Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Μουσταφά Κεμάλ υπήρξαν οι σωτήρες και ευεργέτες των πατρίδων τους. Αυτοί τις διέσωσαν, τις εκσυγχρόνισαν και τις εγκαθίδρυσαν μέσα στην διεθνή κοινότητα. Υπάρχουν πολλά κοινά κι άλλα τόσα ανόμοια στοιχεία στην προσωπική και πολιτική συμπεριφορά των δύο ανδρών. Εκείνο όμως που παραμένει αδιαμφισβήτητο είναι ότι αμφότεροι υπήρξαν ιδιοφυείς, κοσμοπολίτες και επαναστάτες. Αυτοί επίσης πίστεψαν στην αναγκαιότητα της Ελληνο-Τουρκικής φιλίας, όσο κανείς άλλος ηγέτης των χωρών τους πριν και μετά απ’ αυτούς.
Εδώ και επτά δεκαετίες, οι δύο εκείνοι σκαπανείς δεν υπάρχουν πια. Οι παρακαταθήκες τους όμως φαίνεται να διατηρούν την διαχρονική ανθεκτικότητά τους. Δεν είναι τυχαίο ότι το θεώρημα της Έλληνο-Τουρκικής συνεργασίας έρχεται και επανέρχεται στην πολιτική γεωμετρία της περιοχής. Κι αυτό συμβαίνει επειδή τώρα, όλο και περισσότεροι πραγματιστές αντιλαμβάνονται όπως εκείνοι οι δύο πρωτοπόροι τότε, ότι η μία χώρα χρειάζεται την άλλη. Το ιστορικό, οικονομικό και γεωπολιτικό πεδίο τους αλληλοσυμπληρώνεται. Η θετική ήδη στάση της νέας Ελληνικής Κυβέρνησης και ο μέχρι σήμερα ρόλος του κ. Γ. Παπανδρέου στις διμερείς σχέσεις, υποδηλώνει αυτή την πεποίθηση. Και του κ. Ερντογάν επίσης.
Και αντίθετα με τις εμμονές των σκεπτικιστών (και των υπονομευτών) που αφθονούν εκατέρωθεν, φαίνεται ότι μπορεί τελικά να μην είναι ουτοπικό ένα κίνημα επαναπροσέγγισης των δύο χωρών, ιδιαίτερα μάλιστα μέσα στα γόνιμα υπερεθνικά πλαίσια της ΕΕ.. Κάτι τέτοιο άλλωστε δεν μπορεί παρά να αποδώσει χρήσιμους καρπούς στην ευημερία των λαών Ελλάδας και Τουρκίας, στην φερεγγυότητα των συμμαχιών στις οποίες από κοινού ανήκουν, και την σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής..
Μέσα από το όραμα αυτό και με δεδομένη την ιστορική της συμβολικότητα για την Ελλάδα και την Τουρκία, η Θεσσαλονίκη –πατρίδα του Κεμάλ, και κοιτίδα της σύγχρονης Ελλάδας του Ελ. Βενιζέλου-θα μπορούσε να αναλάβει έναν βαρύνοντα διεθνή ρόλο: Να γίνει το κέντρο μελέτης των Ελληνο-Τουρκικών σχέσεων από το 1908 μέχρι σήμερα, με την δημιουργία ενός ανεξάρτητου ερευνητικού επιστημονικού φορέα. Σκοπός του θα είναι να αποθησαυρίσει και να αποσαφηνίσει ότι κενό η στρεβλό υπάρχει στο χρονικό της νεώτερης ιστορίας των Ελληνο-Τουρκικών πραγμάτων. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με εκδόσεις, δημοσιεύσεις, συνέδρια, συμπόσια, διαλέξεις, μετακλήσεις προσώπων και εισηγήσεις του φορέα προς αμφότερες τις πολιτικές κι επιστημονικές κοινότητες των δύο χωρών. Ας δώσουμε κάποια ενδεικτικά παραδείγματα εργασίας:
-Τί ήταν η Τουρκική Δημοκρατία της Θράκης;
-Ποιοι Έλληνες ανήκαν στο κίνημα των Νεότουρκων;
-Ποιοι σημαίνοντες Τούρκοι υπήρξαν θιασώτες μιας Ελληνο-Οθωμανικής Ομοσπονδίας;
-.Φιλέλληνες Τούρκοι,και Φιλότουρκοι Έλληνες
Αυτονόητο είναι ότι η επιβίωση ενός τέτοιου εξαιρετικά ευαίσθητου και χρήσιμου οργάνου πέραν της εξεύρεσης πόρων (πού ίσως είναι το πιο εύκολο), προϋποθέτει την απροκατάληπτη και νηφάλια υποστήριξή του έργου του. (πού είναι το πιο δύσκολο).
Και δεν θα ήταν άσκοπο να προστεθεί εδώ, ότι πόλεις όπως η Ξάνθη και η Κομοτηνή με την προφανή για την Ελλάδα (αλλά και την Τουρκία) σημασία τους, την πολυεθνική και πολυφυλετική τους εμπειρία, την πολυθρησκευτική τους διαστρωμάτωση, την οικονομική και κοινωνική τους εξωστρέφεια, τέλος δε τις άριστες επιστημονικές υποδομές τους θα μπορούσαν και θα όφειλαν να συμμετάσχουν επίσης σε μια τέτοια κίνηση η οποία θα έπρεπε:
-. να θεμελιωθεί στη βάση της αμοιβαιότητας, με αντίστοιχες πρωτοβουλίες πόλεων και πολιτών από την άλλη πλευρά του Αιγαίου και του Έβρου.
-.Να συμμετέχουν όλοι οι πολίτες ανεξαιρέτως.
-.Να μείνει εκτός κάθε πολιτικής, θρησκευτικής, στρατιωτικής η διπλωματικής περιχαράκωσης.
Εβδομήντα τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Βενιζέλου, 71 χρόνια μετά τον θάνατο του Κεμάλ το ερώτημα πού τίθεται είναι:
-Έχουν πράγματι ωριμάσει οι συνθήκες;
-Έχουν πράγματι ωριμάσει οι πόλεις και οι πολίτες;
-Έχουν πράγματι ωριμάσει οι πολιτικοί;
ΧΡΙΣΤΟΣ Κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ*
Ο Χρ. Κ. Χριστοδούλου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας με ειδίκευση στα Ελληνο-Τουρκικά. Κατάγεται από την Ξάνθη και έχει τιμηθεί με το δημοσιογραφικό βραβείο Μπότση. Το άρθρο αυτό γράφτηκε ειδικά για το ΕΜΠΡΟΣ
