…τι κρίμα, τι κρίμα, τι κρίμα,
παντού περισσεύεις και παντού ξεψυχάς…
Γιάννης Αγγελάκας
Το να γυρνάς μετά από πολύ καιρό σε ένα μέρος που ήταν παλιότερα πολύ δικό σου, φέρνει μπροστά στα μάτια σου πολλά και διάφορα. Ανθρώπους κοντινούς σου που έφυγαν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, καταστάσεις που δεν άλλαξαν κι ας έλειψαν λίγο, ανθρώπινες σχέσεις που πήραν νέους δρόμους.
Και σίγουρα η επιστροφή και μια προσεκτική παρατήρηση εντοπίζει αλλαγές και σε κτίσματα, ιδιωτικά, εμπορικά, δημόσια. Άλλωστε ό,τι κατασκευάζει ο άνθρωπος τον χαρακτηρίζει, αναδεικνύει τη φαντασία του ή την έλλειψή της, τα όνειρά του ή τη λησμονιά τους, το ήθος του ή την αποκοίμισή του.
Έτσι, ο εντοπισμός ενός στριμωγμένου κενοταφίου Μικρασιατών στη στενή είσοδο μιας πολυκατοικίας, μπροστά σε ένα στενό πεζοδρόμιο, μπροστά σε έναν φαρδύ και πολύβουο δρόμο, τι να σημαίνει άραγε;
Μια βιαστική και πεισματική λύση ή μια επιπόλαια πρόταση ελλείψει αισθητικής;
Με το ίδιο σκεπτικό και η επέλαση τραπεζοκαθισμάτων σε ένα κέντρο που φιλοξένησε ποικίλες εμπορικές και ανθούσες δραστηριότητες, ανθρώπινες ιστορίες για σειρές γενεών, οι οποίες με τη σειρά τους τώρα κατανοούν ότι δεν χωρούν πια εκεί και απομακρύνονται σταδιακά, τι επιπτώσεις να έχει στη συλλογική μνήμη;
Οι νεότερες γενιές θα αναζητήσουν παλιές φωτογραφίες, παλιά δρομάκια, παλιές επιγραφές καταστημάτων, για να ψηλαφίσουν σε αυτές τη σκληρή δουλειά, τα βάσανα και τα όνειρα όσων πέρασαν;
Έτσι και η ανεύρεση ενός μικρού καταστήματος ταχυφαγείου, του οποίου ο ιδιοκτήτης είχε την ιδέα (ή και τη φωτιά μέσα του) να αναγράψει στην πρόσοψή του, στα στενά πλαίσια που άφησε ελεύθερα η γυάλινη βιτρίνα του, ένα ποίημα, την «Ιθάκη» του Κ. Καβάφη, τι είδους πρόταση να αποτελεί;
Τι χαρακτήρα θα είχε άραγε μια πόλη που θα έβαζε συστηματικά σε όλα τα καταστήματά της, ανεξαρτήτως είδους, ποιήματα, έργα τοπικών καλλιτεχνών, παλιές φωτογραφίες;
Τι μνήμες και εικόνες θα είχε άραγε μια πόλη που, όχι στριμωγμένα και βιαστικά στον δημόσιο χώρο, αλλά εκεί που τους πρέπει, εκεί που πέφτει το βλέμμα μικρών και μεγάλων για να ξεκουραστεί και να πάρει μια ανάσα, θα έβαζε φιγούρες και έργα που δένουν τη μνήμη του παρελθόντος και τη φέρνουν, με περίσκεψη αλλά και με χαρά, στο παρόν και κυρίως την προκαλούν και για το μέλλον;
Η φαντασία των ενηλίκων, που επιμελώς έχει αποκοιμηθεί κάτω από τόνους μπετόν, άσφαλτου και οθονών, δεν μπορεί να φέρει μπρος στα μάτια μας μια τέτοια πόλη. Τι κρίμα!
Η ψυχή όμως που σπαρταρά ακόμα στα παιδιά, στους αληθινούς δασκάλους τους και σε κάθε είδους καλλιτέχνες, μπορεί σίγουρα να τη φανταστεί, να παλέψει γι’ αυτή και να της δώσει σάρκα και οστά.
Σε μια τέτοια πόλη σίγουρα κανείς και τίποτα δε θα περισσεύει. Ούτε ο πόνος ούτε η χαρά ούτε το όνειρο.
Νατάσα Μιχαηλίδου
Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
