Κρίση των Ιμίων ονομάζεται συμβατικά η ένοπλη αμφισβήτηση της Ελληνικής θαλάσσιας κυριαρχίας που έλαβε χώρα τον Ιανουάριο του 1996 από την Τουρκία , με αφορμή την προσάραξη πλοίου στις βραχονησίδες των Ιμίων. Η κρίση έλαβε τέλος, μετά από παρέμβαση των Ηνωμένων πολιτειών Αμερικής και του ΝΑΤΟ.
Από την κρίση των Ιμίων του 1996, αποδεικνύεται ότι δεν υπήρχε ουσιαστικό σχέδιο ως προς τα εξοπλιστικά, ως προς την εξωτερική πολιτική και τις απαραίτητες συμμαχίες της χώρας μας. Μέχρι την κρίση των Ιμίων του 1996, ο όρος “πατριώτης” ήταν παρεξηγημένος, αλλά στην πραγματικότητα αφορά το εδαφικό στοιχείο, την αγάπη -αφοσίωση στην πατρίδα και όχι την κομματική προέλευση.
Ο πατριωτισμός είναι το αίσθημα αγάπης και αφοσίωσης του ατόμου στην πατρίδα και η συμπόρευση με άλλους πολίτες που έχουν το ίδιο συναίσθημα. Αυτή η σύνδεση αφορά έναν συνδυασμό διαφορετικών παραγόντων, όπως η ομιλούμενη γλώσσα και εθνοτικών, πολιτιστικών, θρησκευτικών πολιτικών ή ιστορικών πτυχών. Τονίζεται το «εδαφικό» στοιχείο. Η αγάπη για την πατρίδα αναπτύσσεται χωρίς καμία διάθεση υποτίμησης ή περιφρόνησης άλλου έθνους. Μετά την κρίση των Ιμίων, επιτεύχθηκε η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Κύπρος επικύρωσε τη Συνθήκη Προσχώρησης στις 14 Ιουλίου 2003 και μέχρι την ένταξή της συμμετείχε στις εργασίες και στους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ενεργός παρατηρητής. Την 1η Μαΐου 2004 η Κυπριακή Δημοκρατία έγινε πλήρες Κράτος Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης μαζί με τις άλλες εννέα υποψήφιες χώρες – την Τσεχία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Σλοβακία και Σλοβενία.
Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Μαΐου 2004 η κυβέρνηση της Δημοκρατίας ανέλαβε την υποχρέωση να ενταχθεί στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση και να υιοθετήσει το ευρώ μόλις πληρωθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις. Αυτό επιτεύχθηκε την 1η Ιανουαρίου 2008, ημερομηνία κατά την οποία η Κύπρος εντάχθηκε στη ζώνη του ευρώ και υιοθέτησε το ευρώ ως το εθνικό της νόμισμα.
Μεταξύ 1ης Ιουλίου και 31 Δεκεμβρίου 2012 η Κυπριακή Δημοκρατία είχε την Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για πρώτη φορά στη ιστορία της.
Επιπλέον, έχει πια περάσει στην κουλτούρα των διπλωματών και στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων, η αντίληψη ότι πρέπει να ζυγίζεται η κάθε κίνηση πριν αποφασιστεί. Έχει, για παράδειγμα, τεράστια σημασία αν σε ένα περιστατικό εμπλέκεται το Λιμενικό ή το Πολεμικό Ναυτικό. Η κουλτούρα της αποφυγής μιας μη σχεδιασμένης κλιμάκωσης έχει φτάσει στο σημείο να τοποθετούνται νεότεροι αξιωματικοί (με τον κωδικό «σηματοπαγίδες») οι οποίοι λειτουργούν σαν φίλτρο για κάθε θερμόαιμο πολιτικό ή αξιωματικό που μπορεί να θελήσει μόνος του να κλιμακώσει την ελληνική αντίδραση σε μια τουρκική κίνηση.
Ενα ακόμα μάθημα είναι η ανάγκη να γνωρίζουν όλοι οι βασικοί παίκτες που θα κληθούν να πάρουν αποφάσεις τι ακριβώς έχουν να αντιμετωπίσουν, τι σημαίνουν κανόνες εμπλοκής, ποιες είναι οι δυνατότητες της χώρας. Σε μια σοβαρή χώρα θα κάθονταν σε ένα τραπέζι και θα έκαναν μια σχετική προσομοίωση σε τακτική βάση. Μην ξεχνάμε πόσο κρίσιμο είναι να μιλούν την ίδια γλώσσα και να μην υπάρχουν προσωπικές ή θεσμικές αντιπαλότητες, οι οποίες να θολώνουν την κρίση και να υπονομεύουν το κλίμα εμπιστοσύνης που απαιτεί η λήψη ιστορικών αποφάσεων. Είδαμε τι συνέβη στα Ίμια όταν εκδηλώθηκε το μεγάλο έλλειμμα εμπιστοσύνης ανάμεσα στους βασικούς χειριστές και δεν τηρήθηκαν οι βασικοί κανόνες χειρισμού μιας εθνικής κρίσης.
Έχουμε σίγουρα ωριμάσει από τότε. Μπορεί οι θεσμοί μας να συνεχίζουν να είναι αδύναμοι και να μην έχουμε καταφέρει να συστήσουμε το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας που χρειάζεται μια χώρα σαν την Ελλάδα. Μάθαμε όμως πολλά. Και το κυριότερο, μάθαμε τη σημασία τού να προλαβαίνεις μια κρίση πριν κλιμακωθεί, πριν φτάσει στο σημείο τής μη επιστροφής.
Μετά την κρίση των Ιμίων, η Ελλάδα κατέστησε σαφές στην Ευρωπαϊκή Ένωση(με διαχρονική και διακομματική επιμονή) και στους συμμάχους μας, ότι η Τουρκία υποχρεούται στην εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάνης. Ο σεβασμός στη Συνθήκη της Λωζάνης ,αποτελεί τον αποκλειστικό και αδιαπραγμάτευτο θεμέλιο λίθο πάνω στον οποίο μπορεί να οικοδομηθεί η ειλικρινής συνεργασία Ελλάδας – Τουρκίας. Η πιο σημαντική πρόβλεψη της Συνθήκης ήταν η απόφαση για την ανταλλαγή των πληθυσμών, αλλά και οι ρυθμίσεις για την προστασία της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη και αντίστοιχα της μουσουλμανικής -και όχι τουρκικής- μειονότητας της Δυτικής Θράκης. Με την συνθήκη της Λωζάνης, η Τουρκία εγγυάται την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ελληνικών μειονοτήτων στην Τουρκία.
Μετά την κρίση των Ιμίων, απαιτήσαμε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το αυτονόητο: τα εθνικά σύνορα των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι και ευρωπαϊκά σύνορα.
Η κατάσταση στα σύνορά μας δεν είναι ένα ζήτημα αποκλειστικά της Ελλάδας να διαχειριστεί. Είναι ευθύνη της Ευρώπης στο σύνολό της.
Του Χρήστου Ηλ. Τσίχλη
*Ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης είναι δικηγόρος – Συνταγματολόγος – νομικός συνεργάτης Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ελλάδα – συνήγορος Αμερικανικού Δημοκρατικού Κόμματος στην Ελλάδα – νομικός σύμβουλος Βορειοηπειρωτών Ελλάδος – Δ.Σ. ιδρύματος Μπότσαρη – Δ.Σ. πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Δήμου Αθηναίων.
