτητης νομισματοκοπίας της Αθήνας. Ο κ. Κέιγκαν έχει στο παρελθόν δωρίσεικομμάτιατης συλλογής του και σε άλλα αμερικανικά μουσεία, είναι λάτρης τηςαρχαίαςτέχνης και η γυναίκα του Ute Warlenberg Kagan, είναι επικεφαλής της Αμερικανικής Νομισματικής Εταιρείας μεπλούσιο συγγραφικόέργο στην αρχαία ελληνική νομισματική.
Ένα θησαυρός από τα αρχαίαΆβδηρα
Τρία δίδραχμα, μία δραχμή, έναημίδραχμο, δύο οβολοί και δεκαπέντε ημιωβόλια είναι ο θησαυρός πουδώρισε ο κ.Κέιγκαν. Στα νομίσματα απεικονίζεται ο Γρύπας το μυθικό τέρας πουεθεωρείτοφύλακας των μεταλλείων χρυσού και αργύρου.
Ιδιαίτερης σημασίας φαίνεται πωςείναι και οι μικρές ασημένιες «ψείρες» που κυκλοφόρησαν για σύντομοχρονικόδιάστημα και αντικαταστάθηκαν από μεγαλύτερα χάλκινα (στον 4οαιπ.Χ.). Έχει χαρακτηριστεί ως «θησαυρός» και όπως μας εξηγεί η αρχαιολόγος της ΛΑ΄Εφορείας Προϊστορικών καιΚλασσικών Αρχαιοτήτων κα Χατζηπροκοπίου Κυριακή: «Ως νομισματικόςθησαυρός,χαρακτηρίζεται ένα σύνολο αρχαίων νομισμάτων τα οποία βρέθηκαν μαζί.Αυτάμπορεί να αποκρύφτηκαν από τον κάτοχό τους σε περιπτώσεις έκτακτηςανάγκης,όπως για παράδειγμα σε καιρό πολέμου ή να είναι προϊόν αποθησαυρισμού,δηλαδήαποταμίευσης. Επίσης είναι δυνατόν να χάθηκαν τυχαία (συνήθωςβρίσκονται μέσασε κάποιο πουγκί κοντά σε αρχαίο δρόμο ή ακόμη και σε αρχαία ναυάγια).Τέλος,νομισματικά σύνολα που βρίσκονται μέσα σε κάποιον αρχαίο τάφο αποτελούνεπίσηςθησαυρό».
Μεγάλης επιστημονικής αξίας
Η επιστημονική αξία τωννομισμάτων αυτών είναι μεγάλη σύμφωνα με τους αρχαιολόγους καθώςαποδεικνύουνότι σε μια πρώιμη εποχή, όπως είναι ο 6ος αιώνας π.Χ., οι πολίτεςχρησιμοποιούσαν χρήματα και μάλιστα μικρές ασημένιες υποδιαιρέσεις τηςδραχμής,οι οποίες λίγα χρόνια αργότερα αντικαταστάθηκαν από χάλκινα νομίσματα.Ταχρήματα αυτά δεν ήταν για να πληρώσουν φόρους ή να αγοράσουν σιτάρι απόάλλεςπεριοχές αλλά τα χρησιμοποιούσαν για τις καθημερινές τους ανάγκες(τρόφιμα,χρηστικά αντικείμενα). Να σημειώσουμε ότι η ασημένια δραχμή και οιυποδιαιρέσεις της ασημένιες ή χάλκινες αργότερα ήταν το νόμισμα πουκυκλοφορούσε σ’ όλες τις αρχαίες πόλεις του Ελλαδικού χώρου. Με τηνύπαρξηαυτού του θησαυρού, τεκμηριώνεται ότι υπήρχαν εγχρήματες κοινωνίες σεεποχέςαρκετά πρώιμες κάτι άλλωστε που είναι γνωστό στους αρχαιολόγους, αλλάαποτελείένα δείκτη του βιοτικού και πολιτισμικού επιπέδου της αρχαίας πόλης τωνΑβδήρων. Επίσης, παρέχονται πληροφορίες για την νομισματοκοπία τωνΑβδήρων απότα τέλη του 6ου αιώνα, μέχρι τον 1ο αι. μ.Χ.
Το Μουσείο των Αβδήρων οφυσικός χώρος του θησαυρού
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο τωνΑβδήρων εκτίθενται σειρές νομισμάτων τωνπερισσότερων περιόδων του νομισματοκοπείου Αβδήρων που χρονολογούνταιστο 500π.χ. έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους και κατά συνέπεια αντιπροσωπεύονταιοιπερισσότεροι τύποι των νομισμάτων. Το βέβαιο όμως είναι ότι υπάρχειαρκετόςχώρος για τον θησαυρό του κ. Κέιγκαν μιας και το Μουσείο των Αβδήρωναποτελείτο φυσικό του χώρο και αποκτά ιδιαίτερο νόημα και σημασία οεπαναπατρισμόςτου.
Αυτό προτίθεται να κάνει και οδήμαρχος Αβδήρων κ. Τσολακίδης που δήλωσε ιδιαίτερα ευτυχής καιεντυπωσιασμένοςαπό την χειρονομία του κ. Κέιγκαν αλλά και υπερήφανος για το γεγονόςότιπροΐσταται ενός δήμου που διαθέτει ένα αρχαιολογικό χώρο τα ευρήματατου οποίουπροκαλούν το διεθνές επιστημονικό ενδιαφέρον και είναι μεγάληςαρχαιολογικήςσπουδαιότητας: «Νιώθω πολύ εντυπωσιασμένος από αυτή την χειρονομία τουκ.Κέιγκαν και πολύ ευτυχής που αφορά το δήμο μας. Στις προθέσεις μας είναι να διεκδικήσουμε να επιστρέψουναυτά τα νομίσματα,αυτός ο θησαυρός στον φυσικό του χώρο που είναι τα Άβδηρα και τοΑρχαιολογικόΜουσείου Αβδήρων. Απ’ εδώ απ’ όπου έφυγαν εδώ πρέπει να επιστρέψουν…»,τονίζειο κ. Τσολακίδης αγγίζοντας εμμέσως πλην σαφώς μια μεγάλη «πληγή» πουσυνεχώςαιμορραγεί και ακούει στην λέξη αρχαιοκαπηλία.
Χρέος όλων η πάταξη τηςαρχαιοκαπηλίας
Το φαινόμενο της αρχαιοκαπηλίας«ανθέι» σ’ όλο τον ελλαδικό χώρο πριν ακόμη συσταθεί το ελληνικόκράτος. Στηνπεριοχή μας και συγκεκριμένα στα Άβδηρα «άνθησε» στα μετακατοχικάχρόνια όταν ηελλιπής αστυνόμευση, ηάγνοια καιελλιπής παιδεία και η ένδεια αποτέλεσαν το πρόσφορο έδαφος με αποτέλεσμα πολλές αρχαιότητες ναφυγαδευτούν στοΕξωτερικό. Τα συγκεκριμένα νομίσματαπρωτοεμφανίστηκαν σε οίκους του Λονδίνου και διασκορπίστηκαν χωρίς ηΕλλάδα νατα διεκδικήσει, προφανώς γιατί δεν διέθετε πειστήρια για την παράνομηεξαγωγήτους από τη χώρα. Να σημειώσουμε ότι το φαινόμενο της αρχαιοκαπηλίαςεντείνεταικαι στις μέρες μας με υποβοηθητικούς παράγοντες την οικονομική κρίσηπουστρέφουν αρκετούς σε τέτοιες παραβατικές συμπεριφορές με την χρήση τατεχνολογίας (ανιχνευτές μετάλλων) και χωρίς επίσης να παραγνωρίζονταικαι ωςπαράγοντες η δυσλειτουργία στην αυστηρή επόπτευση του αρχαιολογικούχώρου, λόγωέλλειψης επαρκούς προσωπικού που ανήκειστη δικαιοδοσία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας αλλά και για τους ίδιουςλόγους τωνενταιτικών μέτρων ασυνόμευσης. Όμως ευθύνη υπάρχει και στην τοπικήκοινωνία πουπρέπει κάποτε να αποκτήσει ιστορική συνείδηση και να συνειδητοποιήσειότι ηαρχαιοκαπηλία είναι το ξεπούλημα της ιστορίας της…
