«Οραματικό πολίτη της Ξάνθης» αποκάλεσε ο Ξανθιώτης δημοσιογράφος κ. Χρίστος Χριστοδούλου τον κ. Θωμά Εξάρχου εξαίροντάς τον για την προσπάθεια καταγραφής της ιστορίας της Ξάνθης: «…η περίπτωση του Θωμά Εξάρχου λόγω της μοναδικότητάς της θα αποτελέσει εφαλτήριο της μελλοντικής γενιάς των ιστορικών της Θράκης που θ’ αναδείξουν ότι εκείνος ανέσυρε και μελέτησε αντικειμενικά και νηφάλια υπεράνω προκαταλήψεων, χωρίς φόβο και πάθος», σημείωσε ο κ. Χριστοδούλου κατά την παρουσίαση του βιβλίου του κ. Εξάρχου « Η Ξάνθη στη δραματική τετραετία 1919 – 1922», όπου μαζί με τον ίδιο (κ. Εξάρχου) και τον δήμαρχο Ξάνθης κ. Στυλιανίδη ήταν οι ομιλητές στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 11 Οκτωβρίου στο «Π» του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης.
« Η Ξάνθη στη δραματική τετραετία 1919 – 1922»
Παρουσία εκπροσώπου του σεβασμιωτάτου, των βουλευτών κ. Κοντού και κ. Ξυνίδη, του επικεφαλής της αντιπολίτευσης στο δήμο κ. Χρίστο Πούλιο και του κ. Ανταμπούφη, του γραμματέα της Ν.Ε. ΠΑΣΟΚ κ. Τσαρτσάρα, δημοτικών συμβούλων και ξανθιώτικου κοινού, ο δήμαρχος Ξάνθης αναφέρθηκε στο έργο του κ. Εξάρχου χαρακτηρίζοντας το «δύσκολο» γιατί δεν υπάρχουν γραπτά κείμενα αλλά και πολύ σημαντικό και εξήρε την προσπάθειά του να καταγράψει την ιστορία της Ξάνθης σ’ αυτές τις δραματικές – όπως είπε – περιόδους. Εξέφρασε τις ευχαριστίες του στον κ. Εξάρχου σημειώνοντας ότι ο δήμος Ξάνθης όφειλε να εκδώσει το βιβλίο αυτό και ότι είναι πάντα αρωγός σε τέτοιες προσπάθειες. Να σημειώσουμε ότι ο κ. Εξάρχου βραβεύτηκε το πρωί της ίδιας μέρας σε ειδική τελετή απονομής τιμητικών διακρίσεων στο Δημαρχείο της πόλης – θεσμό που καθιερώθηκε με απόφαση του Δ.Σ. να βραβεύονται πολίτες για την προσφορά τους στην πόλη. Επίσης μαζί με τον κ. Εξάρχου βραβεύτηκαν ο γιατρός κ. Χριστοφορίδης και ο κ. Στεργίου.
Ο κ. Χριστοδούλου που πιο επισταμένα αναφέρθηκε στο βιβλίο του κ. Εξάρχου επισήμανε: «Όλα τα βιβλία του κ. Εξάρχου το ίδιο και αυτό βασίζονται στην αρχειακή έρευνα την οποία ο συγγραφέας πραγματοποιεί επίμονα και ακούραστα, ξέροντας ότι θα κριθεί όχι για τη λογοτεχνική αλλά για την ιστορική αξιοπιστία της δουλειάς του. Εφημερίδες , δικαστικές αποφάσεις , υποθηκοφυλακεία, πολεοδομικές υπηρεσίες, ληξιαρχεία, φωτογραφικές συλλογές, οικογενειακά και προσωπικά κειμήλια διπλωματικά και εκκλησιαστικά ντοκουμέντα της Δημογεροντίας, Οθωμανικά αρχεία και ένα σωρό άλλες πηγές ανοίχτηκαν μπροστά στο έμπειρο μάτι του και τον αντάμειψαν με αθησαύριστο υλικό.
Τώρα όλα αυτά τα σπουδαία γεγονότα πού ανέσυρε και τεκμηρίωσε η υπομονή του Θωμά Εξαρχου, οι πρωταγωνιστές τους, τα πρόσωπα πίσω από τα γεγονότα, οι καθημερινοί άνθρωποι, κι εκείνη η δραστήρια πολυφυλετική πόλη, ακόμα κι αυτά τα κτίρια του εργατικού της μόχθου και του επιχειρηματικού κέρδους, τέλος, οι αχνές σκιές των λησμονημένων συμπατριωτών -χριστιανών, εβραίων, Αρμενίων και μουσουλμάνων-, των αξέχαστων προγόνων και των πράων γονέων μας πού έζησαν εκείνες τις ιστορικές ημέρες και μόχθησαν για το μεροκάματο σ αυτά εδώ τα μέρη, όλα αυτά, ανήκουν στο παρελθόν. Ένα παρελθόν όμως πού χάρη σε κάποιους ανθρώπους της Ξάνθης όπως ο Θωμάς Εξάρχου, υπερβαίνει τον κίνδυνο των υποκειμενικών εκτιμήσεων, του τοπικισμού και της εσωστρέφειας και γίνεται μήνυμα υπερηφάνειας, ελπίδας, κατανόησης και προόδου για το μέλλον αυτής της ακριτικής ελληνικής πόλης και όλων των κατοίκων της αδιακρίτως. Θερμά συγχαρητήρια στον φίλο συγγραφέα, στον συμμαθητή μου δήμαρχο και τον Δήμο για την έκδοση αυτή».
Τέλος ο ίδιος ο κ. Εξάρχου παρουσίασε ένα τμήμα του αρχειακού υλικού που παρουσιάζει στο βιβλίο του . Μέσα από χάρτες συνόρων, σπάνιο φωτογραφικό υλικό, άρθρα εφημερίδων της εποχής και έγραφα ντοκουμέντων για τις συνθήκες που καθόρισαν την ιστορία της Ξάνθης και την απελευθέρωσή της, σκιαγραφείται όλο το πολιτικό και διπλωματικό σκηνικό της εποχής σε πανελλαδικό διεθνές και τοπικό επίπεδο. Το βιβλίο είναι 723 σελίδων και στο εξώφυλλο του απεικονίζει τη Δημαρχία της Ξάνθης του 1920.
Να σημειώσουμε ότι ο κ. Εξάρχου είπε στην εκδήλωση ότι έχει υλικό συνολικά 8.000 σελίδων από τις οποίες έχουν εκδοθεί μόνο 1.800 σελίδες στις οποίες καταγράφεται η ιστορία της πόλης από το 1860 – 1960.
Μαριάννα Ξανθοπούλου
