Γράφει η Νατάσα Μιχαηλίδου, Αρχαιολόγος, Μουσειολόγος, Ξεναγός
«Στους λαβύρινθους που πάτε, μάθετε να μην βρωμάτε καταναγκασμό.
Ίσια το κορμί κρατάτε, μάθετε να πολεμάτε το ραγιαδισμό»
Νικόλας Άσιμος
Δύο αντιθετικές ιστορίες. Δύο ιστορίες ανθρώπων. Με απόσταση αιώνων μεταξύ τους. Πόσα μπορούν να μας πουν; Σε τι μπορούν να μας φανούν χρήσιμες σε αυτούς τους καιρούς, που όλα φαίνεται γύρω μας σιγά-σιγά να καταρρέουν και να οδηγούν σε ακατάπαυστα πυρά;
Πελοπόννησος. Πριν το 1821. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης σε μικρή ηλικία φέρεται να έρχεται αντιμέτωπος με έναν Οθωμανό και την οργή του. Σίγουρα δεν ήταν ο μόνος, δεν ήταν μοναδική μια τέτοια εμπειρία.
Κάτι όμως τη διαφοροποίησε από άλλες. Κι έκανε τον στρατηγό της ελληνικής επανάστασης κι έναν από τους πιο επιδραστικούς Έλληνες της νεότερης ιστορίας να θυμάται αυτήν την εμπειρία για πάντα.
Ο Οθωμανός αδικεί τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον χαστουκίζει. Ο νεαρός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης τι να κάνει; Πώς να παλέψει για την αδικία που του έγινε; Να ανταποδώσει το χαστούκι; Το πιο πιθανό θα ήταν αυτό να σήμαινε τον θάνατό του (όπως ίσως τόσων άλλων που δε θα μάθουμε ποτέ τα ονόματά τους). Να εκδικηθεί για την αδικία;
Αυτό υποσχέθηκε στον εαυτό του να κάνει όταν μεγαλώσει, αυτό έκανε τελικά ο ραγιάς που οδήγησε χιλιάδες σε έναν πολυετή αγώνα για την ελευθερία, που φυλακίστηκε, που κατάφερε όμως να γίνει πολίτης του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.
Θεσσαλία. 2 χρόνια μετά τους εορτασμούς για τα 200 χρόνια από το 1821. Πριν τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2023. Μετά τις καταστροφικές πλημμύρες που έπνιξαν ζωές, γέμισαν με λάσπες σπίτια, μαγαζιά, κάθε είδους εγκαταστάσεις και κυρίως τις αντοχές και τα όνειρα των ανθρώπων.
Εκεί ένας νέος άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με τη σαπίλα του ελληνικού συστήματος, με όσους εκμεταλλεύονται προς όφελός τους την εξουσία και με τους ανθρώπους που θέλουν να καταλύσουν κάθε έννοια αξίας, δικαιοσύνης και ανθρωπιάς.
Κι έρχεται η στιγμή που ο ραγιάς ξεσπάει, πιάνεται στα χέρια με τον εκπρόσωπο της αδικίας. Κι εκείνος τον χαστουκίζει. Απαιτεί τη συγγνώμη μάλιστα του ραγιά. Και την παίρνει, μέσα στη δημόσια αρένα.
Πώς να παλέψει ο όποιος σημερινός ραγιάς για την αδικία που του γίνεται; Να ανταποδώσει το χαστούκι; Το πιο πιθανό θα είναι αυτό να σημάνει τον «θάνατό» του. Αν όχι τον φυσικό, τότε σίγουρα τον οικονομικό, τον κοινωνικό, τον επαγγελματικό.
Πώς να εκδικηθεί για το χαστούκι και την αδικία; Κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο, δεν είναι αυτονόητο. Χρειάζεται κοινωνική αλληλεγγύη, συμπαράσταση, αλληλοβοήθεια, όλα αυτά σε καιρούς δύσκολους.
Πού να «κρυφτεί» κανείς, όταν μας έχουν κάνει να θέλουμε να βγάλουμε ο ένας τα μάτια του άλλου;
Πού να ζητήσει βοήθεια, όταν το χρήμα έχει αναχθεί σε υπέρτατη αξία και σαρώνει κάθε έννοια θυσίας για την υπεράσπιση του δίκιου, του άλλου, του φίλου ή του αγνώστου;
Χαστούκια που δίνονται σε ραγιάδες. Σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Σε παρόμοιες ίσως περιστάσεις.
Άραγε η κατάληξή τους θα είναι παρόμοια; Στο χέρι ποιου είναι άραγε η κατάληξη; Σε αυτού που δίνει το χαστούκι ή σε αυτού που το δέχεται;
Ίσως πάλι η κατάληξη να έχει τραγουδηθεί ήδη στους στίχους του Γιάννη Νεγρεπόντη και στο τραγούδι του Λουκιανού Κηλαηδόνη «Κολίγα γιος». Ας τους αναζητήσουμε κι ας αυτοαναλυθούμε…
«Κολίγα γιος του παππού μου ο παππούς,
κολίγα γιος του παππού μου ο πατέρας
κι ο παππούς μου κολίγας κι αυτός.
Και μονάχα εγώ, του πατέρα μου γιος,
είμαι πια ένας αστός,
είμαι πια καθεστώς».
