Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
«Γέλιο, χαρά που μου ‘φερες
και λύπη που μου πήρες»
Παροιμία
Ο χειμώνας είναι μπροστά μας. Με δυσοίωνες προβλέψεις σε διάφορα επίπεδα. Τόσες που το να είναι κάποιος χαρούμενος και γελαστός με όσα ακούγονται και γίνονται γύρω του, μπορεί να θεωρηθεί από κάποιους ανάρμοστο.
Πολλές από τις ειδήσεις άλλωστε, με τις δραματικές μουσικές που τις συνοδεύουν, με τους πηχιαίους και προκλητικούς τίτλους σε «ενημερωτικούς» ιστότοπους και με τα τόσα αποτρόπαια πανταχόθεν, δεν αφήνουν περιθώρια για ευχάριστες σκέψεις και ανατροπές. Και το χειρότερο ίσως, δεν αφήνουν περιθώρια για κάθαρση.
Μόνο ο φόβος, που παραλύει λογική και συναίσθημα, βρίσκει πρόσφορο έδαφος και τρυπώνει παντού, δηλητηριάζοντας τις καρδιές, τις ψυχές, τις σκέψεις μας. Και κυρίως ίσως τις μεταξύ μας σχέσεις.
Αντίδοτο υπάρχει; Τι θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε, για να θωρακίσουμε τα όνειρά μας, τις ψυχές μας και εν τέλει την ανθρωπιά μας; Από πού θα μπορούσαμε να πιαστούμε; Τι απλό και εύληπτο θα μπορούσαμε να μελετήσουμε; Από πού θα μπορούσαμε να αντλήσουμε γνήσια, σχεδόν παιδική, χαρά αλλά και περίσκεψη;
Ανάμεσα ίσως σε άλλα (σίγουρα όχι πολλά), στέκεται ολόρθη -χάρη στο έργο σπουδαίων ερευνητών- και μας περιμένει να την αναζητήσουμε, να την χαρούμε και να της αναγνωρίσουμε μια θέση στη ζωή μας, η λαϊκή λογοτεχνία.
Παραμύθια, τραγούδια, αινίγματα μας ταξιδεύουν σε άλλες εποχές, μας δίνουν παρηγοριά αλλά και προτροπή, τροφοδοτούν τη φαντασία μας.
Ακόμα μια σπουδαία μορφή του παραδοσιακού λόγου είναι οι παροιμίες, «μια ειδική μορφή λόγου που έπαιρναν οι παρατηρήσεις, τις οποίες έκαναν σε άλλους καιρούς οι άνθρωποι για την κοινωνία τους, για τις μεταξύ τους σχέσεις» κατά τον σπουδαίο λαογράφο Μ. Μερακλή.
Οι παροιμίες, παρά τη σαρωτική επέλαση της τεχνολογίας στα καθημερινά μας βήματα, παρά την αδυναμία κατανόησης εκ μέρους μας μεγάλου ποσοστού του πλούτου της γλώσσας μας, παρά την ομολογούμενη υποκατάσταση της παιδείας από επαγγελματική κατάρτιση, συνεχίζουν να μας συντροφεύουν.
Οι δυνατές τους εικόνες, οι μεταφορές, οι αντιφάσεις τους και κυρίως ο λιτός και ποιητικός τους λόγος, τις καθιστά έναν θησαυρό, όχι όμως κρυμμένο, που μας περιμένει να τον ανακαλύψουμε και να μας αποκαλύψει τον ανυπέρβλητο πλούτο του.
Σοφία αιώνων συμπυκνώνεται σε μια φράση. Αλήθεια, η περιορισμένη θνητή ύπαρξή μας πόσο μπορεί να κατανοήσει τη φράση «σοφία αιώνων»; Εικόνες από τον φυσικό, ακόμα κι από έναν φανταστικό κόσμο δίνουν νοήματα και διδάγματα πολύτιμα. Αλήθεια, πόση επαφή έχουμε σήμερα με τον κόσμο είτε της φύσης είτε της φαντασίας;
Παροιμίες, συχνά αντιφατικές μεταξύ τους, μας ταρακουνούν και διαλύουν βεβαιότητες και παγιωμένες απόψεις, μας διαβεβαιώνουν για την αντιφατικότητα της ίδιας της ζωής. Παροιμίες με στοιχεία ποιητικά, ρυθμό, μέτρο, ομοιοκαταληξία, εικόνες, μας υποψιάζουν για την εμπειρία, την ευρηματικότητα και τη διάθεση του λαϊκού ανθρώπου. Ας αφουγκραστούμε τι λένε, μήπως δούμε κι εμείς καλύτερα με το μάτι της εμπειρίας, το «τῆς ἐμπειρίας ὄμμα» κατά τον Αριστοτέλη. Μήπως τελικά επηρεάσουμε θετικά και τη δική μας διάθεση! Άλλωστε… «ο Οκτώβρης θέλει γέλια, γιατί ανοίγουν τα βαρέλια» (παροιμία)!
