Λόγω της πανδημίας και του εγκλεισμού τους τελευταίους πολλούς μήνες αναγκαζόμαστε να αλλάξουμε τις συνήθειες μας, τον τρόπο ζωής, διασκέδασης, εκπαίδευσης. Ελπίζουμε ότι σε ένα λογικό χρονικό διάστημα θα επιστρέψουμε στους κανονικούς ρυθμούς της ζωής μας.
Δεν ξέρω πότε και πώς θα επιστρέψουμε. Αυτό που πιστεύω και επιθυμώ είναι να επιστρέψουμε σε μια «πραγματική ζωή». Εννοώ μια ζωή που θα υπάρχει επικοινωνία των ανθρώπων, αγκαλιές, συζητήσεις, γλέντια, χαρές και λύπες. Πόσο λυπάμαι για τους ανθρώπους που πέθαναν αυτό το διάστημα…
Χρειάστηκε, μετά από σαράντα χρόνια δάσκαλος και πενήντα χρόνια ομιλητής, να κάνω μάθημα με μάσκα και να μιλήσω σε κοινό από το διαδίκτυο. Κρύα πράγματα. Ειδικά για την εκπαίδευση – νηπιαγωγεία δημοτικά γυμνάσια λύκεια πανεπιστήμια – εξ αποστάσεως.
Μπορεί να υποκατασταθεί η ζωντανή διδασκαλία, η πραγματική εκπαίδευση… Δηλαδή η πραγματική ζωή…
Διάβασα ένα ωραίο κείμενο της κυρίας Γιάννας Γιαννουλοπούλου (που είναι πανεπιστημιακός γλωσσολόγος στο ΕΚΠΑ) στην Εφημερίδα «Δρόμος της Αριστεράς, 5 Δεκεμβρίου 2020) με τίτλο «ΝΑ ΜΗΝ ΕΘΙΣΤΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΖΩΗ!». Παραθέτω την τελευταία ενότητα του κειμένου.
Να επαναφέρουμε τη σωματικότητα στο προσκήνιο
«Αυτό που θα θεωρούσε αυτονόητο κάθε άνθρωπος, ότι έχουμε σώμα, φύλο και ηλικία, τίθεται σε αμφισβήτηση στη σύγχρονη μεταμοντέρνα συνθήκη. Η θεωρία της κατασκευής των ταυτοτήτων έθεσε σε αμφισβήτηση αυτά τα υποστασιακά χαρακτηριστικά μας. Προετοίμασε, επομένως, το έδαφος για την κατασκευασμένη επικοινωνία, την κατασκευασμένη διδασκαλία, τον ψηφιακό χώρο. Κι όμως, αν ακούσουμε την επιστήμη της γλωσσολογίας και όχι τις εικοτολογικές θεωρήσεις, θα μάθουμε ότι: «τα γραμματικά συστήματα που δηλώνουν λειτουργίες όπως ο χρόνος, η μεταβατικότητα, η δείξη, η ρηματική όψη έχουν ως μόνο σκοπό τους την επεξεργασία των σωματοποιημένων αναπαραστάσεων. Η γλώσσα αναδύεται από την εν-σωμάτωση» (B. MacWhinney ,1999).
Με άλλα λόγια, η ανθρώπινη επικοινωνία (και η διδασκαλία ως κεντρική εκδοχή της) γίνεται από ζωντανούς ανθρώπους στον χρόνο και στο χώρο. Ακόμη και η γλώσσα –ο κατεξοχήν χώρος της αφαίρεσης, ο θάνατος του βιώματος– αναδύεται από τη σωματικότητα. Αυτή τη σωματικότητα πρέπει να επαναφέρουμε στο προσκήνιο και κυρίως στους χώρους της εκπαίδευσης. Ως αρχή, δεν πρέπει να εθιστούμε στην τηλε-εκπαίδευση και να την θεωρήσουμε ως την νέα κανονικότητα.
Τα σχολεία πρέπει να ανοίξουν το συντομότερο δυνατό!»
Το κείμενο αναφέρεται στην εκπαίδευση, θα μπορούσαμε ανάλογους προβληματισμούς να αναπτύξουμε και για τους άλλους τομείς της ζωής μας: εργασία, τέχνη, η φιλία, ο έρωτας, η πολιτική…
Θανάσης Μουσόπουλος
Φιλόλογος-συγγραφέας-ποιητής
