Η κα Αρχοντούλα Σταυράκη – Μπουντούνα αφήνει παρακαταθήκη παράδοσης στα εγγόνια της
«Γράφω αυτά που ξεχνά ο άνθρωπος και τα τρώει ο χρόνος…». Ιστορίες που άκουγε απ’ τους παππούδες της για το Δημόκριτο…
Άνοιξε το …σεντούκι της παράδοσης με την οποία ζυμώθηκε στα παιδικά της χρόνια, η 72χρονη κα Αρχοντούλα Σταυράκη – Μπουντούνα, και ξεπήδησαν από μέσα θρύλοι και παραμύθια έτσι όπως τ’ άκουσε από τους παππούδες και τους θείους της, που τα αφηγούνταν σε μαζώματα, σε γιορτές και βεγγέρες όταν ήταν μικρή παιδούλα στα Άβδηρα.
«Γράφω αυτά που ξεχνά ο άνθρωπος και τα τρώει ο χρόνος…»
Στην Αθήνα, όπου διαμένει 50 χρόνια, γιαγιά πια, τα αφηγούνταν με τον ίδιο τρόπο και αυτή με τη σειρά της στα 4 εγγόνια της σε κάθε ευκαιρία που της ζητούσαν τη βοήθειά της για σχετικές εργασίες στο σχολείο. Μικρές ιστοριούλες που συνδέονται με τα Άβδηρα όπου γεννήθηκε, με την ιστορία του τόπου απ’ τα αρχαία χρόνια έως αυτά που ήταν παιδί, θρύλοι που επεκράτησαν την περίοδο της τουρκοκρατίας, οδυνηρές θύμησες από τη βουλγαρική κατοχή που σημαδεύτηκε με την ομηρία και το θάνατο πολλών Αβδηριτών στο βουνό Κίτσοβο και μετά τον εμφύλιο και τους αντάρτες που πέρασαν απ’ το χωριό. Αλλά και έθιμα της γέννησης και του θανάτου…των μεγάλων γιορτών! Τα κράτησε καλά στην μνήμη της η κα Αρχοντούλα και μετά από παρότρυνση απ’ τις εγγόνες της, αποφάσισε να τα γράψει έτσι για να μην τα πάρει ο …αέρας τα λόγια της αλλά να μείνουν…Κι αυτό έκανε!
Έκατσε με υπομονή σιγά – σιγά και έκανε την εργασία της. Αποτύπωσε όλες τις θύμησές της με τα καλλιγραφικά της γράμματα και τη στόλισε με παλιές φωτογραφίες με πρόσωπα και στιγμές που ο φακός «πάγωσε» το διάβα του χρόνου και απέμειναν ντοκουμέντα μιας αλλοτινής εποχής!
Ο Δημόκριτος και οι Αθηναίοι
Παρουσιάζουμε 3 μικρές ιστορίες που όπως λέει η κα Αρχοντούλα άκουγε από τους παππούδες της: «Μια μέρα ο Δημόκριτος ήταν κοντά στη θάλασσα και περπατούσε. Βλέπει να έρχεται από τη θάλασσα ένα καράβι αλλά όσο πλησίαζε στην ακτή είδε ότι πάνω στο πανί του έχει ζωγραφισμένο το κεφάλι της Θεάς Αθηνάς. Έτσι κατάλαβε πως ήταν από την Αθήνα. Εκεί κοντά έβοσκε ένας βοσκός τα πρόβατά του. Πάει κοντά του ο Δημόκριτος και του ζήτησε να του δώσει το υμάτι(ρούχο) και τη βέργα του και είπε στο βοσκό να φύγει. Όταν πλησίασαν οι ξένοι με τη βάρκα, τους ρώτησε ο Δημόκριτος από που είναι και αυτοί του απάντησαν από την Αθήνα και ότι ήρθαν για να δουν τον Δημόκριτο. Τότε ο βοσκός τους ρώτησε τι έχετε εσείς να πείτε με τον Δημόκριτο. Θα συζητήσετε για τα άστρα; Για το άτομο; Τότε οι Αθηναίοι μπήκαν στο καράβι τους και μίλησαν μεταξύ τους. Αν ένας βοσκός μας μίλησε με τέτοιο τρόπο εμείς τι θα πούμε με τον Δημόκριτο; Είπαν και φύγανε…
Ο προστάτης των Αβδήρων Αη Θανάσης
«Στα παλιά τα χρόνια οι Τούρκοι ήρθαν και ήθελαν να πατήσουν τα Άβδηρα. Το έμαθαν οι Αβδηρίτες και τους περίμεναν κάτω από τον Αη Θανάση, στην φυλακή, ή αλλιώς κατσίκα. Τότε οι Τούρκοι άρχισαν τον πόλεμο με τους χωριανούς. Οι Τούρκοι νικούσανε. Είχαν σκοτώσει αρκετούς χριστιανούς. Τότε οι χωριανοί ζήτησαν τη βοήθεια του Αη Θανάση και βγήκε όπως λέει μια εκδοχή με το σπαθί του και σκότωσε όσους ήταν μαζεμένοι και τους πέτρωσε. Οι χωρικοί μάζεψαν τους νεκρούς και τους Τούρκους και χωριανούς και τους έθαψαν σε ένα μεγάλο ανοιχτό μέρος. Αυτή την τοποθεσία την ονόμασαν Λημόρια. Οι χωριανοί όλοι άμωσαν(ορκίστηκαν) να μην αφήσουν κανένα Τούρκο να στεγαστεί στα Άβδηρα και έτσι έγινε. Στα Λημόρια αργότερα χτίσθηκε το σημερινό Μουσείο. Όταν άνοιγαν τα θεμέλια οι εργάτες βρήκαν σκελετούς».
Ο θρύλος της κατσίκας…
«Η κατσίκα ήταν μια φυσική σπηλιά και κυνηγούσαν τα παιδιά αλεπούδες. Οι γέροι Αβδηρίτες λέγανε πως στα παλιά χρόνια μέσα στη σπηλιά (κοντά στον Αι Θανάση) υπήρχε μια πέτρινη κατσίκα με τα κατσικάκια της αλλά τα πήρανε και χάθηκαν. Κάποτε την επισκέφτηκε ένας Σουηδός σπηλαιολόγος και τη βρήκε αρκετά αξιόλογη. Αργότερα την χάλασαν και πήραν την πέτρα για το δρόμο της θάλασσας… την εποχή της δικτατορία του 1967».
Μαριάννα Ξανθοπούλου
mxanthopoulou@empros.gr
