Μαριάννα Ξανθοπούλου
marianaxan@yahoo.gr
Ο «Κλήδονας»: Κάποτε ήταν εθιμικόβίωμα, μια λαϊκή μαντική διαδικασία, από τις πιο τελετουργικές όλων τωνπαραδόσεων του τόπου μας, σύμφωνα με τον οποίο αποκαλύπτεται στιςάγαμεςκοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.
Σήμερα είναι …αναβίωση εθίμου,μια λαϊκή γιορτή, σε μια προσπάθεια διατήρησης της παράδοσης. Εδώ και 6χρόνιαη αναβίωση του εθίμου του «Κλήδονα» αναβιώνει στο χωριό Πολύσιτος. Έτσικαιφέτος οι γυναίκες του Πολιτιστικού συλλόγου Πολυσίτου και το ΚΑΠΗδιοργάνωσαντην αναπαράσταση του εθίμου στην κεντρική πλατεία του χωριού Πλήθοςκόσμουπαρακολούθησε τα δρώμενα μεταξύ τους, ο δήμαρχος Αβδήρων κ. ΒασιληςΤσολακίδης,ο αντιπεριφερειάρχης κ. Φώτης Καραλίδης καθώς και πολύ αντιδήμαρχοι καιδημοτικοί σύμβουλοι. Προσφέρθηκαν παραδοσιακά εδέσματα που ετοίμασαν οιγυναίκες του συλλόγου ενώ η βραδιά έκλεισε με τους νέους να πηδούν τηφωτιά τ’Αη Γιαννιού και παραδοσιακό γλέντι.
«Ανοίγουμε τον κλήδονα με τ’Αγιαννιού την χάρη,
και όποια έχει καλό ριζικόσήμερα ναν το πάρει»
Όπως παλιά που τα κορίτσιαπήγαιναν στα πηγάδια ή στις βρύσες του χωριού για να φέρουν το αμίλητονερόέτσι και κατά την αναπαράσταση του εθίμου μια ομάδα μικρών κοριτσιώνμαζεύτηκεστην βρύση της πλατείας. Τότε πίστευαν πως ο Αϊ-Γιάννης φέρνει τύχη καιφανερώνει το ριζικό του ανθρώπου γι’ αυτό τον είπαν Ριζικάρη καιΚλήδονα. Μέσα σεμικρά δοχεία (μπακίρες) έριξαν ταριζικάρια (δαχτυλίδι, χάντρα, σκουλαρίκι κλπ), Στη συνέχεια, το δοχείοσκεπάζεταιμε κόκκινο ύφασμα «κλειδώνεται» και τοποθετείται σε ανοιχτόχώρο.«Κλειδώνουμετον κλήδονα με τ’ Αγιαννιού τη χάρη, κι όποια ‘χει καλό ριζικό να δώσεινα τονπάρει».
Εκεί παραμένει όλη τη νύχτα υπότο φως των άστρων, για να «ξαστριστεί».
Οι κοπέλες επιστρέφουν ύστερα στασπίτια τους. Λέγεται ότι τη νύχτα αυτή θα δουν στα όνειρα τους τομελλοντικότους σύζυγο.
Την επόμενη μέρα, ανήμερα τουΑϊ-Γιαννιού γίνεται το βγάλσιμο των σημαδιών με συνοδεία από δίστιχαπουαπαγγέλλουν οι ποιητάρισσες: «Αγιογιάννη μ’ του σύνουρου, του Γιάννητουβουτάνι, τρία λουλούδια μάλουναν., ποιο θα πρωτοανοίξει, τόνα μιλάειγια νιρό,κι’ τάλλου για του μύρου»!
Το δίστιχο που αντιστοιχεί στοαντικείμενο της κάθε κοπέλας θεωρείται ότι προμηνύει το μέλλον της καισχολιάζεται από τους υπόλοιπους, που προτείνουν τη δική τους ερμηνείασε σχέσημε την ενδιαφερόμενη.
Προς το σούρουπο, όπως γινότανπαλιά, όταντέλειωνε η μαντικήδιαδικασία, η κάθε κοπέλα γεμίζει το στόμα της με μια γουλιά αμίλητονερό καιστέκεται μπροστά σε ανοιχτό παράθυρο, έως ότου ακούσει το πρώτο ανδρικόόνομα.Γι αυτό πιστεύεται ότι θα είναι και το όνομα του άνδρα που θαπαντρευτεί.
Οι φωτιές του Αϊ Γιαννιού
Οι φωτιές του Αη-Γιάννη είναιφανερό ότι πρώτα-πρώτα έχουν δύναμη καθαρτική και αποτρεπτική τουκακού. «Αφήνωτον κακόχρονο και πάγω στον καλόχρονο» λένε αυτοί που πηδούν τη φωτιάκαιρίχνουν μια πέτρα πίσω τους στον κακό χρόνο. Ανάβουν σ’ όλες τιςγειτονιές καισυναγωνίζονται μάλιστα για το ποια γειτονιά θα παρουσιάσει την καλύτερηκαιμεγαλύτερη φωτιά, φροντίζοντας για αυτό από πριν, ώστε να υπάρχουνσυγκεντρωμένα ξύλα και κληματσίδες. Η φωτιά εξαγνίζει και διώχνει τοκακό καιχαράσσει με την πύρινη φλόγα της μια καινούρια αρχή. Συνδυάζεται βέβαιακαι μετην ελληνική αρχοντιά, αφού οι νέοι πηδώντας τη φωτιά προβάλλουν τηνπαλικαριάτους. Οι φωτιές τ’ Αϊ – Γιάννη ονομάζονται κατά τόπους αναφωτάριες,λαμπράτσες,φουνταριές και μπουμπούνες. Πρώτα τις πηδούν φυσικά οι πιο τολμηροίμέχρι νακατακαθίσει η φλόγα και ακολουθούν οι υπόλοιποι. Μέσα στη φωτιά ρίχνουνπαλαιάσύνεργα της αγροτικής ζωής αλλά και Μαγιάτικα στεφάνια, που ήτανκρεμασμέναστις πόρτες των σπιτιών από το Μάη. Κάποιοι κρατούν μια πέτρα και τηνώρα πουπηδούν πάνω από τη φωτιά, την πετούν πίσω, πάνω από το κεφάλι τουςλέγοντας:«ας φύγουν όλα τα κακά» ή «σίδερο η μέση μου, πέτρα το κεφάλι μου».Πηδούσαν τηφωτιά τρεις φορές, μια που ο αριθμός τρία είναι συμβολικός και άμεσασυνδεδεμένος με την παράδοση και τη θρησκεία μας.
