Όσα φέρνει ο Καλλικράτης

Ελένη Διαφωνίδουelenidfn@yahoo.comΔιαρθρωτικά αλλάζει τη σημερινή όψη της Ελλάδας η νέα διοικητική μεταρρύθμιση που εκτός του χωροταξικού, φέρνει ένα μακρύ κατάλογο αλλαγών τόσο στη σύνθεση, δομή, αρμοδιότητες και λειτουργίες των περιφερειών, όσο και σε αυτές των ενισχυμένων πια ‘καλλικράτειων’ δήμων.Δεύτερος βαθμόςΗ πέντε νομαρχίες της περιφέρειάς μας θα διοικούνται πια συγκεντρωτικά από τον Περιφερειάρχη, τους αντιπεριφερειάρχες και το περιφερειακό συμβούλιο που για την περιοχή μας θα είναι 51μελές, δεδομένου του πληθυσμούς της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Στην Περιφέρεια μετατίθενται σταδιακά, εκτός από τις αρμοδιότητες που επωμίζονται οι δήμοι, εκείνες οι αρμοδιότητες που ασκούνται σήμερα από την κρατική περιφέρεια, με εξαίρεση εκείνες οι οποίες πρέπει να παραμείνουν στα αποκεντρωμένα όργανα του κράτους χάριν της ενότητας της κρατικής πολιτικής σε ολόκληρη την επικράτεια, όπως τα θέματα χωροταξίας – πολεοδομίας , προστασίας του περιβάλλοντος και δασικής πολιτικής ή μεταναστευτικής πολιτικής. Η περιφερειακή αυτοδιοίκηση γίνεται ο βασικός πυλώνας του αναπτυξιακού προγραμματισμού, ενώ κομβικός καθίσταται ο ρόλος της ως προς τα έργα και τις υποδομές. Ο αιρετός περιφερειάρχης ασκεί την εκτελεστική εξουσία υποβοηθούμενος από τους αντιπεριφερειάρχες. Οι αντιπεριφερειάρχες επιλέγονται μεταξύ των περιφερειακών συμβούλων από τον Περιφερειάρχη. Διακρίνονται σε θεματικούς και τοπικούς, ενώ οι σχετικοί ρόλοι μπορούν να συμπίπτουν στο ίδιο πρόσωπο. Οι πρώτοι αναλαμβάνουν την ευθύνη των βασικών τομέων αρμοδιότητας της περιφέρειας. Οι τοπικοί Αντιπεριφερειάρχες είναι αρμόδιοι για συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, που ταυτίζονται με τις τέως Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις. Όσον αφορά τους περιφερειακούς συμβούλους θα εκλέγονται από κάθε περιφερειακό διαμέρισμα (τις σημερινές νομαρχίες), αναλογικά με τον πληθυσμό του. Ωστόσο τόσο ο υποψήφιος περιφερειάρχης όσο και οι αντιπεριφερειάρχες, τα ονόματα των οποίων θα είναι γνωστά εκ των προτέρων δεν θα χρειάζονται σταυρό για την εκλογή τους. Με αυτό τον τρόπο το υπουργείο Εσωτερικών επιχειρεί να περιορίσει τη δύναμη των «μικρών πρωθυπουργών», καθώς αφενός οι αντιπεριφερειάρχες δεν θα επιλέγονται από τον περιφερειάρχη ανάμεσα από τους εκλεγμένους περιφερειακούς συμβούλους αλλά μέσα από συλλογικές διαδικασίες του κόμματός τους και αφετέρου θα έχουν και αυτοί σημαντικό μερίδιο στην νίκη του συνδυασμού, καθώς θα κατέρχονται ως ομάδα κατά τα πρότυπα των σημερινών υπερνομαρχιών.ο αριθμός τους δε θα αντιστοιχεί στις εκλογικές περιφέρειες της κεντρικής Περιφέρειας. Πάντως, ο περιφερειάρχης θα επιλέγει τις αρμοδιότητες αλλά και το διαμέρισμα του αντιπεριφερειάρχη του.Παράλληλα αλλάζει και το εκλογικό σύστημα ανάδειξης των περιφερειακών συμβούλων. Επανέρχεται το σύστημα του 50%+1, η κατανομή των εδρών μεταξύ των συνδυασμών θα ακολουθήσει το ισχύον σύστημα (3/5 για τον επιτυχόντα και 2/5 για τους επιλαχόντες συνδυασμούς) και οι εκλογές θα διεξάγονται σε επίπεδο εκλογικής περιφέρειας, οι οποίες θα αποτελούνται από τις σημερινές νομαρχίες. Πρώτος βαθμόςΕνισχυμένοι γεωγραφικά και πληθυσμιακά οι δήμοι αναλαμβάνουν νέες αρμοδιότητες με σκοπό η ανάπτυξη και η διαχείριση να διέπεται από τη λογική της «τοπικής υπόθεσης». Θα γίνει προσπάθεια μείωσης των δημοτικών επιχειρήσεων κατά 65%, με στόχο κάθε δήμος να διαθέτει δύο νομικά πρόσωπα ή σε περίπτωση που έχει κοινωφελή επιχείρηση, να περιοριστεί σε ένα. Οι δήμοι, λαμβάνοντας οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους των σημερινών νομαρχιών επιφορτίζονται πλέον με νέες αρμοδιότητες, όπως: • η πρόνοια και η προστασία της δημόσιας υγείας, • η ανέγερση σχολικών κτιρίων, • η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, • η ένταξη των μεταναστών, • οι πολεοδομικές εφαρμογές, • ο υγειονομικός έλεγχος, • η προστασία της παιδικής και της τρίτης ηλικίας, • οι λαϊκές αγορές • οι αδειοδοτήσεις και ο έλεγχος πολλών τοπικών, οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, • η πολιτική προστασίας, με την ένταξη των δήμων στον εθνικό σχεδιασμό με συγκεκριμένο ρόλο και αρμοδιότητες. Παράλληλα, δημιουργούνται και νέοι θεσμοί, όπως η ‘διοικητική βοήθεια στο σπίτι’, η ‘κάρτα του Πολίτη’ και η νέα Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης, που θα αποτελείται από 25 έως 50 μέλη- εκπροσώπους φορέων της τοπικής κοινωνίας και δημότες (για δήμους πάνω από 10.000), ενώ παράλληλα θα υπάρχει και Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης που θα είναι πρόσωπο κύρους και θα επιλέγεται σε δήμους άνω των 20.000 από τα 2/3 του δημοτικού συμβουλίου για να δέχεται καταγγελίες πολιτών και αναφορές για κακοδιαχείριση στους δήμους.Όσον αφορά στις υποχρεώσεις του δημάρχου, αυτός θα είναι υποχρεωμένος να κατοικεί στο δήμο εκλογής του. Με επιλογή του θα τοποθετούνται οι αντιδήμαρχοι, ο αριθμός των οποίων διαφοροποιείται ανάλογα με τον πληθυσμό κάθε νομού. Σε δήμους με πληθυσμό έως 5.000 κατοίκους θα ορίζονται έως 2 αντιδήμαρχοι, σε δήμους με πληθυσμό από 5.001 έως 20.000 κατοίκους θα ορίζονται έως 3 αντιδήμαρχοι, σε δήμους 20.001 έως 50.000 κατοίκων θα ορίζονται τέσσερις, ενώ σε αυτούς που φτάνουν τις 100.000 θα τοποθετούνται έξι αντιδήμαρχοι.Στις εκλογικές αναμετρήσεις, τα ψηφοδέλτια των συνδυασμών που θα λαμβάνουν μέρος στις δημοτικές ή τις περιφερειακές εκλογές θα καταρτίζονται με βάση τις υφιστάμενες εκλογικές περιφέρειες. Οι εκλογείς θα σταυρώνουν ως και τρεις υποψηφίους της εκλογικής περιφέρειας στην οποία ψηφίζουν- του σημερινού δήμου δηλαδή. Ταυτόχρονα όμως για να εδραιωθεί η δημοτική συνείδηση, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, στα όρια του νέου «καλλικράτειου δήμου», παρέχεται η δυνατότητα στους εκλογείς να σταυρώνουν και έναν υποψήφιο εκτός της εκλογικής περιφέρειάς τους. Με τον τρόπο αυτόν εκτιμάται ότι αίρονται και τυχόν συνταγματικά κωλύματα τα οποία είναι δυνατόν να εμφανιστούν με το νέο σύστημα ανάδειξης των αιρετών της αυτοδιοίκησης.Δικαιώματα και ασυμβίβασταΜε το εκλογικό σύστημα που θα ισχύσει στις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές πλέον δίνεται οι δυνατότητα να συμμετέχουν στην εξουσία τόσο δημοτικά όσο και περιφερειακά οι νέοι που συμπληρώνουν το 18 έτος της ηλικίας τους (και όχι το 21ο που ισχύει τώρα). Επιμηκύνεται η θητεία των συμβουλίων από 4 σε 5 χρόνια και από το 2014 και μετά συμπίπτουν οι ευρωεκλογές με τις αυτοδιοικητικές εκλογές.Ωστόσο, με το νέο σχέδιο τίθενται για πρώτη φορά κωλύματα και ασυμβίβαστα με την ιδιότητα των δημάρχων και συμβούλων. Έτσι, δεν μπορούν να εκλεγούν στις θέσεις αυτές δικαστικοί λειτουργοί, αξιωματικοί των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας, θρησκευτικοί λειτουργοί, γενικοί γραμματείς και υπάλληλοι των δήμων με οποιαδήποτε σχέση εργασίας, υπάλληλοι νομικών προσώπων ή διευθύνοντες και εντεταλμένοι σύμβουλοι αυτών. Απαγορευτική είναι η υποψηφιότητα και για υπαλλήλους του Δημοσίου και δημοσίων επιχειρήσεων, οι οποίοι ήταν διευθυντές ή γενικοί διευθυντές μονάδας στα όρια του δήμου κατά το τελευταίο 18μηνο πριν από τις εκλογές. Ανάλογη πρόβλεψη υπάρχει για διοικητές, υποδιοικητές, προέδρους διοικητικών συμβουλίων, διευθύνοντες ή εντεταλμένους συμβούλους νομικών προσώπων δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου.Κώλυμα υπάρχει και για όσους συνδέονται με τον δήμο ή με νομικό του πρόσωπο με συμβάσεις ή έργα παροχής υπηρεσιών άνω των 5.000 ευρώ τον χρόνο, καθώς και μέλη εταιρειών- γενικοί διευθυντές, πρόεδροι, μέλη διοικητικών συμβουλίων, διαχειριστές, μέτοχοι – με ποσοστό συμμετοχής πάνω από 5% εφόσον η εταιρεία έχει συμβληθεί με το δήμο.Ασυμβίβαστη κρίνεται η εκλογή ως δημάρχων ή συμβούλων όσων έχουν οφειλές προς τον δήμο και ορίζεται πως σε περίπτωση εκλογής θα πρέπει να τις έχουν εξοφλήσει μέχρι την εγκατάσταση των νέων δημοτικών αρχών. Ανάλογα κωλύματα και ασυμβίβαστα προβλέπονται και στην εκλογή περιφερειακών συμβουλίων.Αμοιβές αιρετώνΩς προς τις αμοιβές των αιρετών, οι δήμαρχοι σε περιοχές άνω των 100.000 κατοίκων θα λαμβάνουν αποδοχές ίσες με εκείνες του γενικού γραμματέα υπουργείου, ενώ το 80% των αποδοχών αυτών θα αναλογεί σε δημάρχους περιοχών 20.000 έως 100.000 κατοίκων και το 60% για δήμους κάτω των 20.000 κατοίκων.Ισόποση με τις αποδοχές, τα έξοδα παράστασης, τα επιδόματα και τις προσαυξήσεις γενικού γραμματέα υπουργείου θα είναι και η αμοιβή των περιφερειαρχών. Οι αντιδήμαρχοι λαμβάνουν το 50% της αντιμισθίας που αναλογεί στον δήμαρχο, οι πρόεδροι των δημοτικών συμβουλίων λαμβάνουν το 40% αυτής, ενώ οι αντιπεριφερειάρχες και οι πρόεδροι περιφερειακών συμβουλίων το 75%. Δικό τους προϋπολογισμό θα έχουν οι τοπικές ή δημοτικές κοινότητες, όπως θα ονομάζονται τα σημερινά τοπικά διαμερίσματα ή οι δήμοι, που βάσει του σχεδίου θα συνενωθούν. Ειδικότερα, για περιοχές μέχρι 2.000 κατοίκους θα λέγονται τοπικές κοινότητες και σε περιοχές άνω των 2.000 κατοίκων δημοτικές κοινότητες, και θα προβλέπεται εκλογή και τοπικών συμβούλων από αυτές. Στις τοπικές κοινότητες θα εκλέγεται ένα μέλος εάν διαθέτουν έως 200 κατοίκους και 3 μέλη για 201 έως 2.000 κατοίκους. Αντιστοίχως, στις δημοτικές κοινότητες θα εκλέγονται 5 μέλη σε περίπτωση που έχουν 2.000 έως 10.000 κατοίκους, 11 μέλη για 10.001 έως 50.000 κατοίκους και 15 μέλη για 50.001 κατοίκους και άνω.ΠροσωπικόΜε την αναδιάρθρωση αυτή των αρμοδιοτήτων θα υπάρξουν μαζικές μετακινήσεις και προσωπικού.Συγκεκριμένα, το προσωπικό των νομαρχιών μετατάσσεται υποχρεωτικά από την αρχή του 2011 στις νέες περιφέρειες, με εξαίρεση όσους υπηρετούν σε δομές οι οποίες θα περάσουν στη δικαιοδοσία των δήμων. Οι εργαζόμενοι αυτοί θα κληθούν εντός ενός μηνός από τη δημοσίευση του «Καλλικράτη» να εκφράσουν ενδιαφέρον για εθελοντική μετάταξη στους δήμους. Εάν δεν καλυφθούν οι ανάγκες εντός δύο μηνών, θα εφαρμοστούν υποχρεωτικές μετατάξεις και οι υπάλληλοι θα βρίσκονται στις νέες θέσεις από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους.Ανάλογες μετατάξεις προβλέπονται και για το προσωπικό υπηρεσιών που θα μεταφερθούν από τις σημερινές κρατικές περιφέρειες στις αιρετές δομές. Αρχικά και για αυτούς ισχύει η δυνατότητα εθελοντικής μετάταξης εντός μηνός. Ωστόσο, στην περίπτωση που στη συνέχεια υπάρξουν υποχρεωτικές μετατάξεις, αυτές θα γίνουν μετά την 1η Ιουλίου 2011.