Έρευνες στη χώρα μας δείχνουν ότι ένα σημαντικό ποσοστό παιδιών (17% κοριτσιών και 7-8% αγοριών) γίνονται θύματα σεξουαλικής κακοποίησης κατά την παιδική τους ηλικία μέχρι τα 18 τους χρόνια. Η σεξουαλική κακοποίηση αφήνει βαθιά τραύματα στον ψυχισμό των παιδιών, τραύματα που συνεχίζουν να τα επηρεάζουν για χρόνια μετά τη λήξη της κακοποίησης, όταν είναι πλέον ενήλικες.
Κεντρική θέση έχει μια τρομακτικά μεγάλη αίσθηση απώλειας. Απώλεια εμπιστοσύνης στους άλλους, ιδιαίτερα έντονη όταν η οικογένεια έχει εμπλακεί στην κακοποίηση ή στην απόκρυψή της. Απώλεια της παιδικής ηλικίας με τη ξενοιασιά της, απώλεια της αίσθησης του εαυτού σαν μια ξεχωριστή οντότητα με ανάγκες και επιθυμίες που αξίζουν σεβασμό. Το τραύμα της κακοποίησης δημιουργεί μια θύελλα συναισθημάτων: πόνο, απογοήτευση, οργή, ενοχές. Κάποιοι άνθρωποι, σε μια προσπάθεια να ξεχάσουν τις οδυνηρές αναμνήσεις και να μετριάσουν την ένταση των συναισθημάτων τους καταφεύγουν σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές: σε εθισμό σε αλκοόλ και ουσίες, διαταραχές διατροφής, αυτοτραυματισμό.
Η κακοποίηση συνιστά μια κατάφωρη παραβίαση των προσωπικών ορίων του παιδιού και επηρεάζει την ικανότητα του σαν ενήλικας να θέτει και να σέβεται όρια ανάμεσα στο ίδιο και τους γύρω του, όπως την ικανότητα να λέει Όχι’ και να εκφράζει με αυτοπεποίθηση τις ανάγκες και επιθυμίες του. Συχνά οδηγεί σε μειωμένη αίσθηση αυτοεκτίμησης, στην αίσθηση του ατόμου ότι δεν αξίζει. Αυτή η απαξίωση του εαυτού του μπορεί να το οδηγήσει σε κακοποιητικές σχέσεις στην ενήλικη ζωή. Επιπλέον κάνει το άτομο πιο ευάλωτο σε μετέπειτα ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές.
Η κακοποίηση συνέδεσε το σεξ με κάτι βρώμικο που πλήγωσε το παιδί. Αυτό επηρεάζει την ανάπτυξη της σεξουαλικότητάς του και δημιουργεί προβλήματα στις μετέπειτα σεξουαλικές του σχέσεις. Σαν ενήλικας το άτομο αισθάνεται άβολα με την σεξουαλικότητά του. Πολλές φορές αναπτύσσει αρνητική εικόνα για το ίδιο του το σώμα και φόβο ή αποστροφή για τον αισθησιασμό του. Ως αποτέλεσμα, προσπαθεί να κάνει το σώμα του λιγότερο ελκυστικό ώστε να μην τραβήξει το ερωτικό ενδιαφέρον άλλων, καλύπτοντάς το με φαρδιά, ακαλαίσθητα ρούχα ή κάνοντάς το εξαιρετικά παχύσαρκο ή ανορεκτικά λεπτό. Κάποιες φορές η σύγχυση που προκάλεσε η σεξουαλική κακοποίηση μπορεί να οδηγήσει στο αντίθετο: το άτομο μαθαίνει να χρησιμοποιεί υπερβολικά το σώμα του και σεξουαλική συμπεριφορά για να καλύψει ακόμη και μη σεξουαλικές ανάγκες. Για παράδειγμα χρησιμοποιεί το φλερτ υπερβολικά σε κοινωνικές ή και επαγγελματικές επαφές για να κερδίσει αποδοχή.
Οι πληγές που αφήνει η σεξουαλική κακοποίηση δεν κουκουλώνονται ούτε γιατρεύονται απλά με τον χρόνο. Το άτομο χρειάζεται, με τη βοήθεια ψυχοθεραπείας, να επεξεργαστεί αυτά που έγιναν και να συνειδητοποιήσει πώς το επηρεάζουν μέχρι σήμερα. Μόνο τότε αρχίζει η διαδικασία επούλωσης των τραυμάτων και το άτομο καταφέρνει να αφήσει πραγματικά πίσω το παρελθόν.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr
