Όποιος έχει βιώσει κρίση πανικού γνωρίζει καλά ότι είναι μια ιδιαίτερα τρομακτική εμπειρία. Η καρδιά χτυπάει τόσο δυνατά και γρήγορα που νομίζεις ότι θα σπάσει, το σώμα μουδιάζει, ζαλίζεσαι, νιώθεις ότι δεν μπορείς να αναπνεύσεις. Πολλοί φοβούνται ότι θα πάθουν έμφραγμα ή εγκεφαλικό και καταφεύγουν έντρομοι στα Επείγοντα του νοσοκομείου. Άλλοι νομίζουν ότι θα τρελαθούν, θα χάσουν τον έλεγχο, θα γίνουν ρεζίλι.
Στην πραγματικότητα τίποτα από τα παραπάνω δεν πρόκειται να συμβεί. Οι κρίσεις πανικού είναι εξαιρετικά δυσάρεστες αλλά καθόλου επικίνδυνες. Τα έντονα σωματικά συμπτώματα είναι ο φυσιολογικός μηχανισμός άμυνας του οργανισμού μας, «ο μηχανισμός πάλης ή φυγής» (fight or flight), που κινητοποιείται αυτόματα όταν αντιμετωπίζουμε απειλή: οι αναπνοές επιταχύνονται γιατί χρειαζόμαστε περισσότερο οξυγόνο και η καρδιά χτυπάει πιο γρήγορα για να στείλει το οξυγόνο και περισσότερο αίμα στα χέρια και πόδια που ετοιμάζονται για δράση. Όταν όμως δεν υπάρχει εξωτερικός κίνδυνος, όταν τα συμπτώματα ξεκινάνε χωρίς κανένα εμφανή λόγο, τότε όλη αυτή η αυξημένη ενέργεια του σώματος, το υπερβολικό οξυγόνο δεν καταναλώνονται αλλά ζαλίζουν και δημιουργούν δυσφορία, το σώμα ’μπουκώνει’. Είναι όπως όταν πατάς το γκάζι σε ένα αυτοκίνητο ακινητοποιημένο με χειρόφρενο.
Ο μηχανισμός του πανικού θα υποχωρούσε από μόνος του αν δεν τον τροφοδοτούσε το άτομο με επιπλέον.. φόβο. Όμως οι σκέψεις του ατόμου ότι θα πεθάνει ή θα τρελαθεί δημιουργούν εκ νέου μια απειλή, στην οποία ο εγκέφαλος αντιδράει ενισχύοντας αυτόματα τον μηχανισμό άμυνας, κάτι που οδηγεί στην κορύφωση των συμπτωμάτων και ούτω καθεξής. Ο φόβος του πανικού εντείνει τον πανικό. Αν αντιθέτως το άτομο αναγνώριζε ψύχραιμα τα συμπτώματα σαν έκφραση έντονου άγχους που δεν θα τον βλάψει, τότε ο πανικός θα υποχωρούσε συντομότερα.
Βέβαια τα παραπάνω εξηγούν τι συμβαίνει στο σώμα και μυαλό αφότου ξεκινήσει η κρίση πανικού αλλά όχι την αιτία της κρίσης. Οι κρίσεις πανικού φαίνονται να ξεκινάνε από το πουθενά, να χτυπούν το άτομο ξαφνικά και ανεξήγητα, σαν «κεραυνός εν αιθρία». Ένας τρόπος να τις κατανοήσουμε είναι σαν μια σαφή ένδειξη εσωτερικής ψυχικής ταραχής, συχνά μάλιστα ταραχής την οποία δεν έχει συνειδητοποιήσει το άτομο. Η ταραχή μπορεί να προέρχεται από αυξημένη πίεση λόγω παρατεταμένων δυσκολιών στην προσωπική ή επαγγελματική ζωή. Μπορεί να είναι έκφραση δυνατών συναισθημάτων, πόνου για απώλειες ή θυμού, που το άτομο δεν θέλει να παραδεχτεί. Αντίθετα παριστάνει και καμιά φορά πετυχαίνει να μην νιώθει αυτή την εσωτερική ταραχή, πέρα ίσως από μια κάποια δυσφορία. Τα καταπιεσμένα όμως μη αποδεκτά συναισθήματα δεν εξαφανίζονται. Δημιουργούν έντονη εσωτερική πίεση που κάποια στιγμή θα έρθει στην επιφάνεια με τη μορφή εκρήξεως. Αυτή η έκρηξη είναι η κρίση πανικού. Μια χρήσιμη εικόνα είναι αυτή της χύτρας ταχύτητος. Αν μαγειρεύουμε αλλά δεν ανοίξουμε τη βαλβίδα για να απελευθερωθεί σταδιακά ο ατμός, τότε η αυξανόμενη εσωτερική πίεση θα κάνει τη χύτρα να εκραγεί ή να ξεχειλίσει…
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr
