Όλοι μας έχουμε νιώσει κατά περιόδους πολύ κουρασμένοι αλλά η κούραση αυτή υποχωρεί με την ανάπαυση. Υπάρχει όμως ένα ποσοστό ανθρώπων που βιώνουν ένα διαφορετικό είδος κούρασης, πιο επίμονο και σοβαρό. Το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (Chronic Fatigue Syndrome, CFS), γνωστό επίσης ως Μυαλγική Εγκεφαλομυελίτιδα ή Εγκεφαλοπάθεια (ME), εμφανίζεται πιο συχνά στις γυναίκες ηλικίας 20-45 χρόνων. Μπορεί να επηρεάσει και παιδιά συνήθως στις ηλικίες 13-15 ετών. Στην ήπια μορφή του το άτομο συνεχίζει να λειτουργεί αλλά χρειάζεται κατά περιόδους αναρρωτική άδεια. Στην σοβαρότερη μορφή του ο πάσχων αδυνατεί να βγει από το σπίτι ή να σηκωθεί από το κρεβάτι για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Τα βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής είναι έντονη και επίμονη (τουλάχιστον για 4 μήνες) σωματική και πνευματική κούραση που δεν εξηγείται από ιατρικές εξετάσεις και που περιορίζει σημαντικά τις συνήθεις δραστηριότητες του ατόμου. Η κούραση αυτή δεν υποχωρεί μετά από ύπνο ή περιόδους ξεκούρασης και μπορεί να χειροτερεύσει μετά από άσκηση. Ο πάσχων συνήθως έχει και κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα: ανεξήγητοι μυϊκοί πόνοι, προβλήματα συγκέντρωσης, κάποια απώλεια μνήμης, πονόλαιμος, πόνος στους λεμφαδένες, σοβαροί πονοκέφαλοι, διαταραχές ύπνου (αϋπνία, ύπνος που δεν αναζωογονεί), γαστρεντερικά προβλήματα, ψυχολογικά προβλήματα όπως κατάθλιψη και έντονο άγχος. Χαρακτηριστικό της Χρόνιας Κόπωσης είναι οι εναλλαγές ανάμεσα σε καλές φάσεις (χωρίς συμπτώματα ή με λιγότερο έντονα συμπτώματα) και κακές φάσεις ή υποτροπές.
Τα αίτια αυτής της διαταραχής δεν είναι ξεκάθαρα. Κάποιες θεωρίες αναφέρονται σε βιολογικούς παράγοντες, όπως ίωση, προβλήματα με το ανοσοποιητικό σύστημα ή ορμονικές διαταραχές. Άλλες σε ψυχοκοινωνικούς παράγοντες, όπως στρες, πνευματική υπερκόπωση, κατάθλιψη, συναισθηματικό τραύμα από το παρελθόν ή σύγχρονα τραυματικά γεγονότα (σοβαρό ατύχημα ή χειρουργική επέμβαση).
Αυτό που είναι γενικά αποδεκτό είναι ότι οι θεραπείες του Συνδρόμου της Χρόνιας Κόπωσης δεν γιατρεύουν τη διαταραχή αλλά μειώνουν την συχνότητα και ένταση των συμπτωμάτων. Φάρμακα χορηγούνται για να προσφέρουν σωματική ανακούφιση, όπως αναλγητικά ή για να βελτιώσουν την διάθεση και ύπνο, όπως αντικαταθλιπτικά. Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία έχει αποδειχθεί πολύ χρήσιμη στην συναισθηματική προσαρμογή του ατόμου και στην ανάκτηση αίσθησης ελέγχου των συμπτωμάτων που τον βασανίζουν. Αποφασιστικής σημασίας είναι το εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης που βελτιώνει τη σωματική δύναμη και αντοχή του πάσχοντα, καθώς και η σταδιακή αύξηση των επιπέδων δραστηριότητας, ώστε το άτομο να πετύχει μια ισορροπία ανάμεσα σε δραστηριότητα και ξεκούραση. Αυτό σημαίνει ότι σε μέρες που είναι καλά θα δραστηριοποιείται περισσότερο αλλά όχι εξοντωτικά, προσπαθώντας να πετύχει σε μια μέρα όλα όσα δεν μπορούσε να κάνει για βδομάδες. Και αντίστροφα σε μέρες που δεν είναι καλά, δεν θα ξαπλώνει ασταμάτητα αλλά θα προσπαθεί να κάνει ακόμη και κάτι μικρό. Είναι σημαντικό το άτομο να φροντίζει τον εαυτό του αποφεύγοντας κατά το δυνατό στρεσογόνες καταστάσεις, περιορίζοντας το αλκοόλ, καφεΐνη, ζάχαρη, προγραμματίζοντας τακτικά διαλείμματα και περιόδους ξεκούρασης. Το κλειδί για την υπέρβαση του Συνδρόμου της Χρόνιας Κόπωσης είναι η λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο σεβασμό των προσωπικών ορίων του ατόμου παράλληλα με την ‘ακούραστη’ προσπάθεια για διατήρηση και σταδιακή βελτίωση της λειτουργικότητάς του.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr
