«Χαρές και πλούτη να χαθούν, και τα βασίλεια, κι όλα,
τίποτε δεν είναι, αν στητή μέν’ η ψυχή κι ολόρθη»
Διονύσιος Σολωμός
Μεταλλάξεις, εχθρότητες κι ασυνεννοησία κυριαρχούν στην καθημερινότητά μας. Όλοι γνωρίζουμε τα πάντα κι έτσι πορευόμαστε, σχεδόν πάντα με μια οθόνη στο χέρι. Το προς τα πού πάμε τις περισσότερες φορές δεν καθορίζεται καν από μας. Αντίθετα, η επικαιρότητα καθορίζει τις σκέψεις και τα (άκριτα συχνά) λόγια μας, η κάθε είδους μόδα ορίζει τις επιλογές μας, η οικονομική μας κατάσταση περιορίζει τις κινήσεις μας.
Και οι μέρες, καθημερινές και σκόλες, εναλλάσσονται. Ενίοτε απαράλλακτες, χωρίς κάτι να τους δίνει νόημα και χρώμα και να τις διαφοροποιεί. Άλλωστε ο σύγχρονος άνθρωπος, μακριά από τη φύση, φαίνεται να είναι ειδικός στο να ισοπεδώνει τα πάντα και να μην αφήνει περιθώριο για μυστήριο, συμβολισμούς, όνειρα.
Μέσα σε τέτοιες συνθήκες, μέσα σε τέτοιες γκρίζες πόλεις, μακριά από τη ζωογόνα, άγρια και μυστηριώδη φύση, κινούμαστε ατομικά, άντε το πολύ οικογενειακά – χωρίς αυτό να σημαίνει ότι γνωρίζουμε πραγματικά τα μέλη της οικογένειάς μας.
Τι γίνεται όμως με κάποιους ανθρώπους που ακόμα επιμένουν; Τι γίνεται με όσα μικρά θαύματα δε μαθαίνουμε ποτέ, αλλά γίνονται δίπλα μας από καθημερινούς ανθρώπους; Τι γίνεται με τους σύγχρονους Δον Κιχώτες, με τους ήρωες και τα πρότυπα που δεν αναγνωρίζουμε στους διπλανούς μας;
Για να μάθουμε κάποιους από αυτούς, για να ανοίξουν και να φωτιστούν τα μάτια κι η ψυχή μας (και όχι για να τους αποτίσουμε φόρο τιμής, μέρες που έρχονται, κάτι που άλλωστε δεν έχουν καμία ανάγκη από μας), ας εξερευνήσουμε τρεις λέξεις:
1η λέξη: Ομάδα. Η λέξη προέρχεται από το «ὁμός» που σημαίνει κοινός, ενωμένος. Συγγενεύει με τη λέξη «ὁμαδεύω» που σημαίνει μαζεύω, όπως όλοι οι άνθρωποι, όλοι συγγενεύουμε μεταξύ μας, με τις κοινές ανάγκες, τα κοινά θέλω και τα κοινά όνειρα, για προκοπή, δουλειά και αγάπη.
2η λέξη: Κοινωνικής. Η λέξη σημαίνει τον κοινό, τον φιλικό, αυτόν που μοιράζεται, που δίνει μερίδιο, που μετέχει της κοινωνίας. «Τὸ δ´ εὖ ζῆν ἐστι κοινωνικῶς ζῆν καὶ φιλικῶς καὶ σωφρόνως καὶ δικαίως» όπως αναφέρεται σε έργο του Πλούταρχου.
3η λέξη: Αλληλεγγύης. Αλλήλων εγγύη, που σημαίνει αμοιβαία ασφάλεια. Μια λέξη που αν τη σκεφτόμασταν και τη μελετούσαμε σε όλη μας τη ζωή ως έννοια και την κοινωνούσαμε στα παιδιά μας ως πρακτική, ένας άλλος κόσμος θα ήταν εγγυημένα πιο εγγύς μας.
Πόσοι άνθρωποι στην Ξάνθη δίνουν λίγο ή πολύ από τον χρόνο και την έγνοια τους, για να στηρίξουν την Ομάδα Κοινωνικής Αλληλεγγύης;
Πόσες άλλες παρόμοιες ομάδες, των Ελλήνων κοινότητες, δραστηριοποιούνται, ώστε να μην εκλείψει στη σημερινή εποχή του άκρατου εγωισμού και καταναλωτισμού μια λέξη και μια έννοια: συν-άνθρωπος;
Πόσοι μοιράζονται από το περίσσευμα ή το υστέρημά τους (!), για να νιώσουν συνάνθρωποί μας το αίσθημα και την υλική υπόσταση της αλληλεγγύης;
Συνάνθρωποί μας, στων οποίων τη δεινή θέση μπορεί ανά πάσα στιγμή – κυριολεκτικά – να βρεθεί ο καθένας μας. Άλλωστε, κακά τα ψέματα, ας μη γελιόμαστε και κρυβόμαστε πίσω απ’ το δάχτυλό μας, ο Παράδεισος που μοχθεί ο καθένας μας να φτιάξει και να κλειστεί μέσα του, δε θα πάψει ποτέ να προχωράει δίπλα-δίπλα με την Κόλαση που βιώνουν άλλοι, όχι τόσο τυχεροί ίσως σε κάποιες περιόδους της ζωής τους.
Αν δε διεκδικήσουμε το όνειρο, την ανθρωπιά και την αγάπη, με σκέψεις και πράξεις, στις καθημερινές μας σχέσεις, προσωπικές κι επαγγελματικές, τα όνειρα τα ωραία, που πρέπει να γίνουν δηλαδή στην ώρα τους, θα χαθούν και θα μείνουν τα αγοραία (με την πιο χυδαία έννοια της λέξης), που κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον – ας είμαστε σίγουροι γι’ αυτό – θα μετατραπούν σε ομαδικούς εφιάλτες.
Νατάσα Μιχαηλίδου
Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
