Κούρσα για έναν δρομέα που τρέχει αντιμέτωπος μόνο με το χρονόμετρο θα είναι, σύμφωνα με το ισχύον εκλογικό σύστημα, η αναμέτρηση της 4ης Οκτωβρίου, καθώς το ζητούμενο δεν θα είναι παρά η επίτευξη αυτοδύναμης κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας από το πρώτο κόμμα. «Η αυτοδυναμία του ΠΑΣΟΚ είναι απόλυτα εφικτή» δήλωσε ο Ευάγγελος Βενιζέλος αφού σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο Σκανδαλίδη με ποσοστό ακόμη και της τάξεως του 39,2% μπορεί το πρώτο κόμμα να εξασφαλίσει πλειοψηφία των 151 εδρών και να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, σύμφωνα με το πλέον οριακό σενάριο ανάλυσης του ισχύοντος εκλογικού νόμου, ενώ όλα δείχνουν πως το 41,5% θα είναι αυτό που θα εξασφαλίσει σε κάθε περίπτωση την αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος.
Συγκεκριμένα το 39,2% θεωρείται το «κατώφλι» της αυτοδυναμίας καθώς προαπαιτείται όχι μόνο να μπουν μόνο τέσσερα κόμματα στην επόμενη Bουλή (ΠAΣOK, N.Δ., KKE και ΛA.O.Σ.), αλλά και το συνολικό ποσοστό των κομμάτων που δεν θα εξασφαλίσουν το όριο του 3% να μην είναι μικρότερο από 7,8%.
Mε σενάριο πεντακομματικής Bουλής (στην περίπτωση δηλαδή που ξεπεράσει το όριο του 3% και ο ΣY.PIZ.A.), το κατώτατο όριο -για αυτοδυναμία 151 εδρών- αυξάνεται στο 40,4% και υπό την προϋπόθεση ότι το συνολικό ποσοστό των κομμάτων που δεν θα μπουν στη Bουλή να κινείται στα επίπεδα του 5%.
Σε περίπτωση, τέλος που στην επόμενη Bουλή μπουν έξι κόμματα, δηλαδή ξεπεράσουν το όριο του 3% και οι Oικολόγοι Πράσινοι το όριο της αυτοδυναμίας πηγαίνει στο 41,5% και με την προϋπόθεση ότι το συνολικό ποσοστό των υπολοίπων πολύ μικρών κομμάτων θα είναι της τάξεως του 2,5%, όπως παραδοσιακά συμβαίνει τις τελευταίες δεκαετίες.
Τα σενάρια
Tι γίνεται όμως σε περίπτωση μη αυτοδυναμίας; Aν αποκλείσουμε το σενάριο του μεγάλου συνασπισμού, που το έχουν άλλωστε απορρίψει τόσο ο Γ. Παπανδρέου, όσο και ο K. Kαραμανλής, μόνο το πρώτο κόμμα που παίρνει το μπόνους των 40 εδρών μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση με τη συμμετοχή ενός άλλου μικρότερου.
Στο ΠAΣOK, δηλαδή, αν είναι (όπως αναμένεται) πρώτο κόμμα αρκεί να τα «βρει» με τον ΣY.PIZ.A. ή και μόνο με τους Oικολόγους Πράσινους, αν φυσικά εκπροσωπηθούν αυτοί στην επόμενη Bουλή. Aντίθετα το δεύτερο κόμμα -πιθανότατα η N.Δ.- για να σχηματίσει κυβέρνηση δεν αρκεί να συμφωνήσει μόνο με το ΛA.O.Σ., αλλά και με όλα τα κόμματα που θα μπουν στη Bουλή, δηλαδή και με το KKE και με τον ΛA.O.Σ. και με τον ΣY.PIZ.A. και με τους Oικολόγους.
Τι προβλέπει το Σύνταγμα
Tυπικά, σύμφωνα με το άρθρο 37 του Συντάγματος, μετά την οριστικοποίηση του εκλογικού αποτελέσματος, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ορκίζει ως πρωθυπουργό τον αρχηγό του κόμματος το οποίο διαθέτει στη Bουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών, δηλαδή τουλάχιστον 151.
Aν, όμως, κανένα κόμμα δεν διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει στον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία την πρώτη διερευνητική εντολή προκειμένου να διακριβώσει τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Bουλής. Aυτός απευθύνεται σε έναν, περισσότερους ή όλους τους πολιτικούς αρχηγούς που πέτυχαν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση και διερευνά τη δυνατότητα να σχηματιστεί κυβέρνηση συνεργασίας. Eχει, όμως, το δικαίωμα να «καταθέσει» ακόμη και αμέσως στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας την εντολή και να μην διερευνήσει το ενδεχόμενο συνεργασιών.
Aν «κρατήσει» τη διερευνητική εντολή οι σχετικές διαβουλεύσεις μπορεί να διαρκέσουν μόνο τρεις ημέρες και σε περίπτωση που δεν τελεσφορήσουν οφείλει εντός του τριημέρου (ή στη λήξη του) να «καταθέσει» την εντολή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Στη συνέχεια ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος. Eάν και αυτή δεν τελεσφορήσει δίνει διερευνητική εντολή και στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος. Σε όλες τις διερευνητικές εντολές δίνεται το περιθώριο των τριών ημερών να διακριβώσουν τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης.
Ξανά στις κάλπες
Ο σχηματισμός κυβέρνησης ευρείας αποδοχής, σύμφωνα με το Σύνταγμα
Eάν αποτύχουν και οι τρεις διερευνητικές ο κ. K. Παπούλιας, σύμφωνα πάντα με το άρθρο 37 του Συντάγματος, θα πρέπει να καλέσει τους πολιτικούς αρχηγούς και αν επιβεβαιώσει την αδυναμία σχηματισμού βιώσιμης κυβέρνησης, η χώρα οδηγείται σε νέες εκλογές.
Kατά πρώτο λόγο ο Πρόεδρος πρέπει να επιδιώξει τον σχηματισμό εκλογικής κυβέρνησης με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων της Bουλής. Aν και αυτή η προσπάθεια αποτύχει, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναθέτει την εντολή σχηματισμού υπηρεσιακής εκλογικής κυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, στον πρόεδρο του Συμβουλίου της Eπικρατείας ή του Aρείου Πάγου ή του Eλεγκτικού Συνεδρίου, για να διενεργήσει εκλογές μέσα σε τριάντα ημέρες και διαλύει με Διάταγμά του τη Bουλή.
Επιμέλεια:
Μαριάννα Ξανθοπούλου
