Το θέμα του Καραγκιόζη στη χώρα μας βρίσκεται σε μια περίεργη κατάσταση.  Η κοινή γνώμη θεωρεί ότι το θέατρο σκιών είναι κάτι που απευθύνεται στην παιδική ηλικία. Επιπλέον, δεν αναφέρεται συνήθως στις ιστορίες νεοελληνικού θεάτρου και νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ο Στυλιανός Αλεξίου στο βιβλίο του «Ελληνική Λογοτεχνία – Από τον Όμηρο στον 20ό αιώνα» (εκδ. Στιγμή, 2010, σελ. 557) αναφέρει για …

Πριν από δέκα χρόνια στον Πρόλογο μιας ποιητικής συλλογής του Γιώργου Κωτούλα γράφω κάτι που πιστεύω ακράδαντα: «Η ποίηση είναι ένας ουρανός. Ένας κοινόχρηστος ουρανός. Μπορεί ο καθένας να πάρει όποιο κομμάτι θέλει. Μερικοί είναι αδιάφοροι. Άλλοι αφοσιώνονται, θαυμάζουν, ο ουρανός γίνεται ένα με το είναι τους. Εννοώ ότι η ποίηση είναι κάτι που το ανακάλυψε ο άνθρωπος. Συνεπώς ανήκει …

Στο παρελθόν αρκετές φορές ασχολήθηκα ερευνητικά ή έγραψα σχετικά με το Θέατρο Σκιών, τον Καραγκιόζη και άλλες μορφές λαϊκού θεάτρου. Συχνά, μάλιστα, σε άρθρα μου προσπάθησα να εντάξω τα θέματά μου στη βαλκανική τους διάσταση. Η συγκριτική λαογραφία, κατά τον Νικόλαο Πολίτη, συντελεί στην πιο «ανθρωπολογική» κατανόηση των εθίμων και των δοξασιών του λαού. Σε αυτή τη λογική στηρίζεται το …

H  διετία που διανύουμε, 2020 – 2022, περιλαμβάνει πολλές ιστορικές επετείους: εκατό χρόνια από την απελευθέρωση της Θράκης, διακόσια χρόνια από τον Αγώνα του 1821, εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Στις σημειώσεις μου που ακολουθούν, παραλείποντας  τα σχετικά με τη Θράκη και το 1821, θα επιχειρήσουμε να φωτίσουμε θέματα σχετικά με τη Μικρασιατική Καταστροφή, εντάσσοντάς την   στη γενικότερη ιστορία. …

Ο αρχαίος ρήτορας Δημοσθένης διατύπωσε έναν κανόνα διαχρονικής αξίας:  «Τὸ γὰρ εὖ πράττειν παρὰ τὴν ἀξίαν ἀφορμὴ τοῦ κακῶς φρονεῖν τοῖς ἀνοήτοις γίγνεται· διόπερ πολλάκις δοκεῖ τὸ φυλάξαι τἀγαθὰ τοῦ κτήσασθαι χαλεπώτερον εἶναι»  (Ολυνθιακός Α΄, § 23) = Γιατί για τους ανοήτους η παρ᾽ αξίαν ευτυχία γίνεται αφορμή να μη σκέφτονται σωστά· γι᾽ αυτό, πολλές φορές συμβαίνει να είναι δυσκολότερη …

Τον Αύγουστο (ξανα)διάβασα και έγραψα για το βιβλίο «Εμείς και οι Φράγκοι» του Νίκου Τσιφόρου. Τον λήγοντα Σεπτέμβριο ξαναείδα τις «Σταυροφορίες», που βέβαια ιστορικά προηγούνται από το «Εμείς και ο Φράγκοι». Δεν με πείραξε αυτή η ανάποδη μελέτη. Για όσους / όσες ενδιαφέρονται παραπέμπω σε δύο σχετικά άρθρα μου «O Νίκος Τσιφόρος και «”Εμείς και οι Φράγκοι” (1973) – Πενήντα …

 Το Θέατρο Σκιών ενώνει Ανατολή με Δύση Ο Καραγκιόζης είναι μια αρχαία μεγάλη μου αγάπη, από πολύ μικρός. Διαβάζαμε έργα σε φυλλάδια, οργάνωνα παραστάσεις με σεντόνια και γκαζόλαμπες, στο σπίτι και στις κατασκηνώσεις. Όταν διάβασα στο πανεπιστήμιο στον Πλάτωνα την Αλληγορία του Σπηλαίου, ένιωσα μια πλησμονή και χαρά, βλέποντας όλη την παράσταση – το Θέατρο Σκιών –  στην πλατωνική σκηνοθεσία. …

Το 2019 ασχολήθηκα ιδιαίτερα με μια σειρά νεοέλληνες διηγηματογράφους του 19ου αιώνα. Ανάμεσά τους ξεχωριστή θέση καταλαμβάνει ο Γιάννης Βλαχογιάννης, που πρόσφερε πολλά στον νεοελληνικό πολιτισμό. Το 2021, μάλιστα που θα «τιμήσουμε» τα 200 χρόνια από την ανολοκλήρωτη επανάσταση του 1821, πολλά θα έχουμε να πούμε για το έργο του. Σε άρθρο που δημοσίευσα με τίτλο «Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ (1867 …

  Στα καλοκαιρινά μου διαβάσματα επιλέγω έλληνες ή ξένους συγγραφείς όχι σύγχρονους και μάλιστα του συρμού, αλλά παλιότερους. Οι εκδοτικοί οίκοι και τα μέσα ενημέρωσης προβάλλουν τις πρόσφατες εκδόσεις και τους νέους συγγραφείς, κάνουν τη δουλειά τους. Αν θέλεις όμως να γνωρίσεις τη λογοτεχνία μας, τους «κλασικούς», οφείλεις να στραφείς προς τα πίσω. Οι νέοι / οι νέες δε θα …

«Αγιολογικές Περιδιαβάσεις Λόγου και Εικόνας» Εδώ και εικοσιπέντε χρόνια ο Γιάννης Μενεσίδης παρουσιάζει σε καλαίσθητα βιβλία / Λευκώματα την εικαστική του εργασία. Η έκδοση του νέου έργου του «Αγιολογικές Περιδιαβάσεις Λόγου και Εικόνας», Έκδοση της Ι. Μ. Ξάνθης και Περιθεωρίου, Ξάνθη, 2020, σελ. 95, έχουν την καινοτομία να συνδυάζουν δύο τέχνες, του λόγου και της εικόνας. Πρόκειται για 34 έργα …

«Σήμερα ψέλνουν εκκλησιές κι όλα τα μοναστήρια Ψέλνει και η Αγιά Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι, Με τετρακόσια σήμαντρα κι εξήντα δυο καμπάνες Κάθε καμπάνα και παπάς Ψιλή φωνή εξέβγηκε μέσα απού τα ουράνια: «Αγία Σοφία πάρθηκε σ’ Αγαρηνών τα χέρια να κόψουνε οι ψαλμωδιές» (Μ. Ασίας, Βιθυνίας) Ένα ταπεινό κείμενο νιώθω την ανάγκη να παρουσιάσω για την Αγιά Σοφιά της …

Θανάσης Μουσόπουλος Φιλόλογος-συγγραφέας-ποιητής Στον ενιαίο χώρο της Θράκης η παρουσία του ανθρώπου χάνεται χιλιάδες χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού. Στα ιστορικά χρόνια η ζωή και ο πολιτισμός, όπως αποτυπώνονται στον Όμηρο και στους κλασικούς ποιητές και πεζογράφους, είναι αναπτυγμένα σε οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο. Ο εκχριστιανισμός των κατοίκων και η ανάδειξη της Κωνσταντινούπολης το 330 μ.Χ. …

Αφιέρωμα στα 200 χρόνια από το 1821 Με τον στρατηγό Μακρυγιάννη και τα Απομνημονεύματά του ασχολήθηκα σε ένα από τα πρώτα βιβλία μου που φέρει τον τίτλο: «Μακρυγιάννης και το 1821: ένα παράδειγμα ιστορικής μνήμης», σελ. 33, Ξάνθη, 1978.  Κυρίως στηρίχτηκα σε μελέτες των Γ. Σεφέρη, Γ. Θεοτοκά, Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου, Γ. Δάλλα, Μ. Περάνθη, Ανδρέα Καραντώνη. Το 1993 στην …

Θανάσης Μουσόπουλος Φιλόλογος-συγγραφέας-ποιητής Πολλές φορές στο παρελθόν έχω εκφράσει την ευγνωμοσύνη μου στην εφημερίδα «Εμπρός», στον Γιάννη Διαφωνίδη, στους συνεργάτες και συντελεστές και τα τελευταία χρόνια στην Ελένη Διαφωνίδου – γιατί εδώ και σαραντατρία χρόνια όχι μόνο στεγάζουν τα γραπτά μου, αλλά γενικότερα προβάλλουν το έργο και τις προσπάθειές μου. Με την ευκαιρία της φετινής επετείου και εισόδου του Εμπρός …

Ο Θωμάς Βουγιουκλής ως μαθηματικός αρέσκεται στους αριθμούς και στα παίγνια. Τον απολαμβάνουμε και στον προφορικό και στον γραπτό λόγο παίζοντα στίχους και λέξεις. Αλλά και ως ποιητής αιφνιδιάζει ευχάριστα με τις συναρτήσεις λέξεων και τις δομές αντιφάσεων. Δεν σκοπεύω να φέρω από τις δέκα ποιητικές του συλλογές παραδείγματα της παιγνιώδους αυτής τακτικής. Θα περιοριστώ στην προ ολίγου τελευταία του …

Τους φίλους τους μετρούμε με τις ώρες και τις στιγμές. Η παρουσία τους είναι φωτεινή, χωρίς χρόνο, διάχυτη στο διάστημα. Η απουσία τους όμως βαριά, δεν χωράει σε σταθμά και σε μέτρα. Πληγές απανωτές, λόγια ανείπωτα. Έφυγε τις μέρες που ήμασταν κλεισμένοι. Έφυγε χωρίς δίπλα του τους πολλούς φίλους, συντρόφους και συνοδοιπόρους του. Ο Γιώργος Κολλάρος. Τον Γιώργο τον ήξερα …

  Θανάσης Μουσόπουλος Φιλόλογος-συγγραφέας-ποιητής Στο κείμενό μου αυτό επιδιώκω πολύ συνοπτικά να μιλήσω για την Τέχνη του λόγου στη Θράκη κατά τους δύο τελευταίους αιώνες. Γιατί, μιλώντας για την εκατονταετηρίδα ελεύθερης ζωής 1919/20 – 2019/20 της νοτιοδυτικής Θράκης (Ξάνθης, Ροδόπης, Έβρου), οφείλεις να πας ένα αιώνα πριν, να εξετάσεις την ενιαία Θράκη, ώστε να φωτίσεις  πλευρές της θρακικής ιστορίας και …

Γιορτάζοντας τα εκατό χρόνια ελεύθερης ζωής της Θράκης, σε ένα ειδικό καθεστώς λόγω της πανδημίας, χρήσιμο είναι να φωτίσουμε το βαθύτερο και ουσιαστικά κοινωνικό νόημα της εκατονταετηρίδας αυτής για τη Θράκη. Οι θρακιώτες και οι θρακιώτισσες όπου γης γιορτάζουν τα Ελευθέρια. Α΄: Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ Η Θράκη καλύπτει μεγάλο τμήμα της Βαλκανικής – κατοικείται από Θράκες …

Οικονομολόγοι Παρακολουθώ και διαβάζω με ιδιαίτερη προσοχή τα άρθρα διάφορων οικονομολόγων. Μεταξύ τους βέβαια και καθηγητές οικονομικών διαφόρων πανεπιστημίων. Γνώριζα πως η Οικονομική Επιστήμη στηρίζεται σε εκτιμήσεις και πως οι προβλέψεις για τον τομέα της ανάπτυξης είναι παρακινδυνευμένες. Όμως, εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊου, εκείνο που συμπέρανα είναι η διχογνωμία. Ομοφωνία δεν έχει υπάρξει, προσέγγιση κάποιων μεταξύ τους, διαφορές περισσότερο, …

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΟΥ «ΕΜΠΡΟΣ» Κάθε χρόνο, από το 2001 που έφυγε από τούτη τη ζωή ο Στέφανος Ιωαννίδης, η Πρωτομαγιά αποκτά ένα καινούριο χρώμα, μια νέα πρωτόφαντη μυρουδιά. Τα χρόνια που πέρασαν από τότε, είκοσι παρά ένα, η μνήμη του είναι καθημερινή, γιατί το έργο του καθημερινά μάς επιβάλλεται. Δεν μπορούμε να λησμονήσουμε αυτά που έκανε, κυρίως αυτά που έσπειρε, στην …