Πως γιορτάζουν την πιο λαμπρή μέρα του χρόνου οι Ευρωπαίοι πολίτες;
Στο πνεύμα της πιο λαμπρής και χαρούμενης γιορτής του χρόνου βρίσκονται όλοι οι ευρωπαίοι εδώ και μέρες. Η γιορτή της αγάπης, της φιλανθρωπίας και αλληλεγγύης κάνει εμφανή την παρουσία της στα ευρωπαϊκά σπίτια από τα τέλη Νοεμβρίου, αρχές Δεκεμβρίου. Το «Ε» συγκέντρωσε τα πιο ενδεικτικά έθιμα των υπόλοιπων χωρών της γηραιάς Ηπείρου και σας τα παρουσιάζει.
Φιλιά κάτω από το γκι
Με φωτεινά κόκκινα Αλεξανδρινά γύρω από το τζάκι και με κλαδιά «γκι» που κρέμονται από την οροφή και σύμφωνα με τη παράδοση όποιος στέκεται κάτω απ’ αυτό πρέπει να ανταλλάξει φιλιά με αγαπημένα πρόσωπα, στολίζουν τα σπίτια τους οι Βρετανοί. Μάλιστα στην Αγγλία δεν νοείται εορταστικό χριστουγεννιάτικο τραπέζι χωρίς γαλοπούλα, κρεατόπιτα και χριστουγεννιάτικη πουτίγκα για καλή τύχη.
Ο Sinterklaas μοιράζει δώρα στο Βέλγιο
Από νωρίς μπαίνει στο πνεύμα των Χριστουγέννων το Βέλγιο με την ημέρα του Sinterklaas και με τον πολύτιμο βοηθό του Zwarte Piet που μοιράζει τα δώρα από σπίτι σε σπίτι. Τα παιδιά κρεμάνε τις κάλτσες των δώρων στο τζάκι και αφήνουν σανό και ζάχαρη για το άλογο του Sinterklaas, ο οποίος δεν ταυτίζεται με τον Άη Βασίλη. Επιπλέον πραγματοποιούνται πλήθος παραστάσεων που αποδίδονται καλλιτεχνικά σκηνές από τη Θεία Γέννηση καθώς και λιτανείες.
Χριστούγεννα αλά Γαλλικά
Σε αντίθεση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες η εποχή προ των Χριστουγέννων είναι λιγότερο σημαντική. Το βράδυ της παραμονή των Χριστουγέννων η οικογένεια συγκεντρώνεται για ένα ολοκληρωμένο χριστουγεννιάτικο δείπνο. Ο Père Noël -ο Γάλλος Άγιος Βασίλης, δίνει τα δώρα του το βράδυ μεταξύ 24 προς 25 Δεκεμβρίου.
Το παραδοσιακό εορταστικό τραπέζι, το «Reveillon» (ρεβεγιόν) αποτελείται από μια πλούσια γκάμα διαφορετικών πιάτων. Και αυτό το έθιμο έχει περάσει σήμερα στα προγράμματα όλων των ξενοδοχειακών μονάδων της Ευρώπης και όχι μόνο αλλά και επί πλέον και την Πρωτοχρονιά.
Αλεξανδρινά ή αλλιώς Αστέρια των Χριστουγέννων χρησιμοποιούν και οι Γάλλοι για διακόσμηση εσωτερικών χώρων καθώς και ως δώρο σε όλη τη διάρκεια του έτους.
Γερμανία
Στη Γερμανία το διάστημα που προηγείται των Χριστουγέννων είναι πολύ σημαντικό. Για τις οικογένειες τα χριστουγεννιάτικα μπισκότα, το χριστουγεννιάτικο κέικ αποτελούν τα παραδοσιακά έθιμα της περιόδου. Στις 6η Δεκεμβρίου γιορτάζεται ο Ζανκτ Νίκλαους (ο Άγιος Νικόλαος) που φέρνει δώρα στα καλά παιδιά, αλλά και ένα δεματάκι βέργες για τα παιδάκια που δεν ήταν φρόνιμα.
Μεγάλο βάρος δίνουν και στη διακόσμηση των σπιτιών τους. Γύρω από τα παράθυρα βάζουν ηλεκτρικά κεράκια ή λαμπιόνια και στα τζάμια τοποθετούν πολύχρωμες χριστουγεννιάτικες φιγούρες, ενώ στον κήπο στολίζουν ένα αληθινό φυτεμένο έλατο με λαμπάκια.
Συχνά συναντάται και το έθιμο του λεγόμενου Adventskran. Πρόκειται για ένα κηροπήγιο από κλαδιά ελάτου που είναι πλεγμένα έτσι ώστε να σχηματίζουν ένα στεφάνι. Στο στεφάνι απάνω είναι τέσσερις θέσεις με κεριά, που συμβολίζουν τις τέσσερις τελευταίες εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα. Κάθε Κυριακή ανάβουν ένα κερί παραπάνω, μετρώντας αντίστροφα το χρόνο που απομένει για τον ερχομό των Χριστουγέννων.
Σε όλα τα σχολεία από το νηπιαγωγείο ως το γυμνάσιο γίνεται Χριστουγεννιάτικη εορτή με θεατρική παράσταση, ενώ τα παιδιά ανταλλάζουν δώρα.
Ένα άλλο έθιμο της εποχής πριν τα Χριστούγεννα είναι το χριστουγεννίατικο ημερολόγιο, ή αλλιώς Adventskalender. Πρόκειται για ένα ημερολόγιο με 24 θέσεις αριθμημένες από το 1 μέχρι το 24 και συμβολίζουν τις ημέρες του Δεκεμβρίου πριν από τα Χριστούγεννα. Οι θέσεις είναι κλεισμένες με πορτάκια. Κάθε μέρα ανοίγουν το αντίστοιχο πορτάκι και βρίσκουν μια έκπληξη που μπορεί να είναι ένα σοκολατάκι, ζαχαρωτό, παιχνίδι, κλπ..
Τα δώρα φέρνει το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων ο Βάιναχτσμαν ή ο «Χριστούλης». Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίζεται την παραμονή των Χριστουγέννων και κάτω από αυτό τοποθετείται μια φάτνη. Τα δώρα τα βάζουν κρυφά κάτω από το δέντρο και δίπλα στην φάτνη, για να τα βρουν τα παιδιά επιστρέφοντας από την εκκλησία. Την ημέρα των Χριστουγέννων η οικογένεια γιορτάζει γύρω από το πλούσιο τραπέζι, ενώ την δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων οι συγγενείς μαζεύονται όλοι και γιορτάζουν όλοι μαζί το απόγευμα. Παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο φαγητό είναι η ψητή χήνα με κόκκινο λάχανο και μπαλάκια από πατάτες. Άλλα παραδοσιακά φαγητά είναι η πέστροφα και ο κυπρίνος.
Από τις 27 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 6 Ιανουαρίου συναντάμε το έθιμο των τριών μάγων. Τα παιδάκια παριστάνοντας τους τρεις μάγους που επιστρέφουν από την Βηθλεέμ πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν. Όποιος ανοίξει την πόρτα τους δωρίζει γλυκά και ξηρούς καρπούς, ενώ δίνει λεφτά για τον έρανο που κάνουν. Σε αντάλλαγμα οι τρεις μάγοι γράφουν με κιμωλία τα αρχικά τους (δηλαδή Κάσπαρ, Μέχιορ και Μπάλταζαρ) και το τρέχον έτος, π.χ. 20 * C + M + B + 08. Το γραφίτι αυτό θεωρείται ότι φέρνει γούρι και γι’ αυτό δεν το σβήνουν, έτσι ώστε σε μερικά σπίτια συναντάμε τις υπογραφές των μάγων ολόκληρων δεκαετιών.
Τα σκανταλιάρικα Julenisser ανάβουν κεράκια στην Δανία
Στη Δανία την περίοδο πριν από τα Χριστούγεννα φτιάχνονται πολλά χειροποίητα στολίδια για τη διακόσμηση των σπιτιών. Πέρα από το Αλεξανδρινό στεφάνι υπάρχει και το «έθιμο του κεριού». Κάθε παιδί έχει ένα κερί το οποίο χωρίζεται με οριζόντιες γραμμές ή νούμερα στις μέρες που αντιστοιχούν μέχρι τα Χριστούγεννα. Κάθε μέρα το κερί ανάβεται μέχρι να πλησιάσει η επόμενη γραμμή. Έτσι φθάνει η μέρα που θα πάρει και το δώρο του.
Η περίοδος των Χριστουγέννων στη Δανία συνοδεύεται και από τα απαραίτητα και πολύ σκανταλιάρικα καλικαντζαράκια τα «Julenisser».
Η παραμονή των Χριστουγέννων γιορτάζεται με το παραδοσιακό τραπέζι μεταξύ των συγγενών. Ένα μεγάλο αμύγδαλο κρύβεται μέσα στο δανέζικο γλυκό. Ο τυχερός που θα το βρει ανταμείβεται με το λεγόμενο «δώρο του αμύγδαλου»
Ο “Misa del Gallo” ανακοινώνει το χαρμόσυνο μήνυμα στους Ισπανούς
Για τους Ισπανούς τα Χριστούγεννα είναι η πιο σημαντική εορτή του χρόνου με τη Χριστουγεννιάτικη περίοδος να ξεκινάει στην Ισπανία με τη μεγάλη κλήρωση της 22ης Δεκεμβρίου.
Σε δωμάτια διακοσμημένα με κλαδιά από πεύκα, αλεξανδρινά και αναμμένα κεριά στρώνεται το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων ή αλλιώς «Noche Buena» στο οποίο προσφέρονται τοπικές σπεσιαλιτέ.
Ο διάσημος πετεινός Misa del Gallo υπενθυμίζει τον αλέκτορα που σύμφωνα με τη παράδοση, ήταν ο πρώτος που ανακοίνωσε το χαρμόσυνο μήνυμα της Γέννησης του Ιησού. Στις 5 Ιανουαρίου στη διάρκεια μιας μεγάλης παρέλασης της «Cabalgata de Reyes» άνθρωποι ντυμένοι με μορφές της Θρησκείας πετάνε γλυκά στα παιδιά. Η εορταστική περίοδος ολοκληρώνεται στις 6 Ιανουαρίου την μέρα των Θεοφανίων κατά τη διάρκεια της οποίας οι Τρεις Μάγοι φέρνουν τα δώρα στα παιδιά.
Η φτωχή Ιταλίδα μάγισσα μοιράζει δώρα
Η Χριστουγεννιάτικη περίοδος στην Ιταλία κρατά από τις 8 Δεκεμβρίου έως τις 6 Ιανουαρίου ημέρα των Θεοφανίων. Τα σπίτια διακοσμούνται με Αλεξανδρινά, χριστουγεννιάτικα δένδρα, τη παραδοσιακή Φάτνη και άλλα πολύχρωμα διακοσμητικά στολίδια. Όλοι οι χαρακτήρες εκτός από το Θείο Βρέφος τοποθετούνται στη φάτνη από τις 8 Δεκεμβρίου, ενώ το νεογέννητο τοποθετείται αμέσως μετά τα μεσάνυχτα της 24ης Δεκεμβρίου.
Κάποιοι συνηθίζουν να νηστεύουν στις 23 και 24 Δεκεμβρίου και κατόπιν εορτάζουν με ένα παραδοσιακό γεύμα αμέσως μετά τη Λειτουργία. Στις 25 Δεκεμβρίου μετά το παραδοσιακό μεσημεριανό γεύμα, τα παιδιά συνηθίζουν να απαγγέλλουν ποιήματα στην οικογένεια και στους συγγενείς τους και ανταμείβονται με μικρά χρηματικά δώρα.
Στις 6 Ιανουαρίου η διάσημη Befana η παλιά καλή και φτωχή μάγισσα, έρχεται και τρώει καρύδια και μπισκότα που της άφησαν τα παιδιά αφήνοντάς τους μέσα στις κάλτσες των δώρων, κάρβουνα για τα άτακτα παιδιά και γλυκά και παιχνίδια για τα φρόνιμα.
Η νηστεία των Πολωνών
Στη προσπάθειά τους να έχουν εσωτερική γαλήνη και αρμονία οι Πολωνοί απέχουν συνειδητά από πειρασμούς (κυρίως από γλυκά) την περίοδος που προηγείται των Χριστουγέννων.
Η πιο σημαντική ημέρα των εορτών θεωρείται η παραμονή των Χριστουγέννων κατά την οποία η οικογένεια συγκεντρώνονται στο γιορτινό τραπέζι. Μόλις το πρώτο αστέρι εμφανισθεί στον ουρανό η εορτή μπορεί να ξεκινήσει, με το μοίρασμα του χριστουγεννιάτικου μπισκότου, ως ένδειξη αγάπης και συμφιλίωσης που συνοδεύεται με την ανταλλαγή θερμών ευχών.
Στο τραπέζι υπάρχει πάντα και ένα πιάτο άδειο σε περίπτωση που κάποιος επισκέπτης εμφανιστεί αναπάντεχα. Τα δώρα που δεν είναι προσωπικά τοποθετούνται κάτω από το δένδρο των Χριστουγέννων και προσφέρονται από τον νεαρότερο σε ηλικία.
Στο τραπέζι υπάρχει πάντα και ένα πιάτο άδειο σε περίπτωση που κάποιος επισκέπτης εμφανιστεί αναπάντεχα. Τα δώρα που δεν είναι προσωπικά τοποθετούνται κάτω από το δένδρο των Χριστουγέννων και προσφέρονται από τον νεαρότερο σε ηλικία.
Το ξωτικό της σοφίτας των Σουηδών
Την 13 Δεκεμβρίου ξεκινά ο εορτασμός των Χριστουγέννων για τους Σουηδούς. Η μεγαλύτερη κόρη της οικογένειας αναπαριστά τη Lucia (Βασίλισσα του Φωτός), ντυμένη με ένα μακρύ άσπρο φόρεμα και ένα στέμμα με κεριά στα μαλλιά της. Ξυπνάει τους γονείς της, τραγουδώντας το παραδοσιακό ιταλικό τραγούδι “Santa Lucia” και τους πάει καφέ, κουλουράκια και κάποτε glogg (ζεστό κρασί με μπαχαρικά).
Το αποκορύφωμα των εορτασμών αποτελεί το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι της παραμονή, όπου σερβίρονται παραδοσιακά πιάτα όπως χοιρομέρι, ζελέ από γουρουνοπόδαρα, lutfisk (λιαστός μπακαλιάρος σε κρεμώδη σάλτσα) και χυλός ρυζιού. Επιπλέον, ενδιαφέρον είναι το έθιμο του doppa i grytan, κατά το οποίο όλα τα μέλη της οικογένειας βουτάνε μαύρο ψωμί σε μια κατσαρόλα με ζουμί από χοιρινό, λουκάνικο και μοσχάρι.
Τα δώρα τα φέρνει ο Jultomten, ένα ξωτικό που μένει στη σοφίτα, αν υπάρχει, το οποίο προστατεύει την οικογένεια και το βιός της.
Παραδοσιακά, οι Σουηδοί μένουν στην εκκλησία μέχρι τα ξημερώματα των Χριστουγέννων, ενώ παλιότερα ήταν έθιμο ο αγώνας δρόμου προς ή από την εκκλησία και ο νικητής θεωρούνταν ο τυχερός της χρονιάς.
Τα τυχερά κλαδιά της κερασιάς στης Τσεχία
Στην Τσεχία η 4η Δεκεμβρίου, ημέρα της εορτής της Αγίας Βαρβάρας είναι αφιερωμένη στη μάρτυρα της περιόδου των πρώτων διωγμών των Χριστιανών. Από άκρη σε άκρη της Χώρας κόβονται κλαδιά κερασιάς και διατηρούνται στο νερό. Εάν έχουν ανθίσει μέχρι τα Χριστούγεννα φέρνουν καλή τύχη και πιθανόν ευνοϊκές προοπτικές για γάμο μέσα στην επόμενη χρονιά. Τα κλαδιά μαζί με άλλα χριστουγεννιάτικα στολίδια κοσμούν το γιορτινό τραπέζι.
Η ημέρα των νεκρών για τους Φινλανδούς
Στη Φινλανδία η 24η Δεκεμβρίου είναι η σημαντικότερη ημέρα της περιόδου των Χριστουγέννων. Οι εορτασμοί αρχίζουν το μεσημέρι στη πόλη «Turku», όπου η ειρήνη των Χριστουγέννων καλείται να ξεπροβάλει με κάθε επισημότητα της.
Παραδοσιακά η μέρα αυτή είναι αφιερωμένη στη μνήμη των νεκρών και μια επίσκεψη στο νεκροταφείο την παραμονή των Χριστουγέννων αποτελεί πατροπαράδοτο έθιμο. Κατά τη διάρκεια εκείνης της νύκτας τα καλυμμένα από χιόνι νεκροταφεία μετατρέπονται σε εντυπωσιακές φωτεινές θάλασσες από κεριά.
Επιμέλεια: Γεωργία Ταραξοπούλου
