Τα θεμέλια της αίσθησης του εαυτού μας, των χαρακτηριστικών που μας διαφοροποιούν από τους άλλους, των ιδιαιτέρων κλίσεων, προσωπικών επιθυμιών, αναγκών μας μπαίνουν στην παιδική ηλικία. Όταν οι γονείς επιτρέπουν και ενθαρρύνουν το παιδί να πειραματιστεί, να γνωρίσει, να αναπτύξει τη δικιά του άποψη και στάση, όταν το βοηθούν να κατανοήσει και να διαχειριστεί τα συναισθήματά του και σέβονται την έκφραση αναγκών του, τότε η αίσθηση του εαυτού αναπτύσσεται ομαλά.
Σε κάποιες οικογένειες όμως αυτή η διαδικασία συναντά εμπόδια. Μπορεί να είναι εξαιρετικά αυταρχικοί ή επικριτικοί γονείς που συνθλίβουν με τιμωρία ή σαρκασμό τις απόπειρες του παιδιού να εκφράσει τα θέλω και τις ανάγκες του. Ίσως πάλι να είναι η παρουσία μιας υπερπροστατευτικής μητέρας που φροντίζει, επιβλέπει, ελέγχει σε τέτοιο βαθμό που δεν επιτρέπει στο παιδί να κινηθεί, να σκεφτεί, να μάθει από μόνο του.
Όταν το άτομο δεν έχει την ευκαιρία να αναπτύξει μια σταθερή αίσθηση του εαυτού του, τότε φθάνει στην ενήλικη ζωή με ένα μεγάλο εσωτερικό κενό. Είναι σαν να λείπει ο εσωτερικός πυρήνας του. Άγεται και φέρεται, επηρεάζεται έντονα από τις απόψεις των γύρω του για τα πάντα, από την εξωτερική του εμφάνιση μέχρι τις αποφάσεις για τη ζωή του. Μιμείται ντύσιμο, σκέψεις και λόγια άλλων αφού ο ίδιος δεν ξέρει τι πιστεύει και τι θέλει. Οι επιλογές του δεν είναι πραγματικές επιλογές, γι’ αυτό και δεν χαίρεται μ’ αυτές. Αυτή η αίσθηση κενού δημιουργεί σοβαρά προβλήματα τόσο στην ψυχική του ευημερία και υγεία όσο και στις σχέσεις του. Διακατέχεται με άγχος που εκφράζεται με εναγώνια συνεχή αναζήτηση επιβεβαίωσης από τους άλλους ή οδηγεί σε ψυχαναγκασμούς (την αυστηρή και χωρίς παρέκκλιση τήρηση ρουτινών) και έμμονες ιδέες. Κάποιες φορές το άτομο νιώθει ότι απλά υπάρχει, δεν ζει. Δεν χαίρεται και δεν λυπάται ιδιαίτερα, δεν έρχεται πραγματικά κοντά σε κανέναν. Στον κόσμο δείχνει μια μάσκα και πίσω από τη μάσκα, τίποτα.. Ακόμη κι αν παντρευτεί και κάνει οικογένεια, απλά συνυπάρχει παρά μοιράζεται. Τι να μοιραστείς, όταν νιώθεις κενός, άδειος;
Βέβαια αυτή η σκοτεινή πορεία δεν είναι μονόδρομος. Ακόμη κι όταν τα θεμέλια δεν μπήκαν σωστά στη παιδική ηλικία, το άτομο μπορεί αργότερα στην ενήλικη ζωή να στραφεί προς το εσωτερικό του κενό με τη θέληση να έρθει σε επαφή και να ανακαλύψει τον ‘απόντα’ εαυτό του. Σ’ αυτή την πορεία αυτογνωσίας μπορεί να ζητήσει τη βοήθεια ψυχοθεραπείας. Ίσως χρησιμοποιήσει την ευκαιρία σημαντικών σχέσεων στη ζωή του για να ‘καθρεφτιστεί’ και να γνωρίσει τον εαυτό του. Μπορεί να πειραματιστεί με χόμπι ή δραστηριότητες, να τολμήσει μια άλλη επαγγελματική κατεύθυνση για να ανακαλύψει κλίσεις και ενδιαφέροντα. Η ανάπτυξη του εαυτού είναι μια πορεία ζωής που δεν ολοκληρώνεται και δεν σταματά ποτέ, μέχρι το τέλος.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr
