Οι γονείς παρεμβαίνουν στη ζωή των παιδιών τους με ποικίλους χρήσιμους τρόπους: συμβουλεύουν, ενθαρρύνουν, αποτρέπουν. Οι παρεμβάσεις των γονιών όμως αξίζουν ιδιαίτερη προσοχή, γιατί μπορεί τα κίνητρά τους να μην είναι πάντα τόσο ανιδιοτελή όπως εκφράζει η φράση «Το κάνω για το καλό σου».
Προβλήματα δημιουργούνται όταν η παρέμβαση γίνεται για να καλύψει τις ανάγκες των γονιών και όχι του παιδιού. Οι γονείς πολλές φορές βγάζουν απωθημένα τους στα παιδιά. ‘Μεταβιβάζουν’ ματαιωμένες φιλοδοξίες τους στα παιδιά και τα πιέζουν να τις επιδιώξουν, επιφανειακά «για το καλό τους», αλλά στην πραγματικότητα για να εκπληρώσουν εμμέσως δικά τους όνειρα, να λουστούν και αυτοί στο φως της επιτυχίας των παιδιών τους. Μια παραλλαγή αυτού είναι όταν το παιδί γαλουχείται συστηματικά ώστε να συνεχίσει την πορεία ζωής του γονέα, για παράδειγμα με την επιλογή της ίδιας καριέρας ή αθλητικής σταδιοδρομίας. Βεβαίως κάποιες φορές αυτή η επιλογή είναι μια γνήσια έκφραση της επιθυμίας του παιδιού. Υπάρχουν όμως και φορές που η επιλογή γίνεται ερήμην του νέου, ο οποίος καταλήγει να ακολουθεί μια πορεία που χάραξαν άλλοι και που καλύπτει πιο πολύ την ανάγκη υστεροφημίας του γονέα παρά τις δικές του ανάγκες…
Άλλο παράδειγμα αυθαίρετης παρέμβασης στο ξεδίπλωμα της ζωής των παιδιών είναι όταν οι γονείς επιδιώκουν να τα πλάσουν «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν». Τους επιβάλλουν πρότυπα που ορίζουν αυστηρούς κανόνες: «Έτσι πρέπει να σκέφτεσαι, να νιώθεις, να δρας, να διασκεδάζεις, να ζεις…». Αυτά τα πρότυπα, διαμορφωμένα από τους γονείς και τις εμπειρίες τους, επιβάλλονται, ακόμη κι αν δεν έχουν καμία σχέση με την ιδιοσυγκρασία, τα ιδιαίτερα χαρίσματα και αδυναμίες ή τις προτιμήσεις των παιδιών. Η επιβολή των προτύπων μπορεί να γίνει με κραυγαλέα άδικο τρόπο, όπως με τον έπαινο για δραστηριότητες που επιδοκιμάζει ο γονιός (π.χ. μελέτη) αλλά την επίκριση ή προκλητική αδιαφορία για δραστηριότητες που το παιδί προτιμά αλλά ο γονιός αποδοκιμάζει (π.χ. χορός, ζωγραφική). Συμπεριφορά που εκφράζει βασικά έλλειψη αποδοχής της διαφορετικότητας του παιδιού και επομένως απόρριψη της αξίας αυτής της διαφορετικότητας.
Τα παιδιά είναι δώρο της ζωής και ανήκουν μόνο στη ζωή. «Τα παιδιά σας δεν είναι δικά σας παιδιά. Είναι οι γιοι και οι κόρες της λαχτάρας της ζωής για τον εαυτό της… Μπορείτε να τους δώσετε την αγάπη σας, όχι όμως τις σκέψεις σας. Γιατί έχουν τις δικές τους σκέψεις. Μπορείτε να στεγάσετε το σώμα τους, όχι όμως την ψυχή τους. Γιατί η ψυχή τους ζει στο σπίτι του Αύριο, που εσείς δεν μπορείτε να το επισκεφτείτε ούτε καν στα όνειρά σας. Μπορείτε να πασχίσετε να τους μοιάσετε, μην προσπαθείτε όμως να τα κάνετε να σας μοιάσουν. Γιατί η ζωή δεν πηγαίνει πίσω, ούτε μένει στο χθες.» (Χαλίλ Γκιμπράν).
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr
