Αγνοημένοι άρχοντες της ξανθιώτικης τοπικής αυτοδιοίκησης 1944-1952

Στα πλαίσια μίας γενικότερης μελέτης για την τοπική ιστορία της περιοχής της Ξάνθης αναζητήθηκαν οι επικεφαλής της τοπικής αυτοδιοίκησης, δηλαδή οι Νομάρχες κι οι Δήμαρχοι της Ξάνθης. Η αναζήτηση ξεκίνησε από την ευκολότερη και συνάμα επίσημη πηγή, τις μαρμάρινες επιγραφές: Αυτήν που βρίσκεται στην είσοδο της Νομαρχίας κι αυτήν που βρίσκεται στον προθάλαμο του Δημάρχου.Η μαρμάρινη επιγραφή με τους διατελέσαντες Νομάρχες Ξάνθης.Η μαρμάρινη επιγραφή με τους διατελέσαντες Δημάρχους Ξάνθης.Έτσι, λοιπόν, και με βάση τα παραπάνω στοιχεία, όπως θεωρούνται επίσημα, οι διατελέσαντες Νομάρχες κατά την περίοδο αναφοράς είναι οι παρακάτω: Πίνακας αρ. 1Νομάρχες Ξάνθης 1944-1953α/αΌνομαΑπόΈωςΤρόπος1Εξάρχου Ιωάννης14-01-194609-04-1946Διορισμένος2Παπαγεωργίου Απόστολος08-05-194618-10-1946Διορισμένος3Γεωργιάδης Γεώργιος25-10-194614-03-1949Διορισμένος4Γεωργιάδης Γεώργιος01-09-194922-09-1949Διορισμένος5Σιμόπουλος Ιωάννης22-09-194909-02-1950Διορισμένος6Μπλερης Κωνσταντίνος15-02-195013-02-1951Διορισμένος7Γιαννουλέας Παναγιώτης13-02-195111-03-1953ΔιορισμένοςΌμως, η συστηματική έρευνα σε αρχεία και βιβλιοθήκες, διαμορφώνει ένα πλουσιότερο τοπίο, το οποίο περιγράφεται παρακάτω, ξεκινώντας από το τέλος της Κατοχής, το 1944:Την 9η Σεπτεμβρίου του 1944, έφθασαν σιδηροδρομικώς από την Αλεξανδρούπολη στην Ξάνθη οι δυνάμεις του 81ου Συντάγματος του Ε.Λ.Α.Σ. του Έβρου και μπήκαν θριαμβευτικά στην πόλη σαν απελευθερωτές μαζί με άλλες μικρές ομάδες κομμουνιστών ανταρτών της περιοχής. Είναι αξιοσημείωτο, ότι αυτά συνέβησαν υπό το βλέμμα του –«Κόκκινου» πλέον– Βουλγαρικού Στρατού, αφού από τις 8 Σεπτεμβρίου 1944 την διακυβέρνηση της Βουλγαρίας ανέλαβε το «Πατριωτικό Μέτωπο» (?????????? ?????), (το αντίστοιχο Ε.Α.Μ.-Ε.Λ.Α.Σ.) το οποίο από το 1941 δρούσε αντιστασιακά, αλλά κυριαρχούνταν από του κομμουνιστές. Στις 11 Σεπτεμβρίου του 1944, Ε.Α.Μ.-Ε.Λ.Α.Σ. παρέλαβαν την πολιτική και στρατιωτική διοίκηση, χωρίς όμως να αποχωρήσουν οι Βούλγαροι! Με την ανάληψη της πολιτικής και στρατιωτικής διοίκησης από τις δυνάμεις του Ε.Α.Μ.-Ε.Λ.Α.Σ., η περιοχή της Ξάνθης, από την 12η Σεπτεμβρίου 1944, μπαίνει στην ολιγόμηνη περίοδο που ο Ξανθιώτης λόγιος Στέφανος Ιωαννίδης ονόμασε «Εαμική Αυτοδιοίκηση», ενώ σε έγγραφα του Δήμου Ξάνθης αναφέρεται ως «Λαϊκή Αυτοδιοίκησις».Όπως προαναφέρθηκε, στις 12 Σεπτεμβρίου 1944, το Ε.Α.Μ. στην Ξάνθη προχώρησε στην οργάνωση της διοίκησης. Ιδρύθηκαν Εθνική Πολιτοφυλακή, Επιτροπή Λαϊκής Ασφάλειας, Σχολική Επιτροπή, Εκκλησιαστική Επιτροπή, Επιτροπή Κοινωνικής Πρόνοιας και Επισιτισμού, Εξελεγκτική Επιτροπή, ενώ παράλληλα ιδρύθηκε και πενταμελές Λαϊκό Δικαστήριο. Ως Δήμαρχος Ξάνθης εκλέχθηκε ο Θεόφιλος Παπαδάπουλος, χαρισματική προσωπικότητα, γεωπόνος το επάγγελμα, με αντιστασιακή δράση και καταδικασμένος από βουλγαρικό δικαστήριο, ο οποίος θήτευσε στη θέση αυτή από τις 12 Σεπτεμβρίου 1944 μέχρι τις 7 Μαρτίου 1945. Ακόμη, καθιερώθηκε η συμμετοχή των γυναικών σε όλα τα όργανα αυτοδιοίκησης και δικαιοσύνης, ενώ συγκρότησαν ακόμη και μάχιμες μονάδες. Η Αθήνα απελευθερώθηκε στις 12 Οκτωβρίου 1944. Στις 18 Οκτωβρίου 1944, ο Γεώργιος Παπανδρέου επικεφαλής της Κυβερνήσεως Εθνικής Ενότητας με προστασία των βρετανικών στρατευμάτων υπό τον στρατηγό Ρόναλντ Σκόμπυ, έφθασαν στην εαμοκρατούμενη Αθήνα. Η Βουλγαρία αποσύρθηκε από τα κατεχόμενα εδάφη της Ελλάδας σταδιακά μεταξύ 9 Σεπτεμβρίου 1944 και 26 Οκτωβρίου 1944, ενώ η Θεσσαλονίκη εκκενώθηκε πλήρως από τους Γερμανούς, στις 30 Οκτωβρίου 1944.Εν τω μεταξύ, μεσολάβησε η ρήξη της Κυβερνήσεως Παπανδρέου με το Κ.Κ.Ε., κι η σύγκρουση δεν αποφεύχθηκε. Στις 3 Δεκεμβρίου 1944, το συλλαλητήριο στο κέντρο της Αθήνας πυροδότησε μία αιματοβαμμένη σύγκρουση, που εξελίχθηκε σε εμφύλια σύρραξη 33 ημερών, τα γνωστά Δεκεμβριανά. Γενικά, σε όλη την χώρα, εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης η αριστερά υπερτερούσε. Ακολούθως, την 12η Φεβρουαρίου 1945 υπογράφηκε η Συμφωνία της Βάρκιζας και συμφωνήθηκε ο αφοπλισμός της Αριστεράς. Η περίοδος της Αυτοδιοίκησης όδευε προς το τέλος της. Παράλληλα, από τις 21 Δεκεμβρίου 1944, βάσει του Νόμου 72, που κυρώθηκε αυθημερόν, η άλλοτε Υποδιοίκηση ή Επαρχία Ξάνθης του Νομού Ροδόπης αποτέλεσε πλέον τον Νομό Ξάνθης, ενώ ως εκλογική περιφέρεια παρέμεινε ενωμένη με τη Ροδόπη μέχρι τη δημοσίευση του (εκλογικού) Νόμου 2228 στις 6 Οκτωβρίου 1952. Για την περίοδο Σεπτέμβριος 1944-Μάρτιος 1945, υπάρχουν μαρτυρίες ότι είτε εκλέχθηκε είτε διορίσθηκε από τις αρχές της Αυτοδιοίκησης ο Λάκης Παπαπέτρου ως Νομάρχης της ακόμη ενιαίας Ροδόπης. Ο Μιχαήλ ή Λάκης Παπαπέτρου είχε διατελέσει Συμβολαιογράφος Ξάνθης προπολεμικά, ενώ μετά τον πόλεμο διετέλεσε Δικηγόρος Ξάνθης και παράλληλα πολιτεύθηκε με την Ε.Δ.Α.. Επειδή το καθεστώς της Αυτοδιοίκησης λειτουργούσε με διαδικασίες λαϊκών αρχαιρεσιών, είναι πιθανότερο ο Παπαπέτρου να εκλέχθηκε Νομάρχης. Αλλά, για να επανέλθουμε στα τοπικά γεγονότα, περίπου είκοσι ημέρες μετά την Συμφωνία της Βάρκιζας, στις 7 Μαρτίου 1945, ο Θεόφιλος Παπαδόπουλος έπαψε να είναι Δήμαρχος Ξάνθης. Κατά πάσα πιθανότητα, την ίδια ημέρα έπαυσε των καθηκόντων του και ο Λάκης Παπαπέτρου. Στις 13 Μαρτίου 1945, οι αντάρτες παρέδωσαν τον οπλισμό τους και πήραν το σχετικό πιστοποιητικό. Στις 22 Μαρτίου 1945, τα Βρετανικά στρατεύματα μπήκαν στην Κομοτηνή. Στις 23 Μαρτίου 1945, το 1ο Τάγμα Πεζικού του κυβερνητικού στρατού έφθασε στην Καβάλα. Την επομένη, 24 Μαρτίου 1945, έφθασε στην Ξάνθη η VII Μεραρχία Πεζικού του Ελληνικού Στρατού και συγκεκριμένα το 641 Τάγμα Εθνοφρουράς Αμύνης. Μεταξύ των συμμαχικών στρατευμάτων που επόπτευαν την εγκατάσταση ήταν και σαρικοφόροι Ινδοί των αποικιοκρατικών δυνάμεων της Βρετανίας. Όμως, η ακριβής ημερομηνία άφιξης του κυβερνητικού στρατού στη Ξάνθη παραμένει ασαφής, αφού η είδηση δημοσιεύεται στην εφημερίδα ΤΟ ΦΩΣ της 29ης Μαρτίου 1945 χωρίς ακριβή ημερομηνία. Από τα πρώτα μελήματα των κυβερνητικών αρχών ήταν να επαναφέρουν τις προ της Κατοχής δημοτικές αρχές, ως πρώτο βήμα προς αποκατάσταση του status quo του αστικού κράτους. Ως πρώτος Νομάρχης Ξάνθης διορίσθηκε, 7 Μαρτίου 1945, ο Νικόλαος Γραμματικάκης, ο οποίος ήταν Δικηγόρος Ξάνθης κι ο οποίος είχε κι άλλες πρωτιές στον πολυκύμαντο βίο του: α) Διετέλεσε από τους πρώτους Επάρχους Ξάνθης στις αρχές της δεκαετίας του ’20, και μάλιστα το 1922 με την άφιξη των προσφύγων της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης.. β) Διετέλεσε πρώτος που υπογράφει ως Υποθηκοφύλακας Ξάνθης, στις 7 Απριλίου 1932, ενώ μέχρι την προηγουμένη ημέρα υπέγραφε ως Μεταγραφοφύλακας Ξάνθης ο συμβολαιογράφος Ξάνθης Εμμανουήλ Σκούφος. Παράλληλα, πολλές φορές πολιτεύτηκε με την Βενιζελική-Κεντρώα παράταξη, αλλά δεν κατέλαβε ποτέ θέση στο Κοινοβούλιο. Αναλαμβάνοντας ο Γραμματικάκης τα καθήκοντά του Νομάρχη, η Αυτοδιοίκηση όδευε στο τέλος της. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο νεότευκτος Νομάρχης δεν συνάντησε αντιδράσεις από τους οπαδούς του Ε.Α.Μ., αλλά από τα ακραία δεξιά στοιχεία. Όσον αφορά τον άμεμπτο του χαρακτήρα του, οι βρετανικές στρατιωτικές αρχές του διέθεσαν τζιπ για να περιοδεύει στα χωριά ως προεκλογική προεργασία, αλλά απέρριψε την προσφορά. Στις 6 Αυγούστου, με Βασιλικό Διάταγμα, ο Νικόλαος Γραμματικάκης «απελύθη της υπηρεσίας» και στη θέση του διορίσθηκε ο Σταμάτιος Σταματίου. Επειδή οι πηγές είναι περιορισμένες, δεν γνωρίζουμε τον νομαρχιακό βίο του Σταματίου. Από ορισμένες αποφάσεις δημοσιευμένες στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, υπογράφει α.α. ο Διευθυντής της Νομαρχίας, Ιωάννης Αναπλιώτης, ενώ επιπροσθέτως δεν δημοσιεύθηκε πουθενά σε Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η απόλυσή του. Από τα δύο αυτά συνάγεται το συμπέρασμα ότι ο Σταματίου εμφανίσθηκε στα καθήκοντά του από καθόλου ή ελάχιστα. Αυτό όμως δεν του στερεί το νόμιμο δικαίωμα να συγκαταλέγεται μεταξύ των Νομαρχών Ξάνθης. Με τα νέα αυτά στοιχεία που αναδιφώνται, ο Πίνακας των Νομαρχών συμπληρώνεται και γίνεται ως εξής: Πίνακας αρ. 2Νομάρχες Ξάνθης 1944-1953α/αΌνομαΑπόΈωςΤρόπος1Νικόλαος Γραμματικάκης7-03-19456-08-1945Διορισμένος2Σταμάτιος Σταματίου6-08-194514-01-1946Διορισμένος3Εξάρχου Ιωάννης14-01-194609-04-1946Διορισμένος4Παπαγεωργίου Απόστολος08-05-194618-10-1946Διορισμένος5Γεωργιάδης Γεώργιος25-10-194614-03-1949Διορισμένος6Γεωργιάδης Γεώργιος01-09-194922-09-1949Διορισμένος7Σιμόπουλος Ιωάννης22-09-194909-02-1950Διορισμένος8Μπλερης Κωνσταντίνος15-02-195013-02-1951Διορισμένος9Γιαννουλέας Παναγιώτης13-02-195111-03-1953ΔιορισμένοςΑλλά ας επανέλθουμε στα περί Δημάρχων Ξάνθης την περίοδο 1944-1952. Σύμφωνα με την μαρμάρινη επιγραφή στο Δημαρχείο οι άρχοντες της πόλης είναι οι παρακάτω:Πίνακας αρ. 3Δήμαρχοι Ξάνθης 1944-1955α/αΌνομαΑπόΈωςΤρόπος1Πυγμαλίων Χρηστίδης19361945-2Κωνσταντίνος Παρασκευαΐδης19461950-3Πυγμαλίων Χρηστίδης 19511955-Όσον αφορά τις δημοτικές και κοινοτικές αρχές το ζήτημα χειρίσθηκε ο Αναγκαστικός Νόμος 229, που δημοσιεύθηκε στις 30 Μαρτίου 1945 και όριζε ότι μέχρι τη διενέργεια εκλογών, οι δήμαρχοι και τα δημοτικά συμβούλια διορίζονταν από τον Υπουργό των Εσωτερικών, ενώ οι δημαρχιακές επιτροπές από το Νομάρχη. Γνωρίζουμε ότι η Διοικούσα Επιτροπή του Δήμου Ξάνθης διαλύθηκε στις 16 Ιουλίου 1945 με Βασιλικό Διάταγμα, ενώ ο Πυγμαλίων Χρηστίδης, επανήλθε ως Δήμαρχος Ξάνθης, αφού ήταν ο τελευταίος αιρετός πριν από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936. Το Δημοτικό Συμβούλιο διορίσθηκε με την υπ. αριθ. 55926/1945 Απόφαση του Υπουργού των Εσωτερικών, ενώ το πρώτο πρακτικό καταχωρημένο είναι η Απόφαση συνεδριάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου της 19ης Σεπτεμβρίου 1945. Ως προς την ανάληψη των καθηκόντων του Δημάρχου από τον παλαίμαχο Χρηστίδη, οι απόψεις διίστανται: α) Μαρμάρινη πλάκα στο Δημαρχείο της Ξάνθης με τους διατελέσαντες Δημάρχους προσδιορίζει τον Χρηστίδη στην περίοδο 1936-1945, υποκρινόμενη ότι ούτε Κατοχή ούτε Αυτοδιοίκηση έλαβαν ποτέ χώρα! β) Ο ιστοριοδίφης Ξάνθης Θωμάς Εξάρχου κι ο Σταύρος Βλαχόπουλος, εκδότης της μακροβιότερης ξανθιώτικης εφημερίδας ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ, ορίζουν την πρώτη μεταπολεμική θητεία του Χρηστίδη κατά την περίοδο 1 Απριλίου 1945 και 16 Αυγούστου 1946.Κατά πάσα πιθανότητα η αποκαθήλωση των Θρακών δημάρχων έγινε στις αρχές Ιουνίου του 1945, όταν ξεπεράσθηκαν διάφορες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Ήδη, όμως, η χώρα είχε μπει σε τροχιά ανωμαλίας. Οι πρώτες μεταπολεμικές εκλογές είχαν ορισθεί να γίνουν την 31η Μαρτίου 1946. Η Αριστερά αποφάσισε να απόσχει των εκλογών. Παράλληλα την ίδια ημέρα, ένα μεμονωμένο γεγονός, η επίθεση αντάρτικης ομάδος στον Σταθμό Χωροφυλακής Λιτόχωρου Πιερίας, σηματοδότησε την έναρξη εμφύλιου ένοπλου αγώνα. Ο Εμφύλιος Πόλεμος έληξε στις 30 Αυγούστου 1949 με τις φονικότατες επιχειρήσεις του σχεδίου «Πυρσός» στο Γράμμο και το Βίτσι. Λίγο αργότερα, στις 16 Οκτωβρίου 1949, ο ραδιοφωνικός σταθμός των Ελλήνων Κομμουνιστών κήρυξε την λήξη των ανοιχτών εχθροπραξιών. Στους νεκρούς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής προστέθηκαν 50.000 νεκροί, 80.000 τραυματίες και 80.000 πρόσφυγες στις Ανατολικές χώρες, ενώ ανυπολόγιστες ήταν οι υλικές ζημιές. Όμως η πολιτική ζωή της χώρας μπήκε σε ένα κλίμα αντικομουνιστικής υστερίας, πολιτικής βίας και τρομοκρατίας, που έμελλε να μας ταλανίζει για τις επόμενες δεκαετίες. Σε ένα τέτοιο πολιτικό πλαίσιο, η κυβερνητική παράταξη έπρεπε να διασφαλίσει τη λειτουργία της με δικούς της ανθρώπους σε όλα τα επίπεδα. Με Βασιλικό Διάταγμα που δημοσιεύθηκε στις 5 Αυγούστου 1946 και με βάση την υπ. αριθ. 62623/1946 Απόφαση του Υπουργού των Εσωτερικών διορίσθη Δήμαρχος Ξάνθης ο Κωνσταντίνος Παρασκευαΐδης, «εις αντικατάστασιν του Πυγμαλίωνος Χρηστίδη, απαλλαγέντος της υπηρεσίας ταύτης, ως ακατάλληλος» όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά. Ο Παρασκευαΐδης ήταν ο πατέρας του μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου. Πάντως στη πρώτη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου που υπογράφει ο Παρασκευαΐδης φέρει ημερομηνία 30 Αυγούστου 1946.Σε όλο το διάστημα του Εμφυλίου Πολέμου δεν έγινε καμία εκλογική αναμέτρηση. Οι πρώτες βουλευτικές εκλογές έγιναν στις 5 Μαρτίου 1950. Αμέσως μετά δρομολογήθηκαν προσπάθειες για αναδιάρθρωση του εκλογικού σώματος, με πρώτο μέλημα την αναπροσαρμογή των εκλογικών καταλόγων ανδρών και τη σύσταση εκλογικών καταλόγων γυναικών. Υπάρχει μία πληθώρα Αποφάσεων του Υπουργού των Εσωτερικών για το ζήτημα αυτό. Παράλληλα, αμέσως μετά της βουλευτικές εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950 κυριαρχούσε στον τύπο το αίτημα περί δημοτικών και κοινοτικών εκλογών. Τελικά, ψηφίσθηκε ο Νόμος 1454 Περί της εκλογής των δημοτικών και κοινοτικών αρχών, που δημοσιεύθηκε στις 19 Ιουλίου 1950. Μεταξύ των άλλων, στο άρθρο 19, προέβλεπε ότι «μέχρι της εκλογής αναδείξεως δημοτικών αρχών τα καθήκοντα των δημάρχων ανατίθενται εις… Δικαστικούς υπηρετούντας εν τω νομώ…».Έτσι, σύμφωνα με την υπ. αριθ. 10536 Διαταγή της Γενικής Διοικήσεως Θράκης και δια της υπ. αριθ. 61752/1950 Αποφάσεως του Υπουργού των Εσωτερικών, ως Δήμαρχος Ξάνθης ανέλαβε ο Πρωτοδίκης Ξάνθης Ζαχαρίας Ζαχαρόπουλος, ένας δικαστικός λειτουργός που υπηρέτησε στο Πρωτοδικείο Ξάνθης μέχρι το 1955. Το τελευταίο πρακτικό που υπογράφεται από τον Παρασκευαΐδη είναι η Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ξάνθης της συνεδριάσεως της 11ης Αυγούστου 1950. Η τελετή παράδοσης κατά πάσα πιθανότητα έγινε την Δευτέρα 14 Αυγούστου 1950. Το πρώτο πρακτικό που υπογράφει ο Ζαχαρόπουλος είναι η Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Ξάνθης της συνεδριάσεως της 25ης Αυγούστου 1950. Πρέπει δε να σημειωθεί ότι το όνομα αυτού του Δημάρχου Ξάνθης δεν αναφέρεται σε καμία επίσημη πηγή και είναι η πρώτη φορά που επαναδημοσιοποιείται.Έτσι, οι διεργασίες για τις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές συνεχίσθηκαν. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν το ζήτημα της ψήφου των γυναικών, οι οποίες για πρώτη φορά στην Ελλάδα θα εξέλεγαν και θα εκλέγονταν. Παράλληλα, υπήρχε και το ζήτημα της ημερομηνίας διεξαγωγής τους. Αρχικά είχε συζητηθεί για τις 2 Ιουλίου 1950, αλλά όπως αναφέρθηκε, ο Νόμος 1454 Περί της εκλογής των δημοτικών και κοινοτικών αρχών δημοσιεύθηκε στις 19 Ιουλίου 1950. Τελικά όλος αυτός ο σκόπελος διατυπώσεων και γραφειοκρατικών προβλημάτων, παρά τα περιορισμένα λογιστικά, καταγραφικά και καταλογογραφικά μέσα που διέθεταν την εποχή εκείνη (μέσα που στο σημερινό άνθρωπο της ηλεκτρονικής και μηχανοργανωμένης εποχής φαντάζουν εξωπραγματικά) ξεπεράσθηκαν κι οι εκλογές για δημοτικούς και κοινοτικούς αντιπροσώπους έγιναν στις 15 Απριλίου 1951. Για πρώτη φορά ψήφισαν γυναίκες, ενώ σε έγγραφα και τον τύπο της εποχής αναδιφώνται τα ονόματα τριών γυναικών υποψηφίων Δημοτικών Συμβούλων: α) Η Σωφία Μωραΐτου συμμετείχε στον Δημοκρατικό Προοδευτικό Συνδυασμό του Γαβριήλ Λαδά. β) Η Ευφημία Κυριαζοπούλου συμμετείχε στο Συνδυασμό Έργα Ξάνθης του Χρήστου Κοψιδά. γ) Η Χαρίκλεια Παπαδιά-Καζανίδου συμμετείχε στο Συνδυασμό του Πυγμαλίωνα Χρηστίδη.Δήμαρχος εξελέγη ο Χρηστίδης, αφού πλειοψήφισε ο συνδυασμός του, ενώ από τις τρεις κυρίες υποψήφιες εξελέγη μόνον η Μωραΐτου. Έτσι, κατέκτησε το προνόμιο να είναι από τις πρώτες γυναίκες πανελλαδικά, που εκλέχθηκε Δημοτική Σύμβουλος. Κατά την πρώτη συνεδρίαση του, στις 6 Ιουνίου 1951, το Δημοτικό Συμβούλιο εξέλεξε ως Πρόεδρο του τον Χρήστο Κοψιδά, Αντιπρόεδρο τον Κλέωνα Πιαλόγλου (μετέπειτα βουλευτή και Υφυπουργό Εμπορίου) και «Γραμματέα την δημοτικόν σύμβουλον δεσποινίδα Σοφίαν Μωαρΐτου δια ψήφων 22». Πρέπει να σημειωθεί, ότι η Μωραΐτου υπήρξε η πρώτη γυναίκα μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Ξάνθης και διορίσθηκε στις 16 Ιούνιου 1949, ενώ πριν από αυτό είχε διατελέσει γραμματέας του Πρωθυπουργού Νικολάου Πλαστήρα, δεδομένου ότι ήταν και ανεψιά του. Μάλιστα, όπως διηγείται η ίδια, όταν ζήτησε από τον θείο της άδεια να έρθει στην Ξάνθη για να πολιτευθεί, της είπε χαρακτηριστικά: «Πήγαινε, αλλά πρόσεξε, κακομοίρα μου, να μην σε ‘‘μαυρίσουνε’’»! Έτσι, ο πίνακας των Δημάρχων Ξάνθης για την περίοδο αναφοράς συμπληρώνεται ως εξής: Πίνακας αρ. 4Δήμαρχοι Ξάνθης 1944-1952α/αΌνομαΑπόΈωςΤρόπος1Θεόφιλος Παπαδόπουλος12-09-19447-03-1945Εκλεγμένος2Πυγμαλίων Χρηστίδης1-04-19455-08-1946Αποκαθηλωμένος3Κωνσταντίνος Παρασκευαΐδης5-08-194614-08-1950Διορισμένος4Ζαχαρίας Ζαχαρόπουλος14-08-195015-03-1951Διορισμένος5Πυγμαλίων Χρηστίδης 15-03-19511955ΕκλεγμένοςΣυμπεράσματαΜέσα από αυτόν όλον τον κυκεώνα νομικών και διοικητικών κειμένων σκιαγραφείται η ταραγμένη ιστορία της Ξάνθης την περίοδο 1945-1952. Σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναδιάρθρωση του εκλογικού σώματος καθώς μαζί με την ανασυγκρότηση των εκλογικών καταλόγων εισέρχονται δυναμικά και μαζικά οι γυναίκες στο πεδίο της πολιτικής. Παράλληλα αναδιφώνται και αναδεικνύονται μορφές της τοπικής διοίκησης που έχουν ξεχασθεί από τις επίσημες πηγές των τοπικών αρχών: Ο Δήμαρχος Θεόφιλος Παπαδόπουλος, ο Δήμαρχος Ζαχαρίας Ζαχαρόπουλος, οι πρώτοι κατά σειρά Νομάρχες Νικόλαος Γραμματικάκης και Σταμάτιος Σταματίου, αλλά και οι τρεις πρώτες γυναικείες μορφές που πολιτεύτηκαν στην περιοχή της Ξάνθης, η Σωφία Μωραΐτου, η Ευφημία Κυριαζοπούλου κι η Χαρίκλεια Παπαδιά-Καζανίδου. Μήπως τελικά, ήρθε ο καιρός οι τοπικές αρχές να αναθεωρήσουν τους πίνακες των Νομαρχών και Δημάρχων Ξάνθης και να τους αποκαταστήσουν. Και παρακαλώ πολύ μην προβληθεί ως δικαιολογία το χρηματικό κόστος για τις δύο μαρμάρινες πλάκες. Στην πόλη μας σπαταλώνται τεράστια ποσά για έργα βιτρίνας, επομένως λεφτά έχουμε. Ήθος και διάθεση έχουμε;;;Ξάνθη, 12 Ιανουαρίου 2010.Νικόλαος Θ. Κωνσταντινίδης Υ.Γ. Θερμές ευχαριστίες για την βοήθεια τους στην παραπάνω έρευνα οφείλονται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους Ξάνθης, στον Δικηγορικό Σύλλογο Ξάνθης και στην Μπενάκειο Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων.