Η αγάπη δημιουργεί μια υγιή εξάρτηση ανάμεσα στα άτομα που συνδέει. Θέλουμε να είμαστε μαζί με τον αγαπημένο, τον χρειαζόμαστε στην καθημερινότητά μας, βρίσκουμε στήριξη και ανακούφιση στις δύσκολες στιγμές της ζωής. Η υγιής εξάρτηση της αγάπης όμως είναι διαφορετική από την συναισθηματική εξάρτηση. Κάποια άτομα αναπτύσσουν εξαρτημένη προσωπικότητα. Μπορεί να μεγάλωσαν με απόντες ή απορριπτικούς γονείς που δεν τους πρόσφεραν την αποδοχή και συναισθηματική ασφάλεια που χρειάζονταν. Έτσι μεγαλώνοντας, ψάχνουν στις σχέσεις τους την ‘αγκαλιά’ που δεν χόρτασαν μικροί. Κάποιοι είχαν εξαιρετικά υπερπροστατευτικούς γονείς που δεν τους επέτρεψαν να σταθούν στα πόδια τους αυτόνομα. Έτσι ανέπτυξαν την πεποίθηση ότι δεν μπορούν να επιβιώσουν μόνοι τους και μεγαλώνοντας ψάχνουν να στηριχθούν σε άλλους. Άλλοι υπήρξαν οι ίδιοι σαν παιδιά το συναισθηματικό ‘δεκανίκι’ των γονιών τους κι έτσι επαναλαμβάνουν αυτό το πρότυπο αργότερα στη ζωή τους, χρησιμοποιώντας δικές τους σχέσεις σαν στήριγμα.
Ο άνθρωπος με εξαρτημένη προσωπικότητα έχει την βαθιά πεποίθηση ότι δεν μπορεί να πορευτεί μόνος. Δεν έχει μάθει να καλύπτει τις βασικές του συναισθηματικές ανάγκες αυτόνομα και κρεμιέται από τους άλλους για να πετύχει μια εσωτερική ισορροπία. Δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και έχει παθητική στάση στην αντιμετώπιση πρακτικών προβλημάτων, ζητώντας από τους άλλους να τα λύσουν γι’ αυτόν. Φοβάται τη μοναξιά και θα κάνει ο,τιδήποτε για να την αποφύγει. Μπαίνει σε σχέσεις ωθούμενος από τον φόβο της μοναξιάς, παρά επιλέγοντας νηφάλια με βάση τα χαρακτηριστικά του άλλου. Μέσα στη σχέση απαιτεί από τον άλλον να τον στηρίξει, συναισθηματικά και πρακτικά. Αυτή η εξάρτηση εξουθενώνει τον σύντροφο και τον κάνει να ασφυκτιά κάτω από το βάρος της. Η σχέση οδηγείται σε συγκρούσεις και κάποιες φορές στη διάλυση. Όσο δυσαρεστημένο όμως κι αν είναι το άτομο με εξαρτημένη προσωπικότητα μέσα σε μια σχέση, δύσκολα την αφήνει, φοβούμενο να μείνει μόνο του. Αν ποτέ τελειώσει μια σχέση, το κάνει πηδώντας σε μιαν άλλη. Όμως και η νέα επιλογή δεν είναι πραγματικά ελεύθερη αφού το κίνητρο είναι η ‘απόδραση’ από την παλιά σχέση και η αποφυγή της μοναξιάς.
Κάθε σχέση μπορεί να λειτουργήσει σαν δεκανίκι για το άτομο με εξαρτημένη προσωπικότητα. Μια μητέρα με εξαρτημένη προσωπικότητα ‘γέρνει’ συναισθηματικά στο ανήλικο παιδί της, φορτώνοντάς το με συναισθηματικές ευθύνες δυσανάλογα μεγάλες για την ηλικία του. Το άτομο στηρίζεται υπερβολικά σε αδέλφια, ηλικιωμένους γονείς, φίλους για να καλύψουν τις ανάγκες του. Όμως ό,τι και να προσφέρει ο άλλος, δεν είναι ποτέ αρκετό. Είναι σαν ένα απύθμενο πηγάδι, η ανάγκη του εξαρτημένου ατόμου, που δεν γεμίζει ποτέ, όσες θυσίες κι αν κάνουν οι άλλοι γι’ αυτό. Το κενό μπορεί να το γεμίσει μόνο το ίδιο το άτομο με μια διαδικασία αυτογνωσίας και αυτοεξέλιξης, που χτίζει αργά αλλά σταθερά τις δικές του εσωτερικές δυνάμεις και την ικανότητα να βαδίζει στη ζωή χωρίς ανθρώπινα δεκανίκια.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr
