Λένε πως “κάνω φυσική”, αυτή είναι η ειδικότητά μου. Όταν όμως ρωτώ τον εαυτό μου τι δουλειά κάνω, αυτός μου απαντάει άλλα.
Διότι στο σχολείο δεν είναι “η ύλη” αυτό που μαθαίνουμε. Μπορεί χιλιάδες εκπαιδευτικοί να υπογράφουν στο βιβλίο ύλης την ίδια δήλωση, ότι “σήμερα διδάχθηκε ο στατικός ηλεκτρισμός”, πουθενά όμως δεν έγινε το ίδιο μάθημα. Διότι, πέρα από τις επιλογές για το τι θα διδαχθεί, μεγαλύτερη σημασία έχει το πώς θα διδαχθεί.
Μπορείς να διδάξεις σε κλίμα “αυστηρότητας” ή σε κλίμα “ελευθεριακό”, σε κλίμα “φόβου” ή “αγάπης”, σε κλίμα “αυθορμητισμού” ή “πειθαρχίας”. Υπογράφεις ότι διδάσκεις στατικό ηλεκτρισμό, αλλά αυτό που διδάσκεις είναι αυστηρότητα, ή ελευθερία, ή φόβο, ή αγάπη. Το μάθημα είναι ο τρόπος που γίνεται το μάθημα.
Και σε αυτό, καθοριστικό ρόλο παίζω εγώ, ο εκπαιδευτικός. Ο τρόπος που μιλώ, που σωπαίνω ή που ντύνομαι, ο χρόνος και ο σεβασμός που δίνω (ή δε δίνω) σε κάθε ερώτηση, ο βαθμός επιμέλειας (ή μπάχαλου) που χαρακτηρίζει τις σημειώσεις μου, οι στιγμές που επιλέγω να ανταποκριθώ στο χαβαλέ. Όλα είναι μάθημα! Όλα είναι μια εν δυνάμει μαθησιακή εμπειρία μέσα στον εφηβικό εγκέφαλο. Όλα κρίνονται και αξιολογούνται, απορρίπτονται με χλευασμό, προσπερνούνται αδιάφορα ή γίνονται δεκτά.
Κάθε μαθητής κάνει τις επιλογές του. Μπορεί ο Αντώνης να θεωρεί υπέρτατο σφάλμα μου να φορέσω το ίδιο πουκάμισο τρεις φορές, αλλά η Νατάσα να το βλέπει και λίγο κουλ. Η Τζένη να ενθουσιάζεται με τα πειράματα, αλλά ο Αλβέρτος να προτιμά τις θεωρητικές συζητήσεις. Πέρα όμως από τις διαφορές τους, υπάρχουν κριτήρια που όλοι και όλες συμφωνούν. Ένα από αυτά είναι η ασυνέπεια.
Στους δείκτες αξιολόγησης του υπουργείου δεν εκφράζεται συχνά, αλλά σε αυτούς των εφήβων φιγουράρει στις πρώτες θέσεις. Μπορεί να κάνεις το καλύτερο μάθημα του Σύμπαντος. Αν όμως υπάρχει απόσταση ανάμεσα σε αυτά που λες και σε αυτά που πράττεις, τότε το καλύτερο μάθημα του Σύμπαντος θα πάει στον κάδο ανακύκλωσης. Αυτός που γράφει καλές εκθέσεις θα σε πει “αφερέγγυο”, αυτός που κάνει καλό χαβαλέ θα σε πει “κουκουρούκου”.
Εξού και ένας από τους άγραφους νόμους της διδασκαλίας: “μην υπόσχεσαι τίποτα που δεν είσαι 100% σίγουρος ότι θα καταφέρεις”. Μην υπόσχεσαι εκδρομή αν δεν έχεις πολύ χρόνο, μην απειλείς με μια τιμωρία που δεν πρόκειται να εφαρμόσεις. Θα παραλάβεις την ταμπέλα του “κουκουρούκου” και σαν το ψεύτη βοσκό θα την πατήσεις: θα έρθει μια στιγμή που θα θες πολύ να ακουστείς, αλλά τα λόγια σου θα τα κρύβει μια ταμπέλα.
Οι κριτές σου όμως δεν ζουν μόνο σε ένα σχολείο. Ζούνε και σε μια χώρα. Που ιδιαίτερα μέσα στη συνθήκη της πανδημίας, η ασυνέπεια μεταξύ πολιτικού λόγου και πολιτικών πράξεων, η ασυνέπεια πολιτικών δηλώσεων μεταξύ τους και η ασυνέπεια μεταξύ πολιτικών πράξεων μεταξύ τους, έχουν γίνει καθεστώς. Οι μάσκες δεν προστατεύουν, αλλά μετά προστατεύουν. Στην τάξη των 25 μαθητών δεν μεταδίδεται ο ιός, αλλά η επιτροπή των 25 επιστημόνων θα συνεδριάσει μέσω zoom. Η κυβέρνηση νοιάζεται για τη δημόσια υγεία, αλλά αντί για ΜΕΘ αγοράζει rafal.
Οι έφηβοί μας ξέρουν που μεγαλώνουν. Μέσα σε κλίμα αφερέγγυο. Σε μια χώρα κουκουρούκου.
*Στα άρθρα της στήλης “Εν τάξει” τροποποιούνται τα ονόματα μαθητών και μαθητριών ώστε να προστατέψουν την ιδιωτικότητα τους.
Γιώργος Έψιμος
Εκπαιδευτικός
