Ο θυμός εκλαμβάνεται σαν επίδειξη δύναμης που μπορεί ακόμα και να τρομάξει αυτόν στον οποίον απευθύνεται, ειδικά όταν είναι ισχυρός. Όμως σε κάποιες περιπτώσεις αυτή η επίδειξη δύναμης καλύπτει μια διαφορετική ψυχική και συναισθηματική πραγματικότητα. Ο θυμός σαν “μάσκα” κρύβει μια γκάμα διαφορετικών αισθημάτων, όπως φόβο και άγχος ή θλίψη, πόνο και απογοήτευση. Ο αγχωμένος άνθρωπος συχνά είναι ευερέθιστος και νευρικός. Η σχέση φόβου και θυμού είναι στενή και αρχέγονη. Η επίθεση είναι μία από τις 2 αντιδράσεις του φόβου όταν ένας οργανισμός, άνθρωπος ή ζώο, απειλείται. Ας σκεφτεί κανείς το σκυλί που όταν φοβηθεί γαβγίζει, δείχνει τα δόντια του ή επιτίθεται. Στον άνθρωπο ο φόβος ότι θα χάσει κάποιον ή κάτι πολύ σημαντικό ή ο πόνος της απώλειας μπορεί να προκαλέσει θυμό και επιθετικότητα. Για παράδειγμα ένας άντρας που θυμώνει και καβγαδίζει με τη γυναίκα του επειδή νιώθει ότι δεν ενδιαφέρεται πια για αυτόν. Ο θυμός του κρύβει τα πληγωμένα του αισθήματα και το φόβο ότι τη χάνει. Σε κάποιες περιπτώσεις ο θυμός κρύβει το αίσθημα προσωπικής ανεπάρκειας και κατωτερότητας. Ένα άτομο που αισθάνεται μειονεκτικά “βλέπει” παντού απόπειρες να τον υποτιμήσουν και αντιδρά σε αυτές με θυμό και επιθετικότητα.
Ο θυμός που κρύβει αισθήματα φόβου και πόνου ή αίσθημα κατωτερότητας, λειτουργεί σαν μια “παράσταση ισχύος”. Αποβλέπει να δείξει στους άλλους ότι το άτομο έχει δύναμη και έλεγχο, καλύπτοντας την αδυναμία που υπάρχει από πίσω. Βεβαίως αυτή η μάσκα μπορεί να ξεγελάσει όχι μόνο τους άλλους αλλά και το ίδιο το άτομο, που αρνείται ή δεν μπορεί να αναγνωρίσει και να δεχτεί την ευαισθησία και τους φόβους του. Αυτή η “παράσταση ισχύος” είναι ιδιαίτερα σημαντική σε μια κοινωνία που περιφρονεί ή καταδικάζει ανοιχτά την έκφραση αδυναμίας και ευαισθησίας ειδικά στους άντρες. Η αίσθηση και επίδειξη δύναμης μέσω του θυμού βοηθάει το άτομο να αισθανθεί καλύτερα για λίγο, να ξεχάσει τους φόβους του, να καλύψει το βασανιστικό αίσθημα κατωτερότητας, να εκτονώσει την ένταση του άγχους. Όμως μακροπρόθεσμα δημιουργεί πιο πολλά προβλήματα από αυτά που επιλύει.
Άμα δεν κοιτάξουμε κατάματα και δεν μιλήσουμε ανοιχτά για τα πραγματικά μας αισθήματα, δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη συμπεριφορά και σχέσεις που τα προκαλούν. Αντίθετα δημιουργούμε φαύλους κύκλους που επιδεινώνουν καταστάσεις και κάποιες φορές οδηγούν σε αυτό ακριβώς που φοβόμαστε. Όπως στο παράδειγμα με τον άντρα που μαλώνει με τη γυναίκα του γιατί φοβάται μήπως τη χάσει και προσπαθεί να την πείσει να έρθει πιο κοντά. Οι καβγάδες έχουν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα, γιατί την κάνουν να απομακρύνεται ακόμα πιο πολύ. Μόνο όταν βγάλουμε τη “μάσκα” του θυμού μπορούμε να αφουγκραστούμε τις ανάγκες μας και να παλέψουμε για να τις ικανοποιήσουμε.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη
Τηλ. 6957085624
