Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
«Με παίρνουνε οι δρόμοι και με σέρνουνε
τυφλό πουλί που φτερουγά στην άβυσσο
οι ώρες της αγάπης μόνο μένουνε
να βρω δυο μέτρα ήλιο και παράδεισο»
Σώτια Τσώτου
Για καφέ ή για βόλτα; Για θέατρο ή για ποτό; Για ψώνια ή για περπάτημα;
Οι καθημερινές επιλογές που πρέπει να κάνει ένας οποιοσδήποτε άνθρωπος είναι πολλές. Οι σκέψεις που τις συνοδεύουν επίσης.
Τι γίνεται όμως όταν πέρα από τις σκέψεις μπαίνει στη μέση ακόμα μια πρακτική παράμετρος; Μια αναπηρία.
Ας είμαστε ειλικρινείς. Όσοι από μας στην πορεία της ζωής μας δε στερηθήκαμε κάποια αίσθηση, όπως όραση, ακοή ή ακόμα κάποιο μέλος του σώματός μας ή ακόμα δεν αποκλίναμε από έναν μέσο όρο ως προς τις νοητικές ή άλλες ικανότητές μας, δεν έχουμε ιδέα τι σημαίνει να ζει κάποιος στην Ελλάδα του 2023 με κάποιου είδους αναπηρία.
Θεωρούμε δεδομένα το να μπορούμε να κάνουμε μια βόλτα οπουδήποτε, να χορεύουμε στους ρυθμούς της μουσικής, να απολαμβάνουμε με την ψυχή μας θεατρικές ή άλλες εκδηλώσεις.
Επειδή όμως τίποτα και κανέναν δεν πρέπει να θεωρούμε ως δεδομένο στη ζωή μας, ας σκεφτούμε μόνο τι θα μπορούσε να κάνει ο καθένας μας στην καθημερινότητά του, για να εξυπηρετηθούν συμπολίτες μας, μικροί και μεγάλοι, που για πολλούς και διάφορους λόγους, ζουν 24 ώρες το 24ωρο με μια αναπηρία.
Αυτό θα μπορούσε να είναι από μια απλή ατομική κίνηση και επιλογή – όπως το να μην παρκάρεις σε θέση σημασμένη με το αναπηρικό αμαξίδιο, να μην κλείνεις τη δίοδο στις ράμπες ανόδου και καθόδου – μέχρι πιο συλλογικές κινήσεις – όπως το να απαιτήσουμε όλοι μαζί να μπει σύστημα ηχητικής σήμανσης στα φανάρια της πόλης μας, να εκπαιδευτούν υπάλληλοι σε δημόσιες υπηρεσίες, για να εξυπηρετούν ισότιμα όλους τους πολίτες ανεξαιρέτως. Να γίνουν οργανωμένες κινήσεις, ώστε η Ξάνθη να πάρει… πάνω από τη βάση ως προς την προσβασιμότητα, την παιδεία και την ενσυναίσθηση ως προς τα άτομα με αναπηρία (βλ. και άρθρο Π. Μαραγκού, Εμπρός 31/3/2023).
«Μα τι μας λες τώρα;». Ναι, στην Ελλάδα των Τεμπών, της καθημερινής παράνοιας και εγκληματικής αδιαφορίας, ίσως όλα αυτά ακούγονται το λιγότερο… εξωγήινα.
Επειδή όμως κανείς, μα κανείς δεν μπορεί ή δεν πρέπει να μας απαγορέψει να ονειρευόμαστε και να πράττουμε ως Άνθρωποι, ας κοιτάξουμε λίγο καλύτερα γύρω μας.
Όχι σε όσους προβάλλονται ποικιλότροπα και κάνουν φασαρία, πολλές φορές άνευ ουσίας και περιεχομένου, αλλά σε όσους επιμένουν.
Αναζητήστε μια από τις δασκάλες που γνώρισα και πέτυχε, με σκληρή δουλειά και απεριόριστη αγάπη, παιδί με νοητική υστέρηση όχι μόνο να έχει ενταχθεί ΠΛΗΡΩΣ αλλά ίσα-ίσα να ενισχύει ουσιαστικά και με ανυπέρβλητο παιδαγωγικό τρόπο την εκπαιδευτική και κοινωνική διαδικασία σε μια τάξη.
Αναζητήστε τους συλλόγους Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ), των γονέων τους, που επιμένουν να ζητούν όχι ιδιαίτερη μεταχείριση αλλά ισότητα, όχι να τους κοιτάμε και να τους λυπόμαστε, αλλά να τους παραστεκόμαστε με αξιοπρέπεια, όταν διεκδικούν κι αυτοί, όπως όλοι μας, «δυο μέτρα ήλιο και παράδεισο».
Αναζητήστε, τέλος, τα απτά αποτελέσματα ενός έργου καινοτομίας στον πολιτισμό, που υλοποιεί το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» με το Παράρτημα του ΙΕΛ, του Ινστιτούτου του στην Ξάνθη, σε συνεργασία με το Επιγραφικό Μουσείο στην Αθήνα και την εταιρεία Arcalia.
ΑΠΤΟΣ είναι το όνομα του ερευνητικού έργου (https://aptos.athenarc.gr/) και στόχος του είναι να δώσει τη δυνατότητα σε ΑμεΑ όρασης να ψηλαφήσουν, να «δουν» με τον τρόπο τους, αντίγραφα μουσειακών εκθεμάτων ή ολόκληρων περιοχών και μνημείων, που έχουν φτιαχτεί μέσω 3Δ ψηφιοποίησης και εκτύπωσης.
Να ακούσουν επίσης με το πάτημα ενός κουμπιού, που βρίσκεται πάνω στο αντίγραφο αυτό, τις ιστορίες που έχει να τους πει, τις ιστορίες των ανθρώπων με τους οποίους έχει συνδεθεί στο πέρασμα των αιώνων.
Το έργο αυτό, που υλοποίησε το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» με τους συνεργάτες του, έχει ήδη δημοσιεύσει τα απτά αποτελέσματά του σε διεθνή συνέδρια και περιοδικά (https://doi.org/10.1016/j.culher.2023.01.004), ενώ έχει τιμηθεί ως «η επιλογή του αρχισυντάκτη» στο διακεκριμένο διεθνές περιοδικό Journal of Cultural Heritage.
Όμως όλη αυτή η ερευνητική και πειραματική διαδικασία δε θα είχε ολοκληρωθεί χωρίς την καίρια συμμετοχή, συνδρομή και αξιολόγηση από μέλη περιφερειακών ενώσεων ΑμεΑ όρασης σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα, τους οποίους ευχαριστούμε και από εδώ. Όχι μόνο για τη συμμετοχή τους στις δράσεις του έργου για την πρόσβαση στον πολιτισμό από όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους, αλλά κυρίως επειδή άνοιξαν λίγο περισσότερο τα δικά μας μάτια και το δικό μας μυαλό στις μεταξύ μας συζητήσεις.
Εσείς πώς θα αντιδρούσατε, τι θα σκεφτόσασταν, τι θα νιώθατε, αν ένας τυφλός συμπολίτης μας σας έλεγε «μέχρι να γίνω τυφλός, δεν ήξερα να βλέπω»;
Αλήθεια εμείς οι βλέποντες ξέρουμε;
