Μετανάστευση: Το «όνειρο φυγής» προς την επιβίωση

Κατερίνα Γ.
 
 
Πολλά έχουν γραφτεί για την μετανάστευση των Ελλήνων. Μια μετακίνηση ανθρώπων προς μακρινές χώρες,Αμερική, Αυστραλία, Καναδά και κοντινότερες, Γερμανία, Βέλγιο (κυρίως)καιδευτερευόντως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Στο σημερινό μας αφιέρωμα θ’ αναφερθούμε στην μετανάστευσηπρος τη Γερμανία, η οποία ήταν η χώρα υποδοχής του κύριου όγκου τωνμεταναστών.
 
Το «όνειρο φυγής»
Το 1957-60 αρχίζει το κύμα μετανάστευσης των Ελλήνων γιαΒέλγιο, Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία, άλλοι μακρύτερα και μονιμότερα,στονΚαναδά και στην Αυστραλία.
Τον Μάρτιο του 1960 υπογράφτηκε η ελληνογερμανική συμφωνία«περί απασχολήσεως Ελλήνων στη Γερμανία». Μέσα σε 15 χρόνια 800.000Έλληνεςπέρασαν από τις γερμανικές φάμπρικες.
Τα κύρια αίτια αυτού του τρομακτικού μεταναστευτικούρεύματος ήταν οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά. Το άγχος τηςανασφάλειας, τηςκαταπίεσης και του φόβου, η έλλειψη κοινωνικής αγωγής, η ανεργία,ανάγκασαντους Έλληνες να φύγουν. Είχαν την κρυφή ελπίδα ότι θα λύσουν τοπρόβλημά τους.Το 85% ήταν αγρότες και το 7% από μεγάλες πόλεις. Το μορφωτικό επίπεδοχαμηλό,ήταν όμως το πιο καλό έμψυχο υλικό που διέθετε η Ελλάδα, ηλικίας 18-35ετών.
Έπρεπε να περάσουν από το γραφείο ευρέσεως εργασίας, εκείχιλιάδες περίμεναν την σειρά τους. Πρώτα όμως απαραίτητο ήταν τοπιστοποιητικόκοινωνικών φρονημάτων και μετά τα υπόλοιπα χαρτιά. Στην πόλη μαςδιευθυντής τουγραφείου ευρέσεως εργασίας ήταν ο κ. Βαρελάς, o οποίος πρέπει νααναφέρουμε πωςβοήθησε πάρα πολύ κόσμο με όσες γνωριμίες είχε. Πολλοί ξανθιώτες τουοφείλουνευγνωμοσύνη και τον θυμούνται μέχρι σήμερα. Στην Αθήνα περνούσαν απόεπιτροπήΓερμανών γιατρών. Οι Γερμανοί ήθελαν γερούς πνεύμονες για τα ορυχείατουΒελγίου και της Γερμανικής βιομηχανίας. Με το σαπιοκάραβο«ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ»ταξίδευαν έως το Μπρίντεζι στην Ιταλία και μετά για Μόναχο.
Κανείς δεν τους είπε τι θα βρουν εκεί που θα πάνε, συνθήκεςδουλειάς, διαμονής. Κανείς δεν φρόντισε να τους μάθει δυο-τρεις λέξειςγια ναζητήσουν ένα ποτήρι νερό στη χώρα που θα φτάσουν. Η χώρα τους τουςέδιωχνε γιανα ‘ρθει το συνάλλαγμα και η χώρα υποδοχής είχε ανάγκη από φθηνάεργατικάχέρια. Έτσι οι υποψήφιοι μετανάστες παραδίδονταν χωρίς όρους. Στα χέριατουςτους τοποθετούσαν μεγαλόψυχα ένα συμβόλαιο εργασίας – που δεν μπορούσαννα τοδιαβάσουν – κι ένα σακούλι με τρόφιμα για το ταξίδι (δύο κονσέρβες, μίαμεσαρδέλες, μία με κορν-μπηφ, ένα ψωμί, λίγες ελιές κι ένα κομμάτι τυρί).
Έτσι έφθασαν και εγκαταστάθηκαν οι Έλληνες στη ΔυτικήΓερμανία. Όλο κι όλο που είχαν να προσφέρουν στην πλούσια και ισχυρήαυτή χώραήταν τα χέρια τους και η εργατικότητά τους. Όπως λένε και σήμερα:«Νοικιάσαμετα μπράτσα μας». Τους έδωσαν το όνομα «Γκάσταρμπαιτερ» (φιλοξενούμενοιεργάτες). Σιγά-σιγά ο Γκάσταρμπάιτερ πήρε την έννοια του παρακατιανού,τουπαρείσακτου, του φουκαρά, έγινε βρισιά. Ζούσαν σε άθλια χάιμ πολλάάτομα μαζί.Σιγά-σιγά όμως με τα χρόνια έστησαν τα σπιτικά τους, αν και δεν είχανμπορέσεινα αφομοιωθούν με τους Γερμανούς, ήταν πάντα “AUSLENDER” δηλαδή ξένοι.Εκείμάθανε ν’ αγαπούν τον ξένο μετανάστη (Τούρκοι, Ιταλοί, Γιουγκοσλάβοι,Ισπανοί,Πορτογάλοι) όλοι ίσοι, ξένοι σε μια ξένη χώρα. Δουλεύουν σκληρά. Χρόνιαδύσκολα.
Και οι οικογένειες όμως των μεταναστών πέρασαν δύσκολα.Χρόνια χωρισμού, στερήσεων. Δεκάδες χιλιάδες παιδιά μεταναστώνμεγάλωσαν σταχέρια των παππούδων μακριά από τους γονείς τους, για τους οποίους είχαναμυδρήεικόνα και αντίστοιχα αισθήματα. Μέχρι σήμερα πολλά παιδιά (χωρισμένωνοικογενειών)λένε: «Θάψαμε τους παππούδες για γονείς και τους γονείς για θείους».Δεν έζησανμε τους γονείς τους, έρχονταν κι έφευγαν σαν επισκέπτες με δώρα. Γονείςήταν οιπαππούδες.
Από το 1968 η μετανάστευση – και λόγω της δικτατορίας –απέκτησε μόνιμο χαρακτήρα. Το γεγονός αυτό ενώνει ένα σημαντικό αριθμόχωρισμένων οικογενειών, δημιουργεί όμως και δυσκολίες στην εξεύρεσηκατοικίαςκαι προπαντός στην εκπαίδευση των παιδιών. Η Γερμανική πλευράυποστήριζε ότι ταπαιδιά των μεταναστών μπορούν να ενταχθούν στα γερμανικά σχολεία, ηελληνικήπλευρά επιθυμούσε τη δημιουργία ελληνικών σχολείων χωρίς όμως ναδιαθέτει τααπαιτούμενα κονδύλια. Γι’ αυτό τα σχολεία που παρακολουθούσαν τα παιδιάτωνμεταναστών στις 2  πρώτεςδεκαετίες τηςμετανάστευσης παρήγαγαν νέους αγράμματους σε δύο γλώσσες που κατέληγανναγίνονται ανειδίκευτοι εργάτες στα γερμανικά εργοστάσια. Με τα χρόνιαόμως ανκαι αργά αποκαταστάθηκαν τα προβλήματα εκπαίδευσης και έως σήμερα έχουνσπουδάσει πάρα πολλά ελληνόπουλα που κρατούν αξιοζήλευτες θέσεις.
Όλα αυτά τα παιδιά όμως που έζησαν με τους γονείς τους, τουςέλειψαν άλλα πράγματα, τους έλειψε η αυλή να παίξουν, τους έλειψε οήλιος, ηθάλασσα, η αγκαλιά των συγγενών, τα παραμύθια της γιαγιάς και τουπαππού. Δενμάτωσαν τα γόνατα απ’ το πολύ παιχνίδι. Στην Γερμανία ήταν Έλληνες καιστηνΕλλάδα Γερμανοί.
Έως το 1988 από την Ελληνική πρεσβεία Βόννης γνωρίζουμε ότιο Ελληνικός πληθυσμός στη Γερμανία ήταν 286.812, άνδρες, γυναίκες,παιδιά.