1 στους 10 ανθρώπους παθαίνει κατάθλιψη σε κάποια στιγμή της ζωής του, κάνοντας την κατάθλιψη μία από τις πιο συνηθισμένες ψυχικές διαταραχές της εποχής μας. Η κατάθλιψη εμφανίζεται σε κάθε ηλικία, όμως τα άτομα της Τρίτης Ηλικίας είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. Αυτό είναι κατανοητό αν αναλογιστούμε τις πολλαπλές απώλειες που χαρακτηρίζουν αυτήν την φάση ζωής. Αγαπημένα πρόσωπα, γνωστοί και φίλοι πεθαίνουν. Η προσωπική σωματική υγεία και σθένος επιδεινώνονται είτε φυσιολογικά με την πάροδο του χρόνου είτε με αρρώστιες και ατυχήματα. Κάποια άτομα αναγκάζονται να εγκαταλείψουν δραστηριότητες ή χάνουν την αίσθηση ανεξαρτησίας τους καθώς δεν μπορούν να μετακινηθούν χωρίς βοήθεια. Η απώλεια ρόλων είναι μια άλλη δύσκολη πραγματικότητα: με την αποχώρηση των παιδιών από την οικογενειακή εστία ο ρόλος του γονέα γίνεται λιγότερο ενεργός. Επιπλέον η σύνταξη απομακρύνει το άτομο από τον εργασιακό χώρο που πρόσφερε δομή στην καθημερινή ζωή και για πολλούς αίσθηση ικανοποίησης και προσωπικής αξίας. Οι παραπάνω αλλαγές, μειώνοντας την ένταση των ρυθμών ζωής, ωθούν τον άνθρωπο σε ένα φυσιολογικό απολογισμό του παρελθόντος. Κάποιοι λυγίζουν κάτω από το βάρος παλιών επιλογών που μετανιώνουν, ευκαιριών που δεν αξιοποίησαν, σχέσεων και καταστάσεων που τους πλήγωσαν. Απογοητευμένοι αφήνονται στην απελπισία και παραίτηση της κατάθλιψης…
Η κατάθλιψη όμως είναι πολλές φορές μια ‘κρυφή’ πραγματικότητα στην Τρίτη Ηλικία. Ίσως επειδή η σημερινή γενιά των ηλικιωμένων δεν έμαθε να σκέφτεται και να εκφράζεται με ψυχολογικούς όρους για συναισθήματα, πολλά ηλικιωμένα άτομα δεν παραπονιούνται για πεσμένη διάθεση αλλά εκφράζουν την θλίψη τους με επίμονα ανεξήγητα σωματικά συμπτώματα. Πονοκέφαλοι, πόνοι στη μέση, ναυτία, δυσκοιλιότητα, πόνος στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, όλα συμπτώματα που επανειλημμένες και εξονυχιστικές ιατρικές εξετάσεις δεν μπορούν να αποκαλύψουν την οργανική αιτία. Άλλες φορές η κατάθλιψη εκφράζεται με επίμονη κούραση και υπερβολική έλλειψη ενέργειας, μειωμένη ή αυξημένη όρεξη, προβλήματα ύπνου, όπως αϋπνίες ή υπερβολικές ώρες ύπνου. Επιπλέον κάποιοι παραπονιούνται για δυσκολίες συγκέντρωσης ή προβλήματα μνήμης σε τέτοιο βαθμό που μοιάζουν με τα συμπτώματα νόσου Alzheimer’s. Είναι τραγική αυτή η ‘μεταμφίεση’ του ψυχικού πόνου της κατάθλιψης πίσω από άλλα συμπτώματα, γιατί δυσκολεύει την αναγνώριση του πραγματικού προβλήματος και στερεί το άτομο από πολύτιμη βοήθεια. Εξίσου τραγική είναι και η προκατάληψη που θεωρεί «γεροντική παραξενιά» ή ακόμα και «φυσιολογική και αναμενόμενη» αυτήν την επιδείνωση της ψυχικής υγείας στην Τρίτη Ηλικία. Το να κατανοήσουμε τους λόγους που οδηγούν κάποιον στην κατάθλιψη, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι την αποδεχόμαστε σαν αναπόφευκτη κατάσταση που δεν μπορεί να αλλάξει. Με την κατάλληλη ψυχοθεραπεία και φαρμακοθεραπεία το άτομο μπορεί να ξεφύγει από το δίχτυ της κατάθλιψης και να συνεχίσει μια θετική, δημιουργική πορεία σε αυτήν όπως και σε όλες τις φάσεις της ζωής.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη
Τηλ. 6957085624
