«Έχω κάτι να πω διάφανο κι ακατάληπτο
Σαν κελαηδητό σε ώρα πολέμου»
Οδυσσέας Ελύτης
Μερικά από τα σπουδαιότερα και διασημότερα αποφθέγματα της ανθρώπινης εμπειρίας έχουν γραφτεί μέσα σε ποιήματα.
Έχουν συνταιριαχτεί σε στίχους ελεύθερους, σε στίχους ομοιοκατάληκτους, με ρυθμό και μέτρο. Έχουν τυραννηθεί από ποιητές που άλλη έγνοια δεν έχουν «πάρεξ ελευθερία και γλώσσα». Έχουν αγαπηθεί από ανθρώπους κάθε εποχής, από τον καθένα για διαφορετικούς λόγους, ενώ κάποια έχουν βρει τον δρόμο τους κι έχουν φτάσει στα χείλια όλων μέσα από τη μελοποίηση.
Πολλές φορές φορτώνουμε στην ποίηση στολίδια περιττά, άλλες σπεύδουμε να πούμε ότι δεν την καταλαβαίνουμε, λες και μπορούμε να «καταλάβουμε» ένα ηλιοβασίλεμα ή μιαν αυγή. Λες και μπορούμε να καταλάβουμε αστροφυσική, αν δεν ξέρουμε τους κανόνες της κι αν δεν γνωρίσουμε τα εργαλεία και το περιεχόμενό της.
Μόνο που η ποίηση, αν και συχνά καταφεύγει στα αστέρια, δεν είναι αστροφυσική. Τα δικά της εργαλεία είναι 24 και καταπιανόμαστε όλοι μαζί τους – άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο – από τα γεννοφάσκια μας. Ή μάλλον ακόμα πιο πριν.
Το νανούρισμα της μάνας είναι (ή ήταν;) η πρώτη επαφή του εμβρύου ακόμα, με την ποίηση. Ο απλός αγράμματος άνθρωπος της παραδοσιακής κοινωνίας εμποτιζόταν από κάθε τι στη φύση, από κάθε ασχολία, από κάθε συναναστροφή, με στοιχεία που μπορούσε να τα μεταλλάσσει και ποιητικά. Είχε στη φαρέτρα της καθημερινότητάς του, για τις δυσκολίες, τα βάσανα και τους έρωτές του έναν μόνιμο σύμμαχο. «Τα περιβόλια των μύθων γεμάτα εφόδια ποίησης» (Δ. Αβούρης).
Με βάση τους παραδεδομένους κανόνες αλλά και με μπόλικη ποιητική αδεία, που την έπαιρνε μονάχα από τον εαυτό του και την κοινή αισθητική, λαός αλλά κι επώνυμοι μεμονωμένοι δημιουργοί έχουν πλουτίσει τον ελληνικό λόγο με εκφραστικά διαμάντια. Με έκφραση πολυποίκιλη της ψυχούλας μας δηλαδή, της αιώνιας ψυχής του Ανθρώπου, αυτής που ζητά να βγει έστω για λίγο έξω από τα ασφυκτικά πλαίσια της κάθε καραντίνας, της καθημερινότητας, της υποχρεωτικής σχεδόν ή ανέραστης προόδου. Δεν είναι τυχαίο που οι περισσότεροι από μας καταπιανόμαστε με την ποίηση, όταν ο έρωτας μας χτυπήσει ή απλά μας σπάσει την πόρτα. Όταν αφηνόμαστε και ζούμε.
Ποιήματα ηρωικά, λυρικά, δραματικά. Και κυρίως ποιήματα ερωτικά. Γιατί πώς αλλιώς μπορείς να «διαβάσεις» καλύτερα ποίηση, παρά μονάχα με έρωτα, με το συναίσθημα. Πώς αλλιώς μπορείς να φτιάξεις μπροστά σου εικόνες που δίνουν πρώτα-πρώτα τροφή στη φαντασία σου, σε αυτό το παιδί που μένει, ακόμα και πάντα, μέσα μας και που το αφήνουμε νηστικό και μαλωμένο, καθώς χανόμαστε σε οθόνες ή τρέχουμε να προλάβουμε… Τι ακριβώς;
Ανάμεσα σε τρέχοντα και μη ζητήματα, ανάμεσα στη φτώχεια της μη συγκίνησης, της γλώσσας (και άρα της σκέψης μας) που καλλιεργείται συστηματικά και πανταχόθεν, ο ποιητής συνεχίζει να στέκει, να γράφει και να πράττει. Ερωτικά και ποιητικά Χριστούγεννα λοιπόν! Ή αλλιώς Χριστούγεννα, γέννηση της ποίησης και της ελπίδας!
Νατάσα Μιχαηλίδου
Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
