Πραγματοποιήθηκε η διάλεξη του επίτιμου Εφόρου Αρχαιοτήτων Διαμαντή Τριαντάφυλλου με θέμα: «Οι άνεμοι στη μυθολογία και την τέχνη»
Οι άνεμοι και οι φτερωτές θεότητες δημιούργησαν μία μοναδική βραδιά που καθήλωσε τους επισκέπτες
Το Σάββατο 11 Νοεμβρίου στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αβδήρων ο Βορέας, ο Ζέφυρος, ο Νότος και άλλοι άνεμοι μας κράτησαν συντροφιά κατά τη διάλεξη του επίτιμου Εφόρου Αρχαιοτήτων κ.Διαμαντή Τριαντάφυλλου με θέμα: «Οι άνεμοι στη μυθολογία και την τέχνη». Η διάλεξη αυτή εντάσσεται στην πανελλαδική εκστρατεία “Περιβάλλον και Πολιτισμός”, που για τη διετία 2017-2018 είναι αφιερωμένη στο στοιχείο του αέρα με τίτλο «Πνοές Ανέμων».
«Ο αέρας κινείται και μεταμορφώνει. Μεταφέρει και σκορπίζει τους καρπούς της γης. Αναταράσσει το νερό της θάλασσας κι αναζωπυρώνει τη φωτιά σε μια αέναη αλληλεπίδραση με τα υπόλοιπα στοιχεία της φύσης, διασφαλίζοντας έτσι αδιατάραχο τον κύκλο της ζωής».
Ο άνεμος στην αρχαιότητα αποτελούσε μία από τις βασικές κλιματικές παραμέτρους για την επιλογή του σωστού τόπου εγκατάστασης. Έτσι, τα ανοίγματα των κτισμάτων προσαρμόζονταν ανάλογα με τον προσανατολισμό και τους τοπικούς ανέμους, τους οποίους οι άνθρωποι γνώριζαν εμπειρικά και προσπαθούσαν είτε να εκμεταλλευτούν, είτε να αποφύγουν. Ο αερισμός των εσωτερικών χώρων ενός οικήματος ήταν εξίσου σημαντικός με το φωτισμό τους.
Οι αέρηδες έπνευσαν στο αρχαιολογικό μουσείο ως θεότητες ή δαίμονες κι αποκαλύφθηκαν από παντού: από αναπαραστάσεις στην τέχνη, τη νομισματοκοπία κ.ά. ως την αρχαία ελληνική γραμματεία. Στην αρχιτεκτονική και την πολεοδομία παρουσιάστηκε “Το Ωρολόγιον του Ανδρονίκου Κυρρήστου” από τη Ρωμαϊκή Αγορά Αθηνών, το οποίο σχετίζεται με ένα από τα νέα επιστημονικά επιτεύγματα της εποχής του 1ου αιώνα π.Χ. και σχεδιάστηκε από τον αστρονόμο Ανδρόνικο από την Κύρρο της Μακεδονίας. Πρόκειται για τον αρχαιότερο γνωστό μετεωρολογικό σταθμό.
Οι αέρηδες θεοποιήθηκαν και λατρεύτηκαν κατά την αρχαιότητα ως φτερωτές θεότητες. Και πρώτος και καλύτερος ο Βορέας (Βοριάς) που ήταν ο ισχυρότερος άνεμος κι ο πιο καταστροφικός, επομένως οι αρχαίοι έπρεπε να τον εξευμενίσουν με κάθε τρόπο. Στη ζωγραφική και την αγγειογραφία τον αναπαριστούσαν ως έναν φτερωτό άνδρα, ενώ στις περισσότερες απεικονίσεις του εμφανίζεται ως ερωτευμένος νέος που αρπάζει την αγαπημένη του Ωρείθυια. Οι άνεμοι εξάλλου ήταν αυτοί που συντελούσαν στην τόσο σημαντική πηγή της αρχαίας ελληνικής οικονομίας: τη ναυσιπλοΐα και το εμπόριο. Ήταν αυτοί που βοηθούσαν ή όχι στην έναρξη του πολέμου (βλ.Τρωϊκός πόλεμος) και που συντελούσαν στην καταστροφή των εχθρικών καραβιών (βλ. Περσικούς πολέμους).
Στα νεότερα χρόνια οι άνεμοι αναπαριστούνται στη ζωγραφική (Τσαρούχης, Εγγονόπουλος), την τοιχογραφία (καφενείο Γεωργίου Διαμαντάκη στην Κρήτη) αλλά και στα γραμματόσημα, ενώ στην περίοδο της Αναγέννησης ο Rubens, o Romanelli και άλλοι, ζωγραφίζουν υπέροχες αναπαραστάσεις των ανέμων.
Επίσης ο κ.Τριαντάφυλλος μίλησε για τις λοιπές φτερωτές θεότητες της αρχαιότητας και τους μύθους στους οποίους αναφέρονται, όπως ήταν οι Νίκες, οι Έρωτες, οι Άρπυιες που άρπαζαν το φαγητό του μάντη Φινέα κ.ά.
Το κοινό, στο οποίο διανεμήθηκε έντυπο πληροφοριακό υλικό παρακολούθησε με μεγάλη προσήλωση, ενώ πέρα από τη διάλεξη οι επισκέπτες του μουσείου, από τις 19 Οκτωβρίου ως τις 5 Νοεμβρίου είχαν τη δυνατότητα να περιδιαβούν τις αίθουσες, όπου συναντούσαν σημασμένα αντικείμενα σχετικά με τη σημασία και την επίδραση του αέρα σε διάφορους τομείς της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας και τέχνης, στη θρησκεία, τη μυθολογία, την καθημερινή ζωή: Ειδώλια, αγγεία και κοσμήματα που παριστάνουν φτερωτές μορφές (π.χ. Έρωτες, Νίκες, Ψυχές, Σφίγγες και άλλα μυθολογικά όντα), ειδώλια πτηνών, πήλινα σφαιρίδια και νομίσματα με το έμβλημα των Αβδήρων, τον φτερωτό γρύπα.
Σημάνθηκαν ακόμα ειδώλια με αρχαία πνευστά μουσικά όργανα που αποδεικνύουν τη συμβολή του αέρα σε ποικίλες στιγμές της καθημερινότητας, όπως στην πόση υγρών με θήλαστρα, τη διάχυση της ευωδίας των αρωμάτων, την ορμή και κατεύθυνση των βελών κλπ.
Αναστασία Χατζοπούλου
