«Όχι, δεν θέλω να το κάνω!». Ο τετράχρονος γιος μου αρνήθηκε κατηγορηματικά να σταματήσει το παιχνίδι του για να ετοιμαστεί για φαγητό. Τον κοίταξα για λίγο σκεφτικά και μετά έσκυψα και του είπα χαμογελώντας με γλύκα «Έλα μικρούλη μου! Δεν θα το κάνεις αυτό για τη μαμά που σ’ αγαπάει;». Κάθε αντίσταση του μικρού κατέρρευσε ως δια μαγείας κάτω από τη γλυκιά αλλά αποφασιστική συναισθηματική πίεση που άσκησα. Η όλη σκηνή με προβλημάτισε, καθώς πίσω από την επιφανειακή γλύκα έκρυβε μια πρόθεση ξεκάθαρα χειριστική: Χρησιμοποίησα την αγάπη που ξέρω ότι νιώθει ο γιος μου για μένα για να τον επηρεάσω να κάνει αυτό που θέλω.
Στο νου μου ήρθαν τα λόγια ενός πελάτη μου πριν χρόνια για τον συναισθηματικό εκβιασμό που χρησιμοποιούσε η μητέρα του για να τον ελέγχει. «Η μάνα μου ήταν πάντα σαν μια βαριά σκιά στη ζωή μου. Για πολλά χρόνια ένιωθα μόνο τη ζεστή θαλπωρή της αγκαλιάς της. Τώρα καταλαβαίνω ότι το βάρος της αγκαλιάς της με έπνιξε! Κάθε φορά που επιχειρούσα να κάνω κάτι δικό μου, με κοίταζε με ένα γλυκό παράπονο που έκρυβε θλίψη και αποδοκιμασία, και τότε ήξερα ότι δεν έπρεπε να το κάνω. Δεν ήθελα να την πληγώσω. Ποιος θέλει να πληγώσει την ίδια του τη μάνα!». Η σχέση του με την μητέρα του και η αδυναμία του να της αντισταθεί είχε ουσιαστικά διαλύσει τον γάμο του. Το σενάριο δεν είναι τόσο ασυνήθιστο, ειδικά στην ελληνική κοινωνία. Συχνά ακούμε για δυσκολίες στη σχέση πεθεράς και νύφης, για τον έλεγχο που ασκεί η πεθερά στην νέα οικογένεια, για το γιο που δεν εναντιώνεται για να μην την πληγώσει.
Η θαλπωρή της αγκαλιάς της μάνας είναι πολύτιμη, προσφέρει την ασφαλή βάση από όπου ξεκινάμε να εξερευνήσουμε τον κόσμο. Όμως η ανάπτυξη του παιδιού είναι μια εξελικτική πορεία χωρισμών, μιας σταδιακής απεξάρτησης από τη μάνα. Ο πόνος των χωρισμών καθώς το σπλάχνο της, αργά αλλά σταθερά, απομακρύνεται από κοντά της είναι φυσιολογικός και δεν δημιουργεί πρόβλημα σε μια ώριμη, ψυχολογικά αυτάρκη μητέρα. Μια μητέρα όμως που δεν έχει μάθει – λόγω της δικιάς της αναπτυξιακής πορείας – να στέκεται στα πόδια της, γέρνει πάνω στη σχέση με το παιδί της όπως ένας κουτσός σε ένα δεκανίκι αποζητώντας ανακούφιση και στήριξη για να βαδίσει στη δικιά της τη ζωή. Σ’ αυτή της τη προσπάθεια χρησιμοποιεί κάθε μέσο, ακόμη και την ίδια τη αγάπη ανάμεσα σε εκείνη και το παιδί της, για να κρατήσει το δεκανίκι. Έτσι η αγάπη της μάνας από ευλογία γίνεται ασήκωτο βάρος με οδυνηρές συνέπειες για τη ζωή του παιδιού της. Είναι ένα τραγικό παράδοξο όταν η μάνα, η πηγή της ζωής, γίνεται σκιά που συνθλίβει τη ζωή..
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
