elenidfn@yahoo.com
Ηιστορία της πόλης κατά την περίοδο της εγκατάστασης της ΕΑΜικήςδιοίκησης, απότις 12 Σεπτεμβρίου του 1944 μέχρι τις 23 Μαρτίου του 1945 έχειαπαλειφθεί απότη διαδρομή της ξανθιώτικης ιστορίας, δεν μνημονεύεται και τα αρχείατης εποχήςέχουν επιμελώς εξαφανιστεί, ώστε να έχουμε σήμερα «στα χέρια μας»ελάχισταστοιχεία για εκείνη την εποχή. Ωστόσο, όπως προκύπτει, σπουδαίεςπροσωπικότητεςέδρασαν στην περιοχή μας σε πολιτικό επίπεδο κατά την περίοδο τηςδιακυβέρνησηςτου ΕΑΜ παράγοντας σημαντικό κοινωνικό έργο και προάγοντας προοδευτικέςιδέες,ώστε να δημιουργηθεί στην Ξάνθη ένα περιβάλλον στήριξης των πολιτών καιειρηνικής συμβίωσης.
Σπουδαίαπροσωπικότητα της εποχής, που αποκρύπτεται από την ιστορία της Ξάνθηςκαι δενκαταγράφεται καν στον κατάλογο των δημάρχων που βρίσκεται στο δημαρχείοτηςΞάνθης είναι ο Θεόφιλος Παπαδόπουλος. Ένας άνθρωπος που εκλέχθηκε μεσυντριπτική πλειοψηφία και με τις δράσεις του βοήθησε στην ανάκαμψη τουξανθιώτικου λαού που είχε εξαθλιωθεί από τις κακουχίες της βουλγαρικήςκατοχής.Μαζί με αυτόν και ο άγνωστος στους ξανθιώτες αιρετός νομάρχης της ίδιαςεποχήςΜιχαήλ Παπαπέτρου, ο οποίος αν και όχι οργανωμένος στο ΕΑΜ ήταν έναςδικηγόρος,βενιζελικός και βαθύτατα δημοκρατικός που βοήθησε την Ξάνθη σε αυτή τηνπορεία.
ΟΘεόφιλος Παπαδόπουλος ήταν εξαιρετικά δημοφιλής. φιλελεύθερος καιμετριοπαθής.Ήταν οργανωμένος στης ΟΚΝΕ και στην ΕΑΜική αντίσταση, πράγμα που επίσηςαποκρύπτεται. Γεωπόνος στο επάγγελμα ήταν ένας από τους 1389 ξανθιώτεςπουοδηγήθηκαν από τους Βούλγαρους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και δούλεψανστηνκατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Σόφιας- Βερολίνου, κάτω απόεξοντωτικέςσυνθήκες. Η δική του συμβολή στην τόνωση του ηθικού των συμπατριωτώντουσυνεκτιμήθηκε στις εκλογές και τον έκανε ιδιαιτέρως προσφιλή. Μετά τηΜακρόνησοκαι την εξορία στον Άη Στράτη, όπου βασανίστηκε έντονα επιστρέφει στηνΞάνθηκαι εκλέγεται δήμαρχος. Μαζί με την πολιτική του εξέλιξη κι έναςμεγάλος έρωταςοδηγείται στο γάμο με την αγαπημένη του, η οποία τον περίμενε όλα αυτάταχρόνια. Επίδημαρχίας του η Ξάνθηευτύχησε να δει τη λειτουργία της λαϊκής δικαιοσύνης, η οποία προχώρησεσεδημιουργία λαϊκού δικαστηρίου στην πλατεία του ρολογιού και εκτέλεσε 3δοσίλογους κατ’ απαίτηση του λαού που είχε συγκεντρωθεί. Ωστόσο, σεαντίθεση μεάλλες περιοχές της Ελλάδας, οι εκτελέσεις δε γινόταν σε κάθε περίπτωσηκαταγγελίας, αλλά ο Παπαδόπουλος επέμενε ότι ανεξάρτητα ακόμη κι από τοποιοςέχει βουλγαρογραφεί, σημασία έχει να διασφαλιστεί η ειρηνική διαβίωσηκαι ητήρηση του κράτους δικαίου.
Ακόμη,τότε δημιουργήθηκε και η λαϊκή παιδεία, βάση της οποίας λειτούργησεγυμνάσιοκαι πήραν απολυτήριο όλα τα παιδιά που ήταν στις τελευταίες τάξεις μέσααπό έναταχύρυθμο πρόγραμμα. Ακόμη εφαρμόστηκε και η λαϊκή αυτοδιοίκηση,σύμφωνα με τηνοποία στις εκλογές που έγιναν ψήφισαν για πρώτη φορά γυναίκες, πράγμαπουεπισήμως θεσμοθετήθηκε το 1955
Δυστυχώς,για όλα αυτά στην Ξάνθη στοιχεία αντλούνται μόνο από μαρτυρίες, κάποιαφύλλαεφημερίδων και κάποιες πληροφορίες που εντάσσονται σε βιβλία τουιστοριοδίφηΘωμά Εξάρχου και γι’ αυτό απαιτείται η αναζήτηση επιπλέον στοιχείων γιατηδιασταύρωσή τους. Ωστόσο, από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, όπουφυλάσσονταικαι τα δημοτικά αρχεία της Ξάνθης επίσημα έγγραφα εμφανίζονται μόνο απότηνπερίοδο του Σεπτεμβρίου του 1945 κι έπειτα.
Στηνιστορική διερεύνηση αυτής ακριβώς της περιόδου της ξανθιώτικης ιστορίαςέχειαναλάβει ο ερευνητής του Παντείου κ. Κώστας Αλεξίου, ο οποίος εδώ και 2χρόνιασυγκεντρώνει στοιχεία και μαρτυρίες για την ανίχνευση των γεγονότωνεκείνης τηςπεριόδου. Ο κ. Αλεξίου με διδακτορικό στην βουλγαρική κατοχή και τοσλαβόφωνοελληνισμό στη Μακεδονία, μιλά ρωσικά, βουλγαρικά και όλες τις σλαβικέςγλώσσεςκαι ασχολείται με αυτή την ιστορική περίοδο 2 ολόκληρα χρόνια, σταπλαίσια τηςσυνολικής έρευνας μίας 7μελούς ερευνητικής ομάδας που εστιάζεται στηνβουλγαρική κατοχή. Ο ίδιος έχει αναλάβει το κομμάτι της Μακεδονίας καιτηςΘράκης. Παρουσιάζοντας μας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στηδιαπίστωση τηςαλήθειας και της δυσκολίας να τεκμηριωθεί μία μαρτυρία, καλεί τουςξανθιώτες νασυνδράμουν καταθέτοντας στον ίδιο ό,τι γνωρίζουν, στο τηλ. 6977414939 ήστο e–mail: kostasalx@yahoo.gr. Ο κ. Αλεξίου εξηγεί ότι: «το θέμαδεν είναι αν συμφωνούμεμε τα επιτεύγματα εκείνης της περιόδου, αλλά ότι η περίοδος της ΕΑΜικήςδιοίκησης στην Ξάνθη αποτελεί ένα κομμάτι της ξανθιώτικης ιστορίας πουδενμνημονεύεται και πρέπει να αποκατασταθεί».
Σεαυτό το πλαίσιο η δημοτική παράταξη «Πολίτες για την Ξάνθη» έχει ήδηέρθει σεσυνεννόηση με τον ερευνητή και διοργανώνουν εκδήλωση, όπου θαπαρουσιαστεί τοσύνολο των στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί για το έργο των δύοαιρετών, απ’όπου θα αντληθούν και πολύτιμα στοιχεία για την μετέπειτα πολιτική,οικονομικήκαι κοινωνική ζωή της Ξάνθης. Ο ίδιος ο κ. Αλεξίου έχει κάνει μίαευρείασυλλογή στοιχείων και εξηγεί ότι είναι πρόθυμος να θέσεις όλες τιςπληροφορίεςστη διάθεση του δημοτικού συμβουλίου, των αντιστασιακών οργανώσεων καιτωνκοινωνικών φορέων, ώστε να αποκατασταθεί αυτό το κομμάτι της ιστορίαςκαι τωνδύο αυτών σπουδαίων προσωπικοτήτων της Ξάνθης.
Παράλληλα,με ενδιαφέρον αναμένεται το βιβλίο που ετοιμάζει ο κ. Θωμάς Εξάρχου γιατηνπερίοδο 1944- 1975 απ’ όπου θα προκύψουν και άλλα ενδιαφέρονταστοιχεία.
Είναιευρέως διαδεδομένη διαπίστωση ότι η Ξάνθη αποσιωπά από την ιστορία τηςγιαπολλές δεκαετίες την περίοδο του ΕΑΜ και ήρθε ο καιρός να δει τηνιστορία τηςστο σύνολό της και χωρίς μεροληψίες ή μικροπολιτικές, που μπορούν ναχαρακτηριστούν ακόμη και «εγκληματικές» σε βάρος της πραγματικήςιστορίας τουτόπου μας.
