Το άγχος υγείας αναφέρεται στην υπερβολική και αγωνιώδη ενασχόληση με θέματα υγείας. Το άτομο βρίσκεται σε μια διαρκή κατάσταση επαγρύπνησης όσον αφορά τις σωματικές αισθήσεις που βιώνει ή οποιαδήποτε αλλαγή προσέξει στο σώμα του (π.χ. φούσκωμα, πονοκέφαλο, μυϊκό πόνο, ερεθισμό, μελανιά). Οι αλλαγές, όσο μικρές κι αν είναι, ερμηνεύονται σαν σημάδια μιας σοβαρής ασθένειας (καρκίνος, επικείμενη καρδιακή προσβολή, HIV). Ακολουθεί η αγχώδης αναζήτηση διάγνωσης, με επανειλημμένα ιατρικά ραντεβού και εξετάσεις, έρευνα μέσα από το Internet, επίμονες ερωτήσεις σε συγγενικά πρόσωπα και φίλους. Τίποτα όμως δεν καθησυχάζει απόλυτα το άτομο με υποχονδρία. Ακόμη κι όταν οι εξετάσεις είναι φυσιολογικές, συνεχίζει να ανησυχεί και κανονίζει περαιτέρω ραντεβού και εξετάσεις.
Το άτομο καταλήγει να ζει κάτω από την σκιά του φόβου ότι είναι σοβαρά άρρωστο ή θα πεθάνει. Αυτό επηρεάζει τη διάθεση, σχέσεις και γενικότερη λειτουργικότητά του. Είναι συνεχώς ανήσυχο, δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στις υποχρεώσεις του, καταναλώνει εξαιρετικά πολύ χρόνο και χρήμα για ιατρικά ραντεβού, εξετάσεις, έρευνα στο διαδίκτυο, δεν έχει χρόνο ή διάθεση για να ασχοληθεί με οικογένεια και φίλους. Αξίζει να σημειωθεί ότι μια άλλη πιθανή συνέπεια του υπερβολικού άγχους υγείας είναι η διαμετρικά αντίθετη συμπεριφορά από τα παραπάνω: η παντελής αποφυγή ιατρικών εξετάσεων, ραντεβού, επισκέψεων στο νοσοκομείο, ο,τιδήποτε θα μπορούσε να διεγείρει το άγχος του ατόμου για την υγεία του.
Είναι πολλοί οι λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον στις παραπάνω συμπεριφορές. Το άτομο μπορεί να περνάει μια ιδιαίτερα πιεστική περίοδο στη ζωή του. Το άγχος που βιώνει μπορεί να προκαλέσει ποικίλα σωματικά συμπτώματα, όπως ταχυκαρδία, σφίξιμο στο στήθος, μυϊκούς πόνους, γαστρεντερικά προβλήματα, ναυτία, ζαλάδες. Αν παρερμηνεύσει αυτά τα συμπτώματα σαν σημάδια σοβαρής ασθένειας, τότε το σκηνικό έχει στηθεί για τον φαύλο κύκλο του άγχους: όσο πιο πολύ ανησυχεί για τα σωματικά συμπτώματα, τόσο αυτά εντείνονται (ως φυσιολογική αντίδραση του σώματος στο άγχος), τόσο πιο πολύ αυτός ανησυχεί και ούτω καθεξής. Κάποιες φορές αυτό που ξεκινάει τον φαύλο κύκλο είναι μια πραγματική σοβαρή ασθένεια ή θάνατος στον κύκλο του ατόμου, που διεγείρει την αβεβαιότητα και αίσθηση ανασφάλειας για τη ζωή. Επιπλέον κάποια άτομα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα να αναπτύξουν άγχος υγείας, ειδικά όταν μεγάλωσαν με γονιό που είχε παρόμοια προβλήματα.
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του άγχους υγείας, και ίσως το πιο δύσκολο, είναι για το άτομο να αναγνωρίσει ότι το πρόβλημα είναι ψυχολογικό και όχι σωματικό. Μετά είναι σημαντικό να σταματήσει να ‘θρέφει’ το άγχος με συμπεριφορές όπως έρευνα στο internet – που εντείνει το άγχος με πληθώρα στοιχείων που οδηγούν σε αβάσιμες διαγνώσεις – αλλά και επανειλημμένα ραντεβού με διαφορετικούς γιατρούς και εξετάσεις. Η συνεχής αναζήτηση διαβεβαιώσεων από άλλους ανακουφίζει προσωρινά αλλά μακροπρόθεσμα εντείνει το άγχος, αφού δεν επιτρέπει στο άτομο να αναπτύξει έναν προσωπικό τρόπο καθησυχασμού και ρεαλιστικής εκτίμησης των σωματικών συμπτωμάτων που βιώνει.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr
