Ορόσημο αλλά και τελευταία ευκαιρία, για να αφήσουν πίσω τους την εποχή του κρατικοδίαιτου συνεταιρισμού και, να προσαρμοστούν στους κανόνες της αγοράς και στις αρχές του επιχειρείν, αποτελεί για το συνεταιριστικό κίνημα, τόσο η εφαρμογή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, όσο και η ενίσχυση της περιφέρειας προς τη νέα κατεύθυνση που χαράζει η κυβέρνηση για την οικονομική ανάπτυξη.
Τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που έχει μπροστά του το συνεταιριστικό κίνημα, αναλύει με συνέντευξη του ο πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ Τζανέτος Καραμίχας, λέγοντας χαρακτηριστικά πως η σημερινή εικόνα της γεωργίας θα ήταν διαφορετική αν πριν από 20 χρόνια, είχαν αποφασιστεί άλλες επιλογές…
Είναι υγιές και αυτόνομο οικονομικά το συνεταιριστικό κίνημα στη χώρα μας και, σε ποιο βαθμό έχει απαγκιστρωθεί, από κρατικοδίατες λογικές και αντιλήψεις;
Θα έλεγα ότι σε μεγάλο βαθμό το συνεταιριστικό κίνημα έχει απαλλαγεί από κρατικοδίαιτες λογικές, τις οποίες σήμερα κανείς στο χώρο αυτό δεν υποστηρίζει. Η αυτονομία των συνεταιριστικών επιχειρήσεων έχει κατακτηθεί ιδιαίτερα μετά από τη ψήφιση του νέου νόμου πλαισίου για τους συνεταιρισμούς, του γνωστού νόμου 2810/2000. Όπως έχω δηλώσει κατ’ επανάληψη πρόκειται για ένα επαρκές και προοδευτικό νομοθέτημα που εγγυάται την ανεξαρτησία του συνεταιριστικού κινήματος Στο οικονομικό επίπεδο υπάρχουν φυσικά αποκλίσεις μεταξύ των αγροτικών συνεταιρισμών, όπως συμβαίνει και σε επιχειρήσεις άλλων τομέων ή κλάδων της οικονομίας. Δηλαδή, υπάρχει μία σημαντική αναλογία αγροτικών συνεταιρισμών που έχουν βελτιώσει αισθητά τις οικονομικές τους επιδόσεις, μία επόμενη κατηγορία που βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο, αλλά υπάρχουν σαφώς δυνατότητες να σταθεροποιήσουν τη θέση τους και την παρέμβαση τους στην αγορά και τέλος υπάρχει και μία ενότητα συνεταιριστικών οργανώσεων που υστερούν οικονομικά και αναπτυξιακά, κυρίως εξαιτίας των κρίσεων που υφίστανται τα προϊόντα τους, που συχνά και πυκνά συνδέονται με αρνητικές εξελίξεις όχι μόνο στην ελληνική, αλλά στην ευρωπαϊκή και ίσως στην παγκόσμια αγροτική οικονομία.
Το πιο σημαντικό όμως και ίσως περισσότερο ελπιδοφόρο είναι το γεγονός ότι οι ενώσεις αγροτικών συνεταιρισμών έχουν σήμερα κατανοήσει το ρόλο τους και τη συμβολή τους στον αγροτικό τομέα της χώρας, παρά το γεγονός ότι δεν τους παρέχονται πάντοτε ίσες ευκαιρίες σε σχέση με τις άλλες μικρομεσαίες επιχειρήσεις όσων αφορά στις εργασιακές τους σχέσεις, στις επενδυτικές τους πρωτοβουλίες και στην πρόσβαση τους σε κεφάλαια και ως προς τη δυνατότητα ανάπτυξης επιχειρηματικών συναλλαγών με νέες τεχνολογίες.
Αν πριν από μία 20ετία έλεγε κανείς ότι οι συνεταιρισμοί είναι επιχειρήσεις και, όπως κάθε επιχείρηση, έχει σκοπό το κέρδος για να έχει και παρουσία στην οικονομία, ποια θα ήταν σήμερα η εξέλιξη στον χώρο των συνεταιρισμών και της ελληνικής γεωργίας;
Πραγματικά εάν πριν από μία 20ετία είχε κατανοηθεί ο επιχειρηματικός ρόλος των αγροτικών συνεταιρισμών, σήμερα η παρέμβαση τους στην αγορά μόνο θετικά οφέλη θα μπορούσε να δημιουργήσει, όχι μόνο για τους παραγωγούς, αλλά και για τους καταναλωτές.
Δείτε για παράδειγμα σήμερα το άνοιγμα της ψαλίδας των τιμών μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή, ο οποίος σε βασικά προϊόντα διατροφής πληρώνει πενταπλάσιες έως και οκταπλάσιες σε σχέση με εκείνες του παραγωγού. Εκεί ωστόσο όπου οι συνεταιρισμοί έχουν ισχυρή παρέμβαση, όπως για παράδειγμα το ελαιόλαδο, η ψαλίδα αυτή παρουσιάζει μικρή σχετικά απόκλιση. Να τονιστεί όμως ότι το συγκριτικό πλεονέκτημα προσφοράς ποιοτικών από τους αγροτικούς συνεταιρισμούς παρέμεινε και παραμένει ως σήμερα σταθερό και διαρκές.
Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το διακύβευμα της νέας ΚΑΠ για την ελληνική γεωργία, δεδομένου ότι οι επιδοτήσεις είναι εγγυημένες ως το 2013, ακόμη κα αν γίνει νέα μεταρρύθμιση στο μεσοδιάστημα;
Η εφαρμογή της νέας ΚΑΠ αποτελεί την αφετηρία ανάδειξης ενός άλλου γεωργικού μοντέλου, πολύ πιο κοντά στις απαιτήσεις των καταναλωτών, πιο προσαρμοσμένο στην αγορά, πιο φιλικό στο περιβάλλον, πιο αποτελεσματικό στην ποιότητα. Φυσικά αυτό το μοντέλο δεν θα προκύψει από αυτόματο πιλότο. Χρειάζεται συγκεκριμένο πλαίσιο πολιτικής που θα στηρίζεται σε δύο βασικούς άξονες: Σε στοχευμένη κοινωνική πολιτική για τους οικονομικά ασθενέστερους αγρότες και σε στοχευμένη επενδυτική πολιτική που θα στηρίζεται στις δυναμικές γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Όμως οι ανησυχίες και ο προβληματισμός που εκφράζεται σήμερα όχι μόνο από τον αγροτικό κόσμο της χώρας μας, αλλά από το σύνολο σχεδόν του αγροτικού πληθυσμού της ΕΕ, δεν οφείλεται μόνο στον κίνδυνο των αρνητικών συνεπειών της πρόσφατης μεταρρύθμισης, ή και στην αδυναμία προσαρμογής μας στις νέες απαιτήσεις. Συνδέεται κυρίως με την αβεβαιότητα ως προς τη διασφάλιση των πόρων της νέας ΚΑΠ σε μία επόμενη, εκ νέου, μεταρρύθμιση της, την οποία θεωρούμε πολύ πιθανή.
Να σημειωθεί ότι ορισμένα ισχυρά κράτη μέλη της ΕΕ έχουν εγείρει- και θα το κάνουν και στο μέλλον, ζήτημα επανεθνικο-ποίησης της ΚΑΠ, αλλά και περαιτέρω μεταφορά πόρων από τον πρώτο πυλώνα (άμεσες ενισχύσεις) προς το δεύτερο πυλώνα (αγροτική ανάπτυξη). Η εξέλιξη αυτή θα είναι αρνητική αλλά και ανιστόρητη μια και αυτά τα κράτη μέλη δεν σεβάστηκαν εκείνα που ομόφωνα αποφάσισαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Βρυξελλών τον Οκτώβριο του 2002
Ποιος ο ρόλος των συνεταιρισμών σήμερα στην εφαρμογή της νέας ΚΑΠ και, πως μπορούν να συμβάλουν στην βελτίωση του αγροτικού εισοδήματος και, στην οργάνωση της εμπορίας αγροτικών προϊόντων;
Πιστεύω ότι στη νέα περίοδο είναι απαραίτητο να υποστηριχθεί το δίκτυο των αγροτικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων, όχι μόνο γιατί που αποτελεί την κυρίαρχη δομή στήριξης του πρωτογενή τομέα, αλλά γιατί παρέχει ένα σταθερό μηχανισμό αναδιανομής εισοδήματος υπέρ των ασθενέστερων στρωμάτων του αγροτικού τομέα και της υπαίθρου. Η ενίσχυση του ρόλου των αγροτικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων για την περίοδο της νέας ΚΑΠ πρέπει κυρίως να στοχεύει στην υποστήριξη τους για να παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες στα μέλη τους, να παρέχουν πληροφόρηση για την εξέλιξη των τάσεων της αγοράς στα αγροτικά προϊόντα, να προσδιορίζουν τη προσφερόμενη ποσότητα και την ασφαλή διάθεση της στην αγορά, να παρακολουθούν και να αναδεικνύουν την ποιότητα των προϊόντων τους από το στάδιο της παραγωγής μέχρι την τελική τους διάθεση στον καταναλωτή. 0 προσανατολισμός και η ποιοτική στροφή προς την αγορά δεν είναι σήμερα εύκολο να πραγματοποιηθεί εξαιτίας των ελλιπών δομών στο εμπόριο και τη διακίνηση των αγροτικών προϊόντων, που ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την περίπου χαοτική σημερινή λειτουργία της αγοράς.
Τι ποσοστό από τον τζίρο της αγροτικής παραγωγής που ανέρχεται περίπου στα 12 δις ευρώ το χρόνο, καταλαμβάνει η εμπορική δραστηριότητα των συνεταιρισμών και, ποιους τομείς αφορά;
Από μία πρώτη εκτίμηση, ο ετήσιος κύκλος εργασιών των αγροτικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων, περιλαμβανομένων και των συναλλαγών τους στα εφόδια, υπερβαίνει το ύψος των 7 δισεκ. ευρώ. Σε πολλούς έξαλλου κλάδους οι συνεταιρισμοί έχουν σημαντικά μερίδια αγοράς, με ηγετική θέση και παρουσία σε προϊόντα όπως το ελαιόλαδο, τα οπωροκηπευτικά και άλλα.
Το καρτέλ των μεσαζόντων
Γιατί, τελικά μένει αλώβητο το καρτέλ των μεσαζόντων στα αγροτικά προϊόντα με αποτέλεσμα, την απώλεια εισοδήματος από την τσέπη των αγροτών και, την διόγκωση των τιμών στο ράφι και στον πάγκο, παρά τα όποια μέτρα έχουν ληφθεί για τον περιορισμό του φαινομένου;
Όπως είπα και προηγούμενα, υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις στο εμπόριο και τη διακίνηση αγροτικών και διατροφικών προϊόντων. Η αγορά εμφανίζεται χαοτική, παρουσιάζει παντελή έλλειψη κανόνων λειτουργίας, αδιαφάνεια συναλλαγών και κερδοσκοπία. Πρέπει επιτέλους να διαμορφωθούν συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και αυτό απαιτεί νέα θεσμική παρέμβαση και ρήξη με τα γνωστά κυκλώματα των μεσαζόντων, τα οποία δεν ανταγωνίζονται με ισότιμους και διαφανείς όρους, όχι μόνο τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, αλλά και τις άλλες υγιείς και συνεπείς μικρομεσαίες επιχειρήσεις του αγροτικού τομέα. Είναι απόλυτα αναγκαίο εκείνοι που εμπορεύονται και διακινούν αγροτικά προϊόντα, να έχουν τα απαραίτητα κεφάλαια, την ανάλογη δομή και υποδομή, τις εγγυήσεις και τις απαιτήσεις της διαφανούς λειτουργίας τους, όπως απαιτείται σε κάθε σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Προφανώς αυτό χρειάζεται ένα νέο θεσμικό πλαίσιο.
Κ.Κ.
