Όνειρα. Σκηνές αποσπασματικές, συνονθύλευμα εικόνων που φαντάζουν τυχαίες. Ιστορίες περίεργες, ακατανόητες, σαν ταινία σουρεαλιστική. Ένας περίεργος κόσμος που επισκεπτόμαστε στον ύπνο αλλά δυσκολευόμαστε να προσεγγίσουμε και να κατανοήσουμε όταν είμαστε ξύπνιοι. Είναι τέτοια η περιέργεια και η γοητεία που ασκεί ο κόσμος των ονείρων που έχει οδηγήσει σε συστηματικές απόπειρες ερμηνείας τους, όπως τον ονειροκρίτη, βιβλίο που περιέχει ερμηνείες των ονείρων ή την ονειρομαντεία, την πρόγνωση του μέλλοντος που βασίζεται στην ερμηνεία των ονείρων.
Η ψυχοθεραπεία άρχισε να ασχολείται συστηματικά με τα όνειρα από τον 19ο αιώνα, όταν ο Freud, Βιεννέζος ψυχίατρος και ιδρυτής της ψυχανάλυσης, τα ανέλυσε σαν εκδηλώσεις του ασυνειδήτου, του χώρου δηλαδή εκείνου του ψυχισμού μας που περιλαμβάνει ιδέες, ορμές, συναισθήματα απρόσιτα για τη συνείδησή μας. Με αυτό σαν αρχή η ψυχοθεραπεία ενδιαφέρεται για την προσωπική ερμηνεία των ονείρων. Προσεγγίζει τα όνειρα σαν αντανακλάσεις των εμπειριών μας, μια απόπειρα περαιτέρω ασυνείδητης επεξεργασίας τους είτε αυτές είναι απλές, καθημερινές εμπειρίες, είτε είναι πιο σημαντικές, με βαθύτερο αντίκτυπο στον ψυχισμό μας. Κάποιες από αυτές τις εμπειρίες μπορεί να μας απασχόλησαν συνειδητά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Άλλες μπορεί να μην τις προσέξαμε, να μην συνειδητοποιήσαμε τις επιπτώσεις που είχαν πάνω μας.
Τα όνειρα, καθώς έχουν άμεση πρόσβαση στον χώρο του ασυνειδήτου, εκφράζουν βαθύτερες εσωτερικές συγκρούσεις, καταπιεσμένα συναισθήματα και επιθυμίες. Η γλώσσα τους είναι η γλώσσα των συμβόλων. Τα πρόσωπα, αντικείμενα, καταστάσεις που φτιάχνουν το σκηνικό των ονείρων συμβολίζουν κάτι διαφορετικό για τον καθένα μας. Για παράδειγμα όνειρο με τον θάνατο κάποιου αγαπημένου προσώπου μπορεί να εκφράζει φόβους και ανασφάλεια ή αντίστροφα μπορεί να εκφράζει μια βαθιά οργή για αυτό το πρόσωπο. Στο δεύτερο παράδειγμα η σχέση με αυτόν τον αγαπημένο είναι πηγή αντιφατικών συναισθημάτων στη ζωή του ονειρευόμενου ατόμου. Από τη μια προσπαθεί να το βοηθήσει σε βαθμό αυτοθυσίας και από την άλλη δυσανασχετεί κάτω από το βάρος της υπερβολικής ευθύνης που έχει αναλάβει για την ζωή του. Ο θυμός και η δυσαρέσκεια που νιώθει δεν είναι αποδεκτά από το άτομο κι έτσι τα απωθεί στο ασυνείδητο. Από κει αναδύονται με δραματικό τρόπο μέσα από τον θάνατο του αγαπημένου στα όνειρα. Είναι σαν το άτομο να ‘σκοτώνει’ αυτό το πρόσωπο στον ύπνο του. Βέβαια η ‘δολοφονική’ οργή που εκφράζει το όνειρο δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι στην πραγματική ζωή το άτομο θα χαιρόταν ή θα προκαλούσε το θάνατο του αγαπημένου. Τα όνειρα εκφράζουν με έναν υπερβολικό, δραματικό τρόπο εσωτερικές συγκρούσεις.
Είναι ακριβώς αυτή η δυνατότητα βαθύτερης προσέγγισης του εσωτερικού μας κόσμου που προσφέρουν τα όνειρα που τα κάνει τόσο σημαντικά στη ζωή μας. Είναι σαν μια κλειδαρότρυπα μέσα από την οποία μπορούμε να γνωρίσουμε πλευρές μας που δυσκολευόμαστε να κοιτάξουμε στην καθημερινή, συνειδητή μας ζωή.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr
