«Το να είσαι άνθρωπος σημαίνει να είσαι ερώτημα σε αναζήτηση απάντησης, είπε ο φιλόσοφος Martin Heidegger. Όσοι από μας έχουν λάβει τη διάγνωση της ψυχικής ασθένειας δεν εξαιρούμαστε από αυτόν τον θεμελιώδη στόχο πραγμάτωσης της ανθρώπινης ύπαρξης», λέει στο άρθρο της «Ανάρρωση σαν ένα Ταξίδι της Καρδιάς» η Patricia Deegan, Δρ. στην Κλινική Ψυχολογία με ιστορικό σοβαρής ψυχικής ασθένειας η ίδια.
Για ένα άτομο που παλεύει με την ψυχική ασθένεια πολλά είναι τα εμπόδια στο ταξίδι απάντησης αυτού του κορυφαίου ερωτήματος για το ποιος είναι και τι θέλει από τη ζωή του. Η μεγαλύτερη πρόκληση δημιουργείται φυσικά από τα ίδια τα συμπτώματα της ψυχικής ασθένειας. Είτε παλεύει με την μαυρίλα της κατάθλιψης, τις απειλητικές σκιές του άγχους, είτε με τις τρομακτικές φωνές & παραισθήσεις των ψυχώσεων, το άτομο νιώθει ότι δεν έχει τον έλεγχο του μυαλού του, του σώματος, τελικά της ίδιας της ζωής του. Σ’ αυτό έρχεται να προστεθεί η προκατάληψη του κοινωνικού περίγυρου και δυστυχώς πολλές φορές η ψυχρή κλινική ματιά επαγγελματιών ψυχικής υγείας που βλέπουν το άτομο σαν μια διάγνωση με προβλέψιμη πρόγνωση και επομένως ζωή. Η αναφορά της Patricia Deegan στα λόγια του θεράποντα γιατρού της, όταν ήταν 18 και στο νοσοκομείο, είναι χαρακτηριστική: «Έχεις μια ασθένεια που λέγεται χρόνια σχιζοφρένεια. Είναι σαν τον διαβήτη. Αν πάρεις φάρμακα για το υπόλοιπο της ζωής σου και αποφύγεις το στρες, τότε μπορεί να τα καταφέρεις». «Ένιωσα το βάρος αυτών των λόγων να συντρίβει», συνεχίζει η Deegan, «τις ήδη εύθραυστες ελπίδες, όνειρα και φιλοδοξίες για τη ζωή μου…». Το πρόβλημα με τα λόγια αυτού του ψυχιάτρου δεν είναι ότι προτείνει φάρμακα ή κάποια αναδιοργάνωση της ζωής. Αυτά είναι μέσα που μπορεί να χρησιμοποιήσει το άτομο στο δρόμο για την ανάρρωση. Όμως το τελεσίδικο, το απόλυτο αυτής της πρόβλεψης δεν αφήνει χώρο για επιλογές ή διαφοροποιήσεις στη διαμόρφωση στόχων. Λέει: «Αυτή είναι η πορεία και τα μοναδικά μέσα επιβίωσης όλων των ατόμων με αυτή τη διάγνωση, επομένως αυτό είναι το καλύτερο που θα μπορούσες να πετύχεις στη ζωή σου!».
Η ψυχική ασθένεια δυσκολεύει αλλά δεν αφαιρεί από το άτομο την ικανότητα να παίρνει αποφάσεις, να αναλαμβάνει ευθύνες για τη ζωή του. Προϋπόθεση στο ταξίδι ανάρρωσης η καρδιά που πεισματάρικα ελπίζει και αντιστέκεται στους ορισμούς άλλων για το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να πετύχει. Η ίδια η Deegan, μετά από πολλαπλές εισαγωγές σε ψυχιατρικές κλινικές και παρόλο που ακόμη αντιμετωπίζει συμπτώματα της ψυχικής της ασθένειας, κατάφερε να γίνει κλινική ψυχολόγος και να διευθύνει τον τομέα εκπαίδευσης στο Εθνικό Κέντρο για την Ψυχολογική Ενδυνάμωση χρηστών υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην Μασαχουσέτη των ΗΠΑ. Ελπιδοφόρο παράδειγμα για την ικανότητα και το δικαίωμα του ανθρώπου να χαράξει τη δική του πορεία στη ζωή ακόμη και κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr
