Στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης (Νομάρχης ο Κων/νος Θανόπουλος) εντοπίζεται η αξία του οικισμού και προωθείται ο χαρακτηρισμός του ως διατηρητέου, χωρίς όμως για είκοσι κοντά χρόνια να γίνει σχεδόν τίποτε ουσιαστικό. 1966 – 1976: Αναπαραστάσεις εθίμων Στα πρώτα χρόνια (1966 – 1976) γίνονται αναπαραστάσεις εθίμων στην Κεντρική Πλατεία ή σε κλειστή αίθουσα. Ιδιαίτερα όταν ξεκίνησε ο θεσμός, αυτό ήταν ο κυρίαρχος στόχος, η αναβίωση (ή αναπαράσταση) Θρακικών εθίμων: Θρακιώτικος Γάμος, Σεϊμένηδες, Πιτεράδες, Θρακιώτικη, Βεγγέρα, Προξενιό, Γαϊτανάκι, Στη Βρύση του Χωριού, ο Καλόγερος, Τζαμάλα. Τα χρόνια από το 1977 και μετά οι αναπαραστάσεις αυτού του είδους σπανίζουν. Αντίθετα, έχουμε χορευτικά συγκροτήματα Ξάνθης, Θράκης, υπόλοιπης Ελλάδας, Κύπρου, Ευρωπαϊκών Χωρών, που χορεύουν σε ανοιχτούς και κλειστούς χώρους. Πολλές χρονιές διοργανώνονται και διαγωνισμοί χορού ή Φεστιβάλ. Ξένα συγκροτήματα έρχονται από το 1971 σχεδόν κάθε χρόνο (από Ιταλία, Γαλλία, Σουηδία, Αυστρία, Ρουμανία, Πολωνία, Αρμενία, Γιουγκοσλαβία, Γερμανία, Τσεχοσλοβακία, Βουλγαρία, Ισπανία, Ουγγαρία, Βέλγιο, Ολλανδία, Σερβία και Ισραήλ). Από άποψη Λαογραφίας, κάθε χρόνο οι γιορτές κλείνουν με το κάψιμο του Τζάρου, στο συνοικισμό Σαμακώβ – παλιό έθιμο των ανατολικοθρακιωτών. Μερικές χρονιές εκδόθηκε σατιρική εφημερίδα με τον τίτλο"Τζάρος" . Ακόμη οργανώθηκαν γαϊδουροδρομίες, καμηλοδρομίες και άλλα σατιρικά "ράλλυ", με βραβεία στους νικητές ή χαμένους. Από τη μεταπολίτευση και μετά, σχεδόν κάθε χρόνο, δίνονται παραστάσεις καραγκιόζη με γνωστούς καραγκιοζοπαίχτες (Ευγ. Σπαθάρη, Π. Μιχόπουλο), μαριονέτες, κουκλοθέατρο, παιχνίδια, διαγωνισμοί, χοροί μεταμφιεσμένων για παιδιά δε λείπουν από το ετήσιο πρόγραμμα. Επίσης διοργανώνονται τα τελευταία χρόνια βραδιές Δημοτικής Μουσικής με γνωστούς τραγουδιστές (Ξανθίππη Καραθανάση, Χρόνης Αηδονίδης, Αριστείδης Μόσχος). Στο χώρο της μουσικής κατά κανόνα υπάρχουν χορωδίες και φιλαρμονικές, αλλά και διάφορες εκδηλώσεις κλασικής μουσικής (πιάνο, βιολοντσέλο ήδη από το 1967). Τέτοιου είδους εκδηλώσεις σπανίζουν πολλές χρονιές, γιατί "δεν τραβούν πολύ κόσμο". Παρόλα αυτά, όταν το 1994 παρουσιάσθηκε η Καμεράτα ήταν και θεωρήθηκε σωστά "το πολιτιστικό γεγονός". Εκδηλώσεις με όλα τα είδη μουσικής (ροκ, ποπ, νέο κύμα, λαϊκό, έντεχνο) διοργανώνονται με καλλιτέχνες των κέντρων ή ντόπια σύνολα(Φ.Ε.Ξ, νέων επιστημόνων, φυσιολατρικού). Τα τελευταία χρόνια η μαντολινάτα του Κ.Α.Π.Η., οι χορωδίες του Δημοτικού Ωδείου της Στέγης Γραμμάτων και Καλών Τεχνών Δ. Ξάνθης, η Χορωδία των Τραγουδιστών, νεανικά συγκροτήματα Ξάνθης κάνουν εξαίρετες εμφανίσεις. Αναφέραμε τις εκθέσεις ζωγραφικής, γλυπτικής, φωτογραφίας ατομικές ή ομαδικές που δε λείπουν από τα ετήσια προγράμματα. Ακόμη εκθέσεις βιβλίου, περιοδικού, αφίσας. Το 1972 για πρώτη φορά η Κινηματογραφική Λέσχη της Φ.Ε.Ξ. συμμετέχει με προβολή Κινηματογραφικών ταινιών. Από το 1976 υπάρχουν επίσης θεατρικές παραστάσεις από ντόπια ερασιτεχνικά σχήματα ή θιάσους που μετακαλούνται. Ακόμη επιδείξεις χορού από ντόπια ή άλλα σχήματα. Τα τελευταία χρόνια οι σχολές χορού της πόλης μας (Δημοτική και ιδιωτικές) παρουσιάζουν καταπληκτικά σύνολα. Οι χώροι που χρησιμοποιήθηκαν στα πρώτα χρόνια ήταν η Αίθουσα Εμπορικής Λέσχης, Λέσχη Υπαλλήλων και Επιστημόνων, ο Κινηματογράφος Τιτάνια (19 69 – 1974), το Αμφιθέατρο Πολυτεχνικής Σχολής – Δημοτικό Αμφιθέατρο (από το 1975), η κεντρική και άλλες πλατείες της πόλης. Από το 1987 γίνονται αποκεντρωμένες εκδηλώσεις σε χωριά του νομού, γειτονιές, στρατόπεδα. Μια καινούρια αντίληψη διαπερνά και σ’ αυτό το σημείο τα μέλη των οργανωτικών επιτροπών. Το Ξανθιώτικο Καρναβάλι Εκτός από τα λαογραφικά και πολιτιστικά, είναι και το "Καρναβάλι" που επί σαράντα χρόνια επικρατεί στις Θρακικές Λαογραφικές Γιορτές. Κυρίαρχη είναι η παρέλαση αρμάτων και καρναβαλιστών με λαογραφικά, σατιρικά ή άλλα περιεχόμενα κυρίως την τελευταία μέρα των Γιορτών, την Κυριακή των Απόκρεω. . Άρματα πλαισιωμένα από έμψυχο υλικό – τα τελευταία χρόνια πολλά μέλη των συλλόγων – προσπαθούν να δημιουργήσουν την αίσθηση των ανάλογων παρελάσεων της Πάτρας ή του εξωτερικού. Λίγες φορές όμως η θεματολογία θυμίζει Ξάνθη, Θράκη και Θρακική παράδοση. Τα πρώτα δύο – τρία χρόνια του θεσμού η παρέλαση ήταν μαζική και περισσότερο με λαογραφικά θέματα. Στη συνέχεια – τα χρόνια της δικτατορίας – υπήρχε μια φυσιολογική αποχή του κόσμου, ενώ από τη μεταπολίτευση και μετά άρχισε μια επαναδραστηριοποίηση και μεγαλύτερη συμμετοχή όχι μόνο στην παρέλαση, αλλά και στις άλλες εκδηλώσεις του Καρναβαλιού. Χοροί, χοροεσπερίδες, γλέντια κυριαρχούσαν και κυριαρχούν στη διάρκεια των Απόκρεω και των Λαογραφικών Γιορτών. Επισκέπτες από γειτονικές πόλεις αλλά και άλλες περιοχές της χώρας, συμμετέχουν σ’ αυτό το Θρακιώτικο ξέσπασμα και γλέντι. Στα πρώτα χρόνια, μάλιστα οι βιτρίνες των καταστημάτων στολίζονταν ανάλογα και υπήρχε βράβευση των καλύτερων προθηκών. Έχει γίνει κατανοητό ότι ένας λαϊκός θεσμός, για να σταθεί και να προκόψει, θέλει την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή και σ’ αυτό τον τομέα υπάρχουν πολλά ακόμη περιθώρια. Η Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης, που ανέλαβε τα τελευταία χρόνια την υλοποίηση των Θρακικών Λαογραφικών Γιορτών στο φετινό πρόγραμμα των εκδηλώσεων έχει συμπεριλάβει θεατρικές παραστάσεις και λαογραφικά δρώμενα, συναυλίες μεγάλων καλλιτεχνών, εικαστικά διαλέξεις και παιδικές εκδηλώσεις. «Οργανώνουμε και φέτος για 30η φορά τις Θρακικές Λαογραφικές Εορτές και καλούμε πανελλήνιο προσκλητήριο στην Ελληνική Θρακική αυτή γωνιά την ΞΑΝΘΗ , στην χώρα των Μυστών, της Μουσικής και του Γέλιου»(Φ. Αμοιρίδης 1996) «Σας καλωσορίζουμε λοιπόν στην πόλη με τα χίλια χρώματα, στον τόπο των Μουσών, των αοιδών και των τραγουδιστών της πατρίδας του Ορφέα και του Δημόκριτου όπου οι άνθρωποι με πολύ μεράκι, φαντασία και όρεξη για δουλειά, διασώζουν και προβάλλουν τα στοιχεία της πλούσια λαϊκής μας παράδοσης και οι οποίοι ταυτόχρονα αποκαλύπτουν στον κάθε επισκέπτη τη ζωντάνια και τη δημιουργικότητα της σύγχρονης «ανθρώπινης» Ξάνθης» (Μ. Στυλιανίδης 2005). Σ.Σ. Τα στοιχεία της ιστορικής αναδρομής των «Θρακικών λαογραφικών Γιορτών», προέρχονται από το εισαγωγικό κείμενο του Θανάση Μουσόπουλου, που εμπεριέχεται στο πρόγραμμα του 1996 με τίτλο: «30 χρόνια ενός πετυχημένου θεσμού»
Μαριάννα Ξανθοπούλου
marianaxan@yahoo.gr
