Η πολιτική κρίση που ζούμε τις τελευταίες μέρες ξεκίνησε από τη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης ή σωστότερα της πλειοψηφίας της κυβέρνησης για την κατάργηση της ΕΡΤ. Οι νομικές παράμετροι των μεγάλων πολιτικών προβλημάτων δεν έχουν συνήθως ιδιαίτερη αξία. Αυτό όμως δεν ισχύει για τη σημερινή πολιτική κρίση. Και αυτό γιατί οι νομικές επιλογές και ακροβασίες που ακολουθήθηκαν έχουν τη δική τους ξεχωριστή πολιτική σημασία.
1. Με το άρθρο 66 παρ. 1 του Ν.4002/2011, που ψηφίστηκε από την κυβέρνηση Παπανδρέου και το άρθρο 2 του Ν.4047/2012, που ψηφίστηκε από την Κυβέρνηση Παπαδήμου, προβλέπεται ότι μία σειρά ανωνύμων εταιριών και Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου (Κτηματική Εταιρία του Δημοσίου, Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων, Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση, Ινστιτούτο Γεωργικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας κλπ), που επιβαρύνουν άμεσα ή έμμεσα τον κρατικό προϋπολογισμό ή έχουν υψηλό κόστος λειτουργίας, μπορούν να καταργούνται ή να συγχωνεύονται απλά και μόνο με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του κατά περίπτωση εποπτεύοντος Υπουργού. Στην ίδια απόφαση καθορίζεται και ο φορέας που καθίσταται διάδοχος των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων της καταργούμενης ανώνυμης εταιρίας ή ΝΠΙΔ. Εάν όμως ο διάδοχος είναι το Δημόσιο, τότε η σχετική υπουργική απόφαση κατάργησης υπογράφεται εκτός από τους παραπάνω υπουργούς (Οικονομικών και τον κατά περίπτωση εποπτεύοντα Υπουργό) και από τον Υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης.
Επομένως νομικό πλαίσιο υπήρχε. Και μάλιστα πολύ σαφές. Τι έγινε λοιπόν αυτές τις μέρες; Με δεδομένη την πρόθεση της πλειοψηφίας της Κυβέρνησης να καταργήσει την ΕΡΤ με διάδοχο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεών της το Δημόσιο, έπρεπε η σχετική απόφαση να υπογραφεί από τον Υπουργό Οικονομικών, τον εποπτεύοντα Υπουργό (Σίμο Κεδίκογλου) και τον Υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Όπως εκ των υστέρων αποκαλύφθηκε, ο Υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης αρνήθηκε να συμφωνήσει με την απόφαση αυτή, με συνέπεια να εκδοθεί από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου – για την ακρίβεια της πλειοψηφίας του Υπουργικού Συμβουλίου – η από 10-6-2013 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, σύμφωνα με την οποία η κατάργηση ανωνύμων εταιριών, όπως η ΕΡΤ, με διάδοχο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεών της το Δημόσιο, γίνεται με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του εποπτεύοντα κατά περίπτωση Υπουργού, χωρίς να απαιτείται πλέον η υπογραφή του Υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Έτσι στη συνέχεια εκδόθηκε η με αριθμό 2/11-6-2013 υπουργική απόφαση για κατάργηση της ΕΡΤ Α.Ε., που υπογράφεται μόνο από τον Υπουργό Οικονομικών και τον εποπτεύοντα Υφυπουργό στον Πρωθυπουργό.
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΔΙΔΑΓΜΑ: Κατά την πολιτική λογική της Νέας Δημοκρατίας στις κυβερνήσεις συνεργασίας δεν είναι απαραίτητο για τη λήψη μιας πολιτικής απόφασης να συμφωνούν όλοι οι συναρμόδιοι κατά το νόμο υπουργοί, απλώς όποιος υπουργός διαφωνεί παύει με πράξη νομοθετικού περιεχομένου να είναι συναρμόδιος.
2. Σύμφωνα με τη ρητή διατύπωση του άρθρου 44 παρ.1 του Συντάγματος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου να εκδίδει πράξεις νομοθετικού περιεχομένου σε περιπτώσεις εξαιρετικά (1) επείγουσας (2) και απρόβλεπτης (3) ανάγκης (4). Δεν χρειάζεται να είναι κανείς διδάκτωρ του Συνταγματικού Δικαίου για να εκτιμήσει, αν συντρέχουν στην περίπτωση της συγκεκριμένης πράξης νομοθετικού περιεχομένου και οι τέσσερις παραπάνω προϋποθέσεις.
3. Από το πνεύμα των συνταγματικών διατάξεων προκύπτει ότι για να είναι ισχυρή μία νομοθετική πρωτοβουλία της Κυβέρνησης πρέπει να τυγχάνει της εμπιστοσύνης της Βουλής με οποιονδήποτε τρόπο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι βουλευτές των κομμάτων που δημόσια διαφώνησαν με την πράξη νομοθετικού περιεχομένου (ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, Ανεξάρτητοι Έλληνες, ΔΗΜΑΡ και ΚΚΕ) είναι σαφώς περισσότεροι από τους βουλευτές των κομμάτων που συμφώνησαν (Νέα Δημοκρατία και Χρυσή Αυγή). Άρα με τη νομοθετική αυτή πρωτοβουλία της πλειοψηφίας της Κυβέρνησης δεν είναι σύμφωνη η πλειοψηφία της Βουλής.
4. Το άρθρο 44 παρ.1 του Συντάγματος προβλέπει ότι αν μία πράξη νομοθετικού περιεχομένου δεν κυρωθεί από τη Βουλή μέσα σε ορισμένη προθεσμία παύει στο εξής να ισχύει. Σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω είναι απολύτως βέβαιο ότι η συγκεκριμένη πράξη νομοθετικού περιεχομένου θα καταψηφιστεί από την πλειοψηφία της Βουλής, με συνέπεια να πάψει να ισχύει στο εξής όχι όμως αναδρομικά. Άρα είναι πολύ πιθανό το ενδεχόμενο να έχει καταργηθεί η ΕΡΤ με μία πράξη νομοθετικού περιεχομένου, η οποία δεν θα επικυρωθεί από τη Βουλή.
Τελικά όσο αμφίβολο είναι αν η συγκεκριμένη απόφαση της νεοδημοκρατικής πλειοψηφίας της κυβέρνησης βρίσκεται μέσα στα όρια της συνταγματικής νομιμότητας, τόσο σίγουρο είναι ότι δημιουργεί εκτός από πολιτικά και πολλά νομικά προβλήματα.
Κ.Γούναρης
