Το βήμα που την επομένη των εκλογών πρώτο το ΕΜΠΡΟΣ ευχόταν να γίνει επιτέλους στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, έγινε: Την στιγμή που ο κ. Ερντοάν αμέσως μετά τον Πρόεδρο Ομπάμα, συνέχαιρε τηλεφωνικά τον νέο Έλληνα Πρωθυπουργό για την ανάληψη των καθηκόντων του, ο κ. Γιώργος Παπανδρέου σε μια συμβολική κίνηση μεγάλης πολιτικής σημασίας (έστω κι αν το πρόσχημα ήταν άλλο) επέλεξε την Τουρκία ως πρώτο σταθμό του στο εξωτερικό, αφ ης στιγμής η κυβέρνησή του πήρε τα ηνία της χώρας μας. Στην επίσκεψη αυτή η άλλη πλευρά ανταποκρίθηκε αμέσως. Τόσο ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας κ. Ερντοάν, όσο και ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Νταβούτογλου άφησαν κατά μέρος όλες τις υποθέσεις τους και έσπευσαν από την Άγκυρα στην Πόλη να συναντήσουν τον κ. Παπανδρέου.
Εξ άλλου, η γεμάτη συμβολισμό, ευαισθησία και πολιτικό θάρρος χειρονομία του Έλληνα Πρωθυπουργού να εναποθέσει ένα κλαδί ελιάς στον τάφο του πρόωρα χαμένου φίλου του και πρώην Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Ισμαήλ Τζέμ, «έκλεψε» τις καρδιές των Τούρκων. Παρόλο όμως το πολιτικό εκτόπισμα και την απήχησή της στην κοινή γνώμη των δύο χωρών, η πρωτοβουλία του κ. Παπανδρέου, δεν έτυχε στην πραγματικότητα της προσοχής που εδικαιούτο. Αυτό οφείλεται για μεν την ελληνική πλευρά στις δύσκολες οικονομικές και κοινωνικές κυρίως συγκυρίες που αντιμετωπίζει η χώρα. Για δε την Τουρκική, στις τρέχουσες προτεραιότητες της Κυβέρνησης Ερντοάν με τα εξαιρετικής στόχευσης –οικονομικά και γεωπολιτικά- ανοίγματά της προς την Ρωσία, το Αζερμπαιτζάν, την Αρμενία, την Συρία, το Ιράν και την ΕΕ.
Το ταξίδι του κ. Παπανδρέου στην Τουρκία έχει αξιολογηθεί απολύτως θετικά από τον διεθνή παράγοντα ακριβώς διότι συμβάλλει όχι μόνο στις προοπτικές βελτίωσης των Ελληνοτουρκικών σχέσεων αλλά και στο κλίμα περιφερειακής σταθερότητας, κάτι στο οποίο αποβλέπει και η Τουρκική πλευρά.
Ας σταθούμε στο πρακτικό νόημα αυτής της επίσκεψης, όσον αφορά την προοπτική στενότερης προσέγγισης Αθήνας-Άγκυρας με δεδομένο ότι η κοινή γνώμη της Ξάνθης είναι λόγω της πληθυσμιακής σύνθεσής της, ιδιαίτερα ευαίσθητη στο θέμα αυτό.
Η Τουρκία πρόκειται σε λίγες εβδομάδες να αξιολογηθεί από την ΕΕ προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία της ένταξής της σε αυτήν. Είναι σαφές ότι ο κ. Παπανδρέου συνάντησε τους κορυφαίους παράγοντες της Τουρκικής πολιτικής σκηνής για να ξεκαθαρίσει τις επί του προκειμένου, προθέσεις της Ελλάδας. Με αδιαμφισβήτητη πλέον την συναίνεση της Ελλάδας στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, (σε αυτό κατατείνουν όλες οι επίσημες και ανεπίσημες πηγές ), η εκκρεμότητα πού παρενοχλεί σοβαρά αυτή την θέση, είναι η στάση της Τουρκίας έναντι της Κύπρου. Φαίνεται ότι στο εν συνεχεία ταξίδι του Έλληνα Πρωθυπουργού από την Πόλη στην Κύπρο, οι κ.κ. Παπανδρέου και Χριστόφιας συμφώνησαν σε μια «ελαστικότερη» αντιμετώπιση των Ευρωτουρκικών, με την επανεξέταση της υποψηφιότητάς της Τουρκίας όχι τον Δεκέμβρη του 2009 όπως αναμένεται, αλλά τον Ιούνιο του 2010.
Υπό την αίρεση της στάσης των Τουρκοσκεπτικιστών της ΕΕ, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, υπάρχουν πολλοί μεταξύ Αθήνας, Άγκυρας, Λευκωσίας, Ουάσιγκτον και Βρυξελλών πού αισιοδοξούν ότι οι Κύπριοι ηγέτες Χριστόφιας και Ταλάτ, θα καταλήξουν μέχρι τον προσεχή Απρίλη σε μια «ενδιάμεση» συμφωνία, πού θα επιτρέψει στην ΕΕ να… μισανοίξει την πόρτα της στην Τουρκία. Όσον αφορά τις άλλες Ελληνοτουρκικές εκκρεμότητες πού εστιάζονται κυρίως στον χώρο του Αιγαίου, οι πληροφορίες επιμένουν ότι έχει κι εκεί συμφωνηθεί μια διαδικασία πλήρους εξομάλυνσης, παρ ότι οι μέχρι στιγμής διερευνητικές επαφές των δύο χωρών (επί των ημερών Καραμανλή και Μπακογιάννη), δεν έχουν αποδώσει.
Είναι σαφές ότι ο κ Παπανδρέου ως Πρωθυπουργός και Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας αποτελεί μια διαφορετική παρακαταθήκη στα Ελληνοτουρκικά.
– Ως Υπουργός Εξωτερικών στο παρελθόν έδωσε θαρραλέα δείγματα πραγματισμού πού τον έκαναν αξιόπιστο συνομιλητή στην Άγκυρα, την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες.
-Αλλά και στον τομέα της βελτίωσης των συνθηκών ζωής της μειονότητας στην Θράκη και προάσπισης των δικαιωμάτων της, αυτός και οι συνεργάτες του (Μπεγλίτης) έπαιξαν σπουδαίο ρόλο, παρακάμπτοντας αγκυλώσεις και αδικίες δεκαετιών.
-Η επίσκεψη άλλωστε του κ. Παπανδρέου στον Οικουμενικό Πατριάρχη υπενθύμισε την αμοιβαιότητα των υποχρεώσεων σε παρόμοια ζητήματα πού απορρέουν από διεθνείς συνθήκες.
– Ως Πρωθυπουργός τώρα, ο κ. Παπανδρέου θα θελήσει ασφαλώς να δώσει συνέχεια στα οράματα ειρηνικής σύμπλευσης και αμοιβαίας προόδου των δύο λαών. Άλλωστε και ο κ. Νταβούτογλου ευαγγελίζεται την θεωρία των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες της Τουρκίας.
Επιλογικά: Δεν είναι τυχαίο ούτε πρέπει να περάσει απαρατήρητο, ότι ένας Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών του πνευματικού και πολιτικού διαμετρήματος τού Ισμαήλ Τζέμ, βρήκε κοινή γλώσσα συνεννόησης με τον κ. Παπανδρέου ύστερα από πολλών χρόνων καχυποψίας και οπισθοδρόμησης στα ελληνοτουρκικά.
Κι αν αυτό σημαίνει κάτι, ας θυμίσουμε επί τη ευκαιρία το ανήκουστο:
Ότι για την σύμπλευσή του με τις θέσεις του κ. Παπανδρέου στο Κυπριακό και ιδίως στο Αιγαίο, ο αείμνηστος Ισμαήλ Τζέμ κατηγορήθηκε τότε δημόσια –ναι δημόσια- από τους στρατοκράτες της Άγκυρας ως…προδότης .
ΧΡΙΣΤΟΣ Κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ*
*Ο Χρ. Χριστοδούλου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας συνεργάτης των εφημερίδων «Μακεδονία» και «Ελευθεροτυπία» σε θέματα Τουρκίας. Η ανάλυση αυτή γράφτηκε ειδικά για το ΕΜΠΡΟΣ
