Σε μια οικογένεια, όταν όλα κυλάνε φυσιολογικά, τα παιδιά βρίσκονται στο επίκεντρο της φροντίδας των γονιών. Ο γονιός είναι πάντα εκεί για να καλύψει τις βιολογικές ανάγκες του παιδιού αλλά και για να το “μαζέψει μέσα στις φτερούγες του”, να το προστατεύσει, να απαλύνει τον πόνο και την αγωνία του όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά. Η συνεπής φροντίδα και προστασία είναι εξαιρετικά σημαντική για την ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, προσφέρει την ασφαλή βάση που θα επιτρέψει στο παιδί να αναπτύξει δεξιότητες και να δημιουργήσει λειτουργικές σχέσεις αργότερα στη ζωή.
Αυτή η βάση διαταράσσεται όταν ένας γονιός παρουσιάσει ψυχική διαταραχή. Είναι τρομακτικό για ένα παιδί να χάσει το “βλέμμα” και το προστατευτικό δίχτυ που παρέχει το ενδιαφέρον και η φροντίδα του γονιού. Πάρτε για παράδειγμα την μητέρα ενός παιδιού που παθαίνει βαριά κατάθλιψη. Χάνει το ενδιαφέρον της για τα πάντα και περνάει μέρα νύχτα κάτω από τα σκεπάσματα. Δεν έχει το κουράγιο ούτε να σηκωθεί, να φάει ή να ασχοληθεί με την προσωπική της υγιεινή. Χαμένη μέσα στον μαύρο κόσμο της κατάθλιψης, δεν μπορεί να φροντίσει, ούτε καν να προσέξει το παιδί της. Αυτή η “απουσία” της μητέρας έχει δραματικές συνέπειες για την ψυχική ισορροπία και την συμπεριφορά του παιδιού. Το παιδί πλημμυρίζεται από έντονα συναισθήματα: νιώθει σύγχυση αδυνατώντας να καταλάβει τι συμβαίνει, πονάει βλέποντας την μητέρα του να υποφέρει, φοβάται ότι την χάνει, θυμώνει γιατί βιώνει εγκατάλειψη και προδοσία από την αδυναμία της μητέρας του να καλύψει τις ανάγκες του. Αρχίζει να εκτονώνει τον τρόμο και θυμό του με επιθετική συμπεριφορά σε άλλα παιδιά. Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί και η επίδοσή του στο σχολείο πέφτει. Στο σπίτι γίνεται προκλητικά ανυπάκουο σε μια απελπισμένη προσπάθεια να τραβήξει την προσοχή της χαμένης στην κατάθλιψη μητέρας.
Σε αυτήν την τόσο κρίσιμη κατάσταση είναι εξαιρετικά σημαντικός ο ρόλος του υγιούς γονέα. Στο παράδειγμά μας ο πατέρας καλείται να καλύψει τα κενά που δημιουργήθηκαν στην φροντίδα μέσα στην οικογένεια, να γίνει μάνα και πατέρας μαζί. Εξίσου σημαντικό είναι να βοηθήσει το παιδί να κατανοήσει, μέσα στα όρια των ικανοτήτων του, τι συμβαίνει στην μητέρα του. Να του επιτρέψει να εκφράσει ανοιχτά τον πόνο και αγωνία του, να αντέξει συναισθηματικά τις εκρήξεις ανασφάλειας και θυμού, αλλά και να το βοηθήσει με υπομονή και κατανόηση να μάθει να εκφράζει αυτήν την συναισθηματική του ταραχή χωρίς να καταστρέφει σχέσεις. Η συνεπής φροντίδα και ψυχολογική στήριξη του υγιούς γονέα δρα σαν προστατευτικό τοίχος που αναχαιτίζει την συναισθηματική θύελλα που χτυπάει την οικογένεια, περιορίζει τις δραματικές συνέπειες της ψυχικής ασθένειας και επιτρέπει στο παιδί να συνεχίσει μια υγιή πορεία προς την ωρίμανση.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη
Τηλ. 6957085624
