Σε άλλες περιοχές της Ελλάδας δεν είναι ευρέως γνωστό, αλλά η παρουσία της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη κάνει αισθητό τον εορτασμό του Κουρμπάν Μπαϊράμ, μιας από τις μεγαλύτερες θρησκευτικές εορτές των μουσουλμάνων, που περικλείεται από μια σειρά παραδόσεων και τελετουργικών.
Κουρμπάν Μπαϊράμ: Η γιορτή της θυσίας
Κάθε χρόνο, περίπου 3,5 εκατομμύρια μουσουλμάνοι ταξιδεύουν απ’ όλο τον κόσμο στη Μέκκα, για να τελέσουν το προσκύνημα, που ονομάζουν Hajj, το οποίο είναι ο πέμπτος πυλώνας του Ισλάμ. Το Hajj είναι υποχρεωτικό τουλάχιστον για μία φορά στη ζωή των μουσουλμάνων, ανδρών και γυναικών, όταν είναι υγιείς και έχουν τη βασική οικονομική ικανότητα και ασφάλεια. Με αυτό το προσκύνημα οι μουσουλμάνοι αποδεικνύουν την αφοσίωσή τους στον Αλλάχ.
Κατά το διάστημα αυτό, ο μουσουλμανικός κόσμος ετοιμάζεται να γιορτάσει το Edu-I-Adha, ή Kurban Bayrami, ή ‘γιορτή της θυσίας’, που αποτελεί κινητή γιορτή και συμπίπτει με τη 10η ημέρα του τελευταίου μήνα του ισλαμικού ημερολογίου. Eid (συντομογραφία του Edu-I-Adha) σημαίνει επαναλαμβανόμενη χαρά και πανηγυρισμός, μια ημέρα ειρήνης και ευχαριστιών, μια ημέρα συγχώρεσης και ηθικής νίκης, καλής σοδειάς και αξιοσημείωτων επιτυχιών, μια ημέρα εορταστικής ‘μνήμης’.
Η αποκορύφωση του Hajj σημαδεύεται από την προσφορά θυσίας, για τον εορτασμό της πλήρωσης του Hajj και την προσφορά τροφής στους φτωχούς. Η παράδοση βασίζεται, στη γνώριμη στο χριστιανικό κόσμο, ιστορία του Αμπραχάμ (Αβραάμ), ο οποίος διατάχτηκε να θυσιάσει έναν από τους δύο γιους του. Για τους μουσουλμάνους αυτός ήταν ο Ισμαήλ, ενώ σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη ήταν ο Ισαάκ. Τη στιγμή που ο Αμπραχάμ ήταν έτοιμος να θυσιάσει το γιο του δείχνοντας υπακοή στο Θεό, ο Θεός αντικατέστησε το νεαρό μ’ ένα κριάρι. Η προσφορά της θυσίας αποτέλεσε ετήσια γιορτή για τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης και την ευχαριστία στο Θεό για τις χάρες του προς τους ανθρώπους.
Το τελετουργικό του εορτασμού
Φέτος το Κουρμπάν Μπαϊράμ εορτάζεται στις 27, 28, 29 και 30 Νοεμβρίου και την πρώτη μέρα αναμένεται να σφαχτούν χιλιάδες πρόβατα, κατσίκια και βοοειδή από τους πιστούς μουσουλμάνους. Η σφαγή διέπεται από συγκεκριμένο τελετουργικό. Το ζώο πρέπει να είναι υγιές και πάνω από ενός έτους. Η σφαγή μπορεί να πραγματοποιηθεί οπουδήποτε, αλλά κυρίως οι μουσουλμάνοι προτιμούν να σφαγιάζεται σε σφαγεία, λόγω των ασθενειών που ενδέχεται να επιφέρει και προτιμούν να το αναλαμβάνει επαγγελματίας σφαγέας, μιας και κατά τις ημέρες αυτές παρατηρείται συρροή ατυχημάτων, από ανθρώπους που κοβόταν κατά τη σφαγή.
Την πρώτη ημέρα της εορτής όλα τα μέλη της οικογένειας ξυπνούν νωρίς για να κάνουν τις τελευταίες προετοιμασίες. Οι άνδρες πηγαίνουν στο τζαμί για την ειδική εορταστική προσευχή της θυσίας (Μπαϊράμ Ναμαζι). Η διαδικασία της σφαγής ξεκινά όταν επιστρέψουν σπίτι. Από την προηγούμενη μέρα η ράχη του ζώου καλύπτεται με ‘κνα’ που κοκκινίζει μέχρι την ώρα της σφαγής. Στο ζώο δίνεται νερό και αλάτι, τα μάτια του είναι τυλιγμένα μ’ ένα καθαρό μαντήλι και το πρόσωπό του είναι στραμμένο προς τη Μέκκα. Απαγγέλλονται εδάφια του Κορανίου και μετά κόβεται ο λαιμός.
Έπειτα το κρέας μοιράζεται σε τρία κομμάτια- ένα για τους φτωχούς, ένα για τους γείτονες και συγγενείς κι ένα για την οικογένεια. Το δέρμα πωλείται και τα χρήματα δίνονται για φιλανθρωπικό σκοπό.
Η ημέρα του Μπαϊραμιού
Ο τρόπος εορτασμού, καθώς και οι διάφορες εκδηλώσεις που το ακολουθούν ποικίλουν από περιοχή σε περιοχή, αλλά οι μουσουλμάνοι μένουν πιστοί στο χαρακτήρα της οικογενειακής γιορτής.
Το μεσημέρι συνεστιάζονται όλοι μαζί, σε τραπέζια με άφθονες λιχουδιές και παραδοσιακά σκευάσματα, ενώ το βράδυ γλεντούν με φίλους. Ένα έθιμο είναι να επισκέπτονται τους τάφους των αποθανόντων μελών της οικογένειας, αλλά αυτό, συνήθως, γίνεται την παραμονή και γι’ αυτό την ημέρα αυτή τα κοιμητήρια γεμίζουν κόσμο.
Επίσης, κατά τη διάρκεια του Μπαϊραμιού, φίλοι, γείτονες και συγγενείς επισκέπτονται ο ένας τον άλλο, για να γιορτάσουν μαζί. Σύμφωνα με την παράδοση, οι μουσουλμάνοι προσφέρουν κολόνια, καραμέλες και καφέ στους μουσαφίρηδες. Οι σφαγές και τα γεύματα συνεχίζουν καθ’ όλη τη διάρκεια του Μπαϊραμιού.
Τα παιδιά τριγυρνάνε σε συγγενικά και φιλικά σπίτια και όπως επιτάσσει το έθιμο φιλάν το χέρι του οικοδεσπότη και γεμίζουν την τσέπη με το ανάλογο χρηματικό ‘έπαθλο’.
Καλό Μπαϊράμι και χρόνια πολλά στους μουσουλμάνους συμπολίτες μας!
Επιμέλεια: Ελένη Διαφωνίδου
