Στο άρθρο της προηγούμενης εβδομάδας εξετάσαμε τις προσωπικές ανάγκες που καλύπτουν οι εξαρτήσεις και ιδιαίτερα την ανακούφιση που προσφέρουν από έντονα συναισθήματα και ψυχικό πόνο. Η συνειδητοποίηση αυτού του ρόλου είναι σημαντικό μέρος της διαδικασίας απεξάρτησης. Το πρώτο βήμα όμως στον δρόμο της Απεξάρτησης είναι η αναγνώριση από τον χρήστη ότι έχει πρόβλημα. Αυτό είναι και το πιο δύσκολο βήμα. Συχνά αλκοολικοί ή χρήστες ναρκωτικών αρνούνται ότι έχουν πρόβλημα εξάρτησης. Πάρτε για παράδειγμα έναν 50χρονο αλκοολικό άντρα με οικογένεια, που γυρίζει κάθε βράδυ μεθυσμένος, δεν αναλαμβάνει καμία ευθύνη στο σπίτι και στη φροντίδα των παιδιών και δεν συνεισφέρει ούτε οικονομικά γιατί ξοδεύει όλα του τα χρήματα στο αλκοόλ. Πίνει και στις ώρες εργασίας και αυτό επηρεάζει την συγκέντρωση και αποδοτικότητά του. Η οικογένεια και φίλοι του παρουσιάζουν με αδιάσειστες αποδείξεις ότι έχει χάσει τον έλεγχο, αλλά εκείνος δεν το δέχεται, χρησιμοποιεί δικαιολογίες, λέει ψέματα για να καλύψει τις πράξεις του ή μεταθέτει τις ευθύνες σε άλλους, όπως στην γυναίκα του που δεν τον καταλαβαίνει.
Πολλές οικογένειες παγιδεύονται στον φαύλο κύκλο της εξάρτησης, δεχόμενοι τις δικαιολογίες του χρήστη, αναλαμβάνοντας ευθύνες για αυτόν και οργανώνοντας την ζωή τους γύρω από την εξάρτηση. Στο παραπάνω παράδειγμα η γυναίκα του αλκοολικού έχει παθητικά αποδεχτεί την κατάσταση και παρόλο που βλέπει ότι τα παιδιά ταράζονται από την συμπεριφορά του πατέρα τους, δεν ξέρει πώς να τα προστατεύσει. Ο αδελφός του δίνει χρήματα για να καλύψει χρέη του ή γιατί τον λυπάται όταν έρχεται σε κακό χάλι και ζητάει να πιεί. Αυτή η ανοχή και συμπαράσταση είναι φυσιολογική αντίδραση αλλά δεν είναι χρήσιμη. Αντίθετα συμβάλλει στον κύκλο της εξάρτησης αφού δεν αναγκάζει τον χρήστη να έρθει αντιμέτωπος με τις συνέπειες των πράξεών του. Είναι πολύ σημαντικό για τις οικογένειες εξαρτημένων ατόμων να βάλουν όρια γύρω από τις καταστροφικές επιπτώσεις της εξάρτησης στη ζωή τους. Να παρουσιάσουν ξεκάθαρα και με παραδείγματα στον χρήστη τον τρόπο με τον οποίον η εξάρτηση επηρεάζει την ζωή όλων, και να εκφράσουν την θέλησή τους να τον στηρίξουν στην απεξάρτηση αλλά και την αποφασιστικότητά τους να μην αποδεχτούν τον έλεγχο της εξάρτησης στη δική τους ζωή. Αυτό σημαίνει να αφήσουν τον χρήστη να υποστεί τις συνέπειες των πράξεών του, όπως των απλήρωτων χρεών του. Κάποιες φορές είναι απαραίτητο για να προστατεύσουν τον εαυτό τους και τα παιδιά να απειλήσουν ότι θα αραιώσουν τις επαφές ή θα τερματίσουν την σχέση αν ο χρήστης δεν ζητήσει βοήθεια για απεξάρτηση.
Ο δρόμος της απεξάρτησης ξεκινάει μόνο όταν ο χρήστης αποδεχτεί ότι έχει πρόβλημα, συνειδητοποιήσει τις συνέπειες της εξάρτησης στην ζωή του και αναλάβει ευθύνες για την απεμπλοκή του από την εξάρτηση. Βέβαια ο δρόμος της Απεξάρτησης δεν είναι μια ευθεία αλλά για αυτό θα μιλήσουμε στο άρθρο της επόμενης βδομάδας.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
