«Είπα θα φύγω. Τώρα. Μ’ ό,τι να ‘ναι… Βαθιά στο χώμα και βαθιά στο σώμα μου θα πάω να βρω ποιος είμαι. Τι δίνω, τι μου δίνουν, και περισσεύει το άδικο»
Οδυσσέας Ελύτης
Να φύγουμε δεν μπορούμε. Τουλάχιστον να πάμε ελεύθερα όπου και όποτε θέλουμε, χωρίς περιορισμούς και με μόνο οδηγό τη διάθεσή μας να ανακαλύψουν τα μάτια και το μυαλό μας νέες εικόνες, νέες σκέψεις, νέες ιδέες. Με παρέα φίλους, λίγους και αληθινούς, που συνοδεύουν τις εξερευνήσεις μας και που μπορούν να βάλουν φωτιά, με μια λέξη, με μια φράση, στο λογισμό και στ’ όνειρο.
Σε όνειρα σαν εκείνα που ξεδιπλώνει μπροστά μας διάπλατα ένας άλλος φίλος, αιώνιος, το θέατρο. Τα ξεδιπλώνει όχι όμοια για όλους, αλλά ανάλογα με τη διάθεση, τα μάτια και τη στιγμή και τη θέση στην οποία βρίσκεται κάθε θεατής.
Η κάθε παράσταση ανοίγει μονοπάτια, τρίστρατα, σταυροδρόμια. Δε μας υποχρεώνει να τα διαβούμε. Όπως ένας καλός φίλος, όπως ένας δάσκαλος, έτσι και η κάθαρση που πετυχαίνει η θεατρική μίμηση, βάζει κοντά μας, στρώνει μπροστά μας το τραπέζι με πράγματα θεία και μας καλεί να κοινωνήσουμε, ό,τι μπορούμε, ό,τι θέλουμε, ό,τι αντέχουμε κάθε φορά.
Πόσο λείπει ο ζωντανός θεατρικός λόγος! Πόσο λείπει η συλλογική εμπειρία μιας θεατρικής παράστασης! Το πέρασμα από χίλια μύρια κύματα χαρακτήρων, συναισθημάτων και καταστάσεων μέσα σε λίγη μόνο ώρα, χωρίς να κουνήσουμε ούτε σπιθαμή από ένα κάθισμα.
Ό,τι υπόσχεται και πασχίζει να παράσχει η όποια εικονική πραγματικότητα, το θέατρο το πετυχαίνει καίρια εδώ και αιώνες με μοναδικό και πανίσχυρο εργαλείο το απόλυτο χαρακτηριστικό του ανθρώπου, τον λόγο.
Λόγια, σιωπές, εικόνες, συναισθήματα «σκάβουν» σαν σε άλλες ψυχικές ανασκαφές να φέρουν στο φως και να λυτρώσουν ό,τι κρύβουμε καλά στα αραχνιασμένα ντουλάπια της αδυσώπητης καθημερινότητας.
Το τοπίο που συναντά κανείς σε ένα χωριό, σε μια πόλη, σε μια οποιαδήποτε χώρα, σε ένα δάσος, σε έναν άχρονο χώρο, μεταφέρεται στο θέατρο για να μεταμορφωθεί σε σκηνικό ακόμα μιας παράστασης, ακόμα μιας πτυχής του ανθρώπινου δράματος, της ανθρώπινης κωμωδίας.
Πώς θα ήταν άραγε αν γινόταν το αντίστροφο; Αν δηλαδή το θέατρο, για παράδειγμα ένας θεσμός με τον τίτλο «Η γειτονιά του θεάτρου» μετακόμιζε ετησίως σε άλλο χωριό, σε άλλη πόλη; Αν δούλευε για έναν χρόνο τοπικά και περιφερειακά με τις υπάρχουσες δυνάμεις, αν άφηνε παρακαταθήκη ομάδες, κοινότητες, παιδιά που θα γνώριζαν το θέατρο, που θα έρχονταν σε δημιουργική επαφή με κείμενα, ηθοποιούς, συγγραφείς, αν νέοι και μεγαλύτεροι έβρισκαν διέξοδο κάθαρσης ψυχής και σώματος στο θέατρο;
Κάτι παρόμοιο θα ήταν κι ένας φόρος τιμής στους περιοδεύοντες θιάσους, στα θεατρικά μπουλούκια που όργωσαν την Ελλάδα και στα αυτοσχέδια ή μη τελετουργικά δρώμενα που γέννησαν την καλλιτεχνική εξημέρωση του ανθρώπου, το θέατρο.
Ίσως έτσι κι εμείς νιώσουμε αυτό που κατάλαβε ο ποιητής, «πως δεν είχα γεννηθεί στην τύχη. Βάλθηκα να σκαλίζω τις μέρες μου, να τις φέρνω άνω κάτω. Ζητούσα να ψαύσω την ύλη των αισθημάτων» (Οδυσσέας Ελύτης).
Νατάσα Μιχαηλίδου
Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
