Κατά την διάρκεια της ζωής καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε δύσκολες καταστάσεις που δοκιμάζουν τις αντοχές μας με τρόπο δραματικό. Ένα από τα πιο τραγικά γεγονότα είναι η απώλεια αγαπημένου προσώπου. Ο θάνατος, σκληρά και αμετάκλητα, αφαιρεί από την ζωή μας ανθρώπους και διακόπτει σχέσεις που μας γέμιζαν με ομορφιά και νόημα. Το κενό που ακολουθεί είναι αβάσταχτο και τα συναισθήματα δυνατά. Στην αρχή μούδιασμα, σοκ και άρνηση της πραγματικότητας της απώλειας. Μετά έρχεται ο θυμός «Είναι άδικο! Γιατί να συμβεί αυτό σε μας!» και η αναζήτηση υπευθύνων. Άλλοτε ενοχές ότι θα μπορούσαμε να το είχαμε αποτρέψει. Κάποια στιγμή η ‘πάλη’ με την πραγματικότητα του θανάτου καταλαγιάζει και ακολουθεί η σκοτεινιά της θλίψης, όταν πλέον συνειδητοποιούμε ότι ο αγαπημένος έφυγε για πάντα και η ζωή μας άλλαξε ανεπιστρεπτί… Ο πόνος ίσως δεν φεύγει ποτέ αλλά με το πέρασμα του χρόνου μαλακώνει και η απώλεια ενσωματώνεται στη ζωή μας που συνεχίζεται.
Κάποιοι άνθρωποι όμως δεν φθάνουν ποτέ σ’ αυτό το τελευταίο στάδιο της αποδοχής και ενσωμάτωσης της απώλειας. Πανικόβλητοι από τον πόνο παλεύουν να ‘παγώσουν’ την συνειδητοποίηση του θανάτου. Γνωρίζουν ότι ο άνθρωπός τους πέθανε αλλά αποφεύγουν ο,τιδήποτε τον θυμίζει. Κρύβουν φωτογραφίες, δεν συζητούν ποτέ για τον νεκρό. Αποφεύγοντας τις αναμνήσεις, παγώνουν και τα συναισθήματα του θρήνου και αυτό τους επιτρέπει να αντέξουν και να συνεχίσουν. Δυστυχώς μαζί με τον πόνο του χαμού κρατούν μακριά και την ομορφιά της σχέσης με τον αγαπημένο, στιγμές γεμάτες ζεστασιά και αγάπη, χαρούμενες αναμνήσεις που έδιναν νόημα στην ζωή. Ταυτόχρονα παγώνουν κομμάτια της δικής τους ταυτότητας που ζούσαν μέσα στην σχέση με τον νεκρό.
Η προσωπικότητά μας αναπτύσσεται και εκφράζεται μέσω της αλληλεπίδρασης με τους άλλους, ιδιαίτερα με αγαπημένα πρόσωπα. Είναι σαν ρίζες δύο δέντρων που σταδιακά περιπλέκονται η μία γύρω από την άλλη μέχρι που γίνονται ένα και είναι δύσκολο να αφαιρέσεις τις ρίζες του ενός χωρίς να καταστρέψεις τις ρίζες του άλλου. Με το πάγωμα του θρήνου το άτομο χάνει και κομμάτια του εαυτού του.
Πάρτε για παράδειγμα μια μητέρα που ζει την απώλεια ενός από τα δύο παιδιά της. Προσπαθώντας να αποφύγει την ανάμνηση του παιδιού που χάθηκε, παγώνει και μέρος της δικής της τρυφερότητας και ζεστασιάς που ζούσαν στην σχέση της με αυτό. Παραμένει στοργική. καλή μαμά αλλά είναι σαν να μην μπορεί να είναι πλήρως εκεί, με όλη της την ύπαρξη για το δεύτερο παιδί ή για τον σύντροφό της, σαν ένα κομμάτι της να παραμένει κρυμμένο στην ομίχλη… Παραδόξως το πάγωμα του θρήνου οδηγεί στην οριστική απώλεια του αγαπημένου. Αντίθετα επιτρέποντας στην ανάμνηση του αγαπημένου να ‘ξαναμπεί’ στην ζωή μας, κρατάμε ζωντανό μέσα στην καρδιά μας και το πρόσωπο που έφυγε αλλά και τα κομμάτια της ταυτότητάς μας που δέθηκαν μαζί του.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη
Τηλ. 6957085624
