«Όποιος θέλει να κάψει τον άλλον, επειδή πιστεύει σε κάτι διαφορετικό, θα καεί κι ο ίδιος»
Μαξ Φρις
Στην αρχαία αγορά της Θεσσαλονίκης ένα μάρμαρο, με μια παράσταση και μια επιγραφή πάνω του, τοποθετημένο ανάποδα, σαν κρυμμένο, περίμενε περίπου 1.700 χρόνια να αποκαλυφθεί από τους αρχαιολόγους.
Κι αφού αποκαλύφθηκε, έπρεπε να περιμένει άλλα 14 (!) χρόνια ερευνών, για να μπορέσουν οι αρχαιολόγοι, με τη βοήθεια των συντηρητών, να καταλάβουν τι απεικόνιζε και τι ήταν τελικά.
Δεν ήταν παρά μια αρχαία πρόσκληση που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη, ένα σπάνιο ρωμαϊκό εύρημα!
Οι μονομαχίες στις αρένες, στα κτίρια θεαμάτων της Θεσσαλονίκης κάπως έπρεπε να διαφημιστούν και να προσελκύσουν κόσμο. Αυτή η μαρμάρινη πλάκα έπαιξε αυτόν τον ρόλο. Κι όταν είχε περάσει πια η μέρα του θεάματος, έχασε την αξία της. Τη γύρισαν ανάποδα και την τοποθέτησαν ως μια απλή πλάκα δαπέδου.
Λίγες μέρες μετά την κηδεία ενός 19χρονου αγοριού, ποια πλάκα θα έπρεπε να γυρίσουμε ανάποδα, έστω σαν τελευταίο αντίο; Ίσως αυτήν της ανθρωπιάς, ίσως της αγάπης, της κοινωνίας.
Μοιάζει σαν η ζωή για κάποιους συνανθρώπους μας να μην είναι παρά ζωή σε μια φαβέλα. Είτε με οικονομικούς είτε με ψυχολογικούς όρους, η φαβέλα κυριαρχεί: Ο άλλος, εκτός της ομάδας-συμμορίας, είναι ο απόλυτος εχθρός κι εγώ θα του αρπάξω, όταν τον πετύχω, ό,τι μπορώ, με όποιον τρόπο μπορώ, χωρίς όριο και έλεος, για να…
Για να καταφέρω τι; Για να συνεχίσω να οικοδομώ τη φαβέλα ή αλλιώς τον πύργο της Βαβέλ, της πόλης της Παλαιάς Διαθήκης. Εκεί οι πολυπληθείς απόγονοι του Νώε προσπάθησαν να οικοδομήσουν έναν πύργο, για να φτάσουν στον ουρανό, να μοιάσουν στον Θεό, να μείνουν για πάντα γνωστοί αυτοί και τα κατορθώματά τους!
Κι Εκείνος, για να τιμωρήσει την ασέβεια και την αλαζονεία του ανθρώπου, προκάλεσε σύγχυση στο μυαλό και τη γλώσσα των εργατών, για να μην μπορούν να συνεννοηθούν και να συνεχίσουν. Επήλθε τότε η πλήρης διάσταση της κοινωνίας. Όλοι διασκορπίστηκαν από τον πύργο της σύγχυσης στις τέσσερις γωνιές του κόσμου, στους πέντε ανέμους, μιλώντας ο καθένας άλλη γλώσσα.
Σήμερα οι πόλεις μας, τα χωριά μας σε τι μοιάζουν με αυτήν τη Βαβέλ; Πόσο μπορούμε να συνεννοηθούμε για τα απλά, τα βασικά, για τον σεβασμό στον άλλο, στη ζωή, για την αγάπη του πλησίον; Σε ποιον προσπαθούμε να μοιάσουμε σήμερα;
Μετά τη δολοφονία του 19χρονου στα σχολεία τα παιδιά μας σχολιάζουν το γεγονός του τέλους ενός νέου ανθρώπου. Κι εμείς; Θα γυρίσουμε απλά ανάποδα την πλάκα του οπαδισμού; Της σύγχυσης; Της αρένας που σήμερα δεν είναι άλλη από τα γήπεδα;
Ανάμεσα στα αναλυτικά προγράμματα σπουδών, στην κατάρτιση και στους βαθμούς, ανάμεσα στις καθημερινές δουλειές, τις ανάγκες και τις υποχρεώσεις μας, αν δεν κάνουμε δυο σκέψεις, αν δε βρούμε δυο λόγια για να πούμε σχετικά, αν δε γίνουμε όλοι πρότυπα για τα παιδιά μας, δε θα μείνει ίσως τίποτα άλλο «παρά να αποφασίσουμε αν πρέπει να υπάρχει ανθρωπότητα ή όχι» (Μ. Φριξ), αν θα κυριαρχήσει η φαβέλα ή η Βαβέλ, αν θα θάψουμε με τη μαρμάρινη πλάκα που κάλυψε για πάντα τον Άλκη την ίδια μας την ανθρωπιά.
Νατάσα Μιχαηλίδου
Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
