«Βεδουίνοι… τα τέκνα της ερήμου… οι πιο φτωχοί και φιλόξενοι άνθρωποι του κόσμου· πεινούν, και δεν τρων να χορτάσουν, για να ‘χουν πάντα λίγο καφέ, λίγη ζάχαρη, μια φούχτα χουρμάδες να φιλέψουν τον ξένο»
Νίκος Καζαντζάκης
Ο καιρός της πανδημίας γνώρισε ή θύμισε σε πολύ κόσμο την αξία του να περπατάς. Στέλνοντας το σχετικό μήνυμα ή όχι πια, άνθρωποι κυρίως των πόλεων, σε συνθήκες εγκλεισμού, ξεχύνονταν καθημερινά σε κοντινά δάση ή ακόμα και μέσα στον αστικό ιστό, για να εξασκήσουν το σώμα τους και να αδειάσουν το μυαλό τους.
Η παράδοση των περιπατητών πάει πίσω αιώνες, με την Περιπατητική Σχολή του Αριστοτέλη να είναι η φιλοσοφική εκδοχή του περπατώ και σκέφτομαι – άρα υπάρχω.
Στην αρχαιότητα τα ταξίδια γίνονταν κυρίως μέσω της θάλασσας αλλά και οι δρόμοι της στεριάς είχαν τη δική τους ιστορία. Όσοι τους διάβαιναν, λίγοι σίγουρα σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, θεωρούνταν ότι ήταν υπό την προστασία του Ξένιου Δία. Στην χώρα της φιλοξενίας ο ξένος που έφτανε ήταν ιερός. Στο σπίτι που θα του παρείχε στέγη, πρώτα θα έτρωγε και μετά ο νοικοκύρης θα τον ρωτούσε από πού ήρθε, πού πάει.
Ιστορίες παλιότερων παππούδων μας, ιδίως από χωριά, θυμίζουν ότι αυτή η παράδοση της φιλοξενίας αγνώστων συνεχιζόταν στην Ελλάδα ως τις δεκαετίες του 1950-60 και σίγουρα πριν από τον σαρωτικό νεοπλουτισμό.
Ένας νέος σήμερα, 25 χρόνων, έχοντας σπουδάσει Μηχανικός Τροφίμων, γιατί να αρχίσει να περπατάει από τη Γαλλία μέχρι την Ιερουσαλήμ;
Γιατί να απορρίψει μια δουλειά στην Αφρική, στις καλλιέργειες μπανανών που θα διοχετεύονταν στην αδηφάγα Δύση, για να περπατά και να επαφίεται στη φιλοξενία των συγχρόνων του;
Πόσες εικόνες, πρωτόγνωρες και διαφορετικές απ’ ό,τι είχε συνηθίσει, έχει δει αυτός ο νέος;
Πόσες εμπειρίες έζησε που θα τον καθορίσουν και θα τον βοηθήσουν από το Παρίσι του 21ου αιώνα στο ταξίδι της αυτογνωσίας του;
Πόσους ανθρώπους γνώρισε στις διαφορετικές χώρες που διασχίζει, που του φέρθηκαν ανθρώπινα (σε καιρούς κορονοϊού, ας μην ξεχνιόμαστε) ή όχι;
Έχει πια προσωπική άποψη και εικόνα για ανθρώπους και πράγματα, που παλιότερα άκουγε μόνο από άλλους κι έβλεπε σε δελτία ειδήσεων ή ιστοσελίδες.
Έχει περπατήσει σε επαρχιακούς και πολυσύχναστους δρόμους. Έχει δει να εναλλάσσονται τοπία αγροτικά, βιομηχανικά, ορεινά, παραθαλάσσια. Ξέρει να μετράει τα 30 χιλιόμετρα όχι με την κατανάλωση της βενζίνης αλλά με τον σωματικό κάματο. Έχει δει ροδιές, συκιές, ροδακινιές, δέντρα που παλιότερα έβλεπε μόνο τους καρπούς τους στα σούπερ μάρκετ.
Έχει γίνει σίγουρα ένας πιο σοφός 25χρονος, με τη σοφία που μόνο ο δρόμος μπορεί να διδάξει. Παίρνει την κάθε μέρα όπως έρχεται και χωρίς αισιοδοξία ή απαισιοδοξία σκέφτεται, σκέφτεται, σκέφτεται. Περπατώντας αναλογίζεται ποιος είναι, πού πάει, από πού ξεκίνησε, τι μπορεί να κάνει.
Προχωρά παρέα με τα λόγια και την προτροπή ενός μικρού παιδιού «Αν το πιστεύεις, κάν’ το!». Περπατά έχοντας συντρόφους εικόνες, παλιούς και νέους φίλους, και κάτι ακόμα βέβαια. Κάτι που ο πολιτισμός μας, αυτός ο τόσο προηγμένος τεχνολογικά αλλά απάνθρωπος, έχει ειδικότητα στο να το παράγει. Κάτι που θα υπάρχει για πολλά χρόνια ακόμα, αφότου όλοι μας αποδημήσουμε σε άλλους κόσμους: Σκουπίδια! Σε μερικές χώρες λιγότερα, σε άλλες περισσότερα, πάντως σκουπίδια παντού!
Και τι απ’ αυτά βρίσκει σίγουρα κάθε δέκα μέτρα; Ιατρικές μάσκες! «… και φαντάσου, είναι μόλις ένας χρόνος η όλη κατάσταση με τον COVID».
Μπορεί να γλιτώσουμε από τον κορονοϊό, μπορεί να επιστρέψουμε σε γνώριμες και χαμένες σήμερα συνήθειες και καταστάσεις, μπορεί να αποτελέσει όλο αυτό ένα κακό όνειρο.
Το σίγουρο είναι ότι αν δεν κάνουμε κάτι όλοι μας καθημερινά, για να απαλλαγούμε από την α-σχήμια που υπάρχει κάθε δέκα μέτρα κι έχουμε τόσο συνηθίσει (που δεν τη βλέπουμε καν πια ως σκουπίδια αλλά ως τμήμα του φυσικού ντεκόρ), τότε ο όποιος δρόμος του καθενός μας, είτε προς το ιερό προσκύνημα είτε προς την αυτογνωσία είτε προς τα νεανικά του όνειρα, θα κλείσει ανεπιστρεπτί από τους τόνους με άχρηστα πράγματα, συσκευασίες, σακούλες που παράγει ο πολιτισμός μας καθημερινά.
Αφιερωμένο στον Alexis Marlangue, για το πέρασμά του από την περιοχή της Ξάνθης. Καλό δρόμο!
Νατάσα Μιχαηλίδου
αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
