Τίτλοι τέλους σε μια όμορφη ιστορία λαογραφίας

Ελένη Διαφωνίδου
elenidfn@yahoo.com
 
Σήμερα, Τετάρτη 23 Ιουνίου 2010 ανοίγει τις πόρτες του γιατελευταία φορά το κατάστημα ειδών λαϊκής τέχνης του κ. Κώστα Αμουτζίδηστην οδόΒασ. Κωνσταντίνου στην είσοδο της Παλιάς Πόλης. Ένας κύκλος 35 χρόνων,σχεδόν,  θρακιώτικηςλαογραφίας ολοκληρώνεται και μαζίτου «σβήνει» και μια ολόκληρη ιστορία ιδιωτικής πρωτοβουλίας πουκοπίασε για νααναδείξει τους θησαυρούς της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Σήμερα, ταέργα πουσυνέλεξε και ανέδειξε ο κ. Αμουτζίδης βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές,τοΛαογραφικό Μουσείο και κάποια έχει κρατήσει ο ίδιος.
 
35ετής εστίαθρακιώτικης λαογραφίας
8 Ιουλίου 1976 τελέστηκαν τα εγκαίνια του νέου καταστήματοςλαϊκής τέχνης, πρώτα σε χώρο παραδίπλα από το σημερινό, κι έπειτα γιαπολλά χρόνιαστο παραδοσιακό οίκημα του οδού Βασ. Κωνσταντίνου, που κατασκεύασε οίδιοςτηρώντας ευλαβικά την τεχνοτροπία και πρακτική της Θράκης. Μία σάλα στοκέντρο,που μοιάζει με αίθριο με το περιμετρικό εσωτερικό μπαλκόνι του δεύτερουορόφου(σαν πατάρι), όπου βρισκόταν τα υπνοδωμάτια, λίγο πιο κάτω, ο χώροςεργασίας μεπέτρινο πάτωμα, απαραίτητο για την εργασία σε αργαλειό οριζόντιο ήκάθετο καιστο βάθος της αίθουσας η θρακιώτικη πορτούδα (δηλαδή η μικρή αυλόπορταύψους1,20 μ.) με το κεπέγκι (το συρόμενο ξύλινο παράθυρο). Στο πλάι τηςαίθουσας οκ. Αμουτζίδης είχε τοποθετήσει ένα αυθεντικό θρακιώτικο παράθυροεξωτερικούχώρου με τις κλασικές σιδεριές που εξυπηρετούσαν για ασφάλεια. «Ήθελα οχώροςνα έχει τη δική του φυσιογνωμία, γι’ αυτό και τα πάντα ήτανπαραδοσιακά», λέειο ιδιοκτήτης.
 
Ψάχνοντας το θησαυρόστα σκουπίδια
Μαγειρικά σκεύη, χαλιά, λαογραφικές φορεσιές, εργαλεία,πράγματα παρμένα από την καθημερινότητα της Θράκης στόλιζαν ταπαραδοσιακάράφια του καταστήματος, που ήταν το πρώτο του είδους. Ο Τύπος τηςεποχής μιλάγια ένα «ρηξικέλευθο εγχείρημα». Πράγματι το κατάστημα λαϊκής τέχνηςτου κ.Αμουτζίδη μετατρέπεται σιγά- σιγά σε πυρήνα πολιτισμού. Αντικείμεναθρακιώτικα,πομάκικα, σαρακατσάνικα, ποντιακά, μικρασιάτικα, όλα με τη δική τουςιστορία καισυγκεντρωμένα με το αστείρευτο μεράκι του κ. Αμουτζίδη. Μ’ ένα υπάλληλοαναζητούσαν τις μονοκατοικίες που γκρεμίζονταν, σήκωναν τα μανίκια καιανακάλυπταν τους θησαυρούς που άλλοι άφηναν στα σκουπίδια. «Πολλοί μεείπανπαλαιοπώλη», λέει ο ιδιοκτήτης του καταστήματος «δεν είναι έτσι. Πολλοίπετούσαν αντικείμενα πολύτιμα από λαογραφική άποψη, αλλά και μεγάληςαξίας.Ήταν δύσκολη η συλλογή, αλλά εγώ αφιερώθηκα σ’ αυτό με μεράκι». Βέβαια,όταν οκ. Αμουτζίδης κατάλαβε ότι αυτή η ενασχόληση δεν είναι επικερδής έφερεκαιτουριστικά εμπορεύματα στο μαγαζί του, αλλά κάπως ταιριασμένα με τούφος τουχώρου.
 
Με μάτι… που έχει‘τριφτεί’
Η εμπειρία έχει κάνει σήμερα το «μάτι» του κ. Αμουτζίδηαλάνθαστο. «Φέρε μου ένα τσεβρέ (ύφασμα με κέντημα στην άκρη) και θασου πω ανείναι χριστιανικός ή μουσουλμανικός», αναφωνεί και μοιράζεται μαζί μαςτομυστικό του «οι χριστιανοί είχαν ευαισθησία στα παλ χρώματα, ενώ οιμουσουλμάνοι έλκονταν από τα έντονα. Έτσι ξεχωρίζουν» και μαζί μ’ αυτόδιηγείται και άλλες λεπτομέρειες για τα χρώματα, τους χώρους και τοδιάκοσμοπου μαρτυρούν την καταγωγή τους.
 
Επισκέπτες πολλοί,σημαντικοί και άσημοι
Από το μαγαζί λαϊκής τέχνης της οδού Βασ. Κωνσταντίνου έχειπεράσει πολύς και αξιόλογος κόσμος. Ιστορικοί, λαογράφοι, καλλιτέχνες,όλοιέκαναν τη στάση τους εξερευνώντας την «πραμάτια» του κ. Αμουτζίδη.«Πρώτος καικαλύτερος ο Παύλος Βράλλης, ο εμπνευστής και δημιουργός του μουσείουκέρινωνομοιωμάτων των Ιωαννίνων», επισημαίνει ο ίδιος αναφέροντας και άλλαονόματαανθρώπων που πέρασαν από την Ξάνθη αφήνοντας το σημάδι ή την προσφοράτους.
«Έτσι ήθελα πάντα να είναι το μαγαζί μου κι έτσι ήταν»,συνεχίζει, «ένας κρίκος που έφερνε σε επαφή ανθρώπους με τα ίδιαενδιαφέροντακαι τις ίδιες ανησυχίες». «Εγώ αυτό που χαίρομαι», καταλήγει ο κ.Αμουτζίδης,«είναι ότι μπορεί να μην τα κονόμησα, αλλά άφησα το αποτύπωμά μου. Ανδεν ήμουνεγώ να μαζεύω απ’ τα σκουπίδια και τα γιαπιά πολλά αντικείμεναλαογραφίας καιμαζί τους και η ιστορία τους θα ήταν εξαφανισμένα».