Ο Αλέξανδρος Λάππας επικεφαλής της ομάδας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας Κρήτης που συνδέει τα νανοσωματίδια με την ιατρική
Καινοτόμες εφαρμογές για αναβάθμιση των μαγνητικών τομογραφιών και της καταπολέμησης των καρκινικών κυττάρων
Νανοσύμπλεγμα, νανοσωματίδια, βιολογικές εφαρμογές διάγνωσης και θεραπείας… Επιστημονικοί όροι που για τους ‘’κοινούς θνητούς’’ μάλλον είναι δυσνόητοι. Κυρίως δε όταν θες να περιγράψεις τα επιτεύγματα και την καινοτομία μιας ομάδας ανθρώπων που έχουν εξειδικευτεί στην προσπάθεια πρόληψης και θεραπείας των ασθενειών μέσω μιας προσέγγισης, που έχει συνδέσει τα μαγνητικά νανοσωματίδια με την ιατρική επιστήμη. Και τι σχέση έχουν όλα αυτά με την Ξάνθη; Τον Αλέξανδρο Λάππα. Έναν Ξανθιώτη ερευνητή, επικεφαλής της ομάδας του Εργαστηρίου Λειτουργικών Νανοκρυστάλλων και Κβαντικού Μαγνητισμού, του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ (ΙΗΔΛ), του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) Κρήτης.
Με τι ασχολείται η ερευνητική ομάδα του ΙΤΕ;
Πρόκειται για μια έρευνα που απευθύνεται σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της φαρμακευτικής, των βιολογικών και των ιατρικών εφαρμογών. Και το έργο που παράγει η ομάδα των ερευνητών, έχει για την ώρα τουλάχιστον τέσσερις εφαρμογές:
-Ποιοτική αναβάθμιση των μαγνητικών τομογραφιών
-Καταπολέμηση των καρκινικών κυττάρων με τη μέθοδο της υπερθερμίας
-Προαγωγή της έρευνας μέσω των βιοδεικτών οργανικών ουσιών, όπως είναι τα κύτταρα, οι πρωτεΐνες και τα γονίδια, που υποδεικνύουν συγκεκριμένες βιολογικές διαδικασίες
-Ευδοκίμηση των φορέων φαρμάκων, μέσω των νανοσωματιδίων
Τι κάνουν τα νανοσωματίδια στον οργανισμό;
Η ομάδα των επιστημόνων δίνει νέα διάσταση στον τρόπο εφαρμογής των νανοσωματιδίων στην επιστήμη. Τι κάνουν όμως τα νανοσωματίδια; Μικρά κρυσταλλάκια, χιλιάδες φορές μικρότερα από μια ανθρώπινη τρίχα, παρουσιάζουν μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον, καθώς αποτελούν την γέφυρα ανάμεσα στα συμπαγή υλικά και στις ατομικές και μοριακές δομές. Δηλαδή «συνδέουν» κατά κάποιο τρόπο «υλικά» του σώματός μας. Ειδικά στα μαγνητικά νανοσωματίδια, με τα οποία ασχολείται ο κ. Λάππας, εμφανίζονται μοναδικά μαγνητικά χαρακτηριστικά που τα καθιστούν ιδιαίτερα ελκυστικά τόσο από θεωρητική προσέγγιση όσο και από τεχνολογική άποψη. Και αυτό διότι αναπτύσσονται σε μεγέθη τα οποία συγκρίνονται με έναν ιό, μια πρωτεΐνη ή ένα γονίδιο. Το «Ε» επικοινώνησε με τον συντοπίτη μας επιστήμονα, ο οποίος χωρίς καμία διάθεση αυτοπροβολής μας έδωσε πληροφορίες για τα αποτελέσματα της μέχρι τώρα έρευνας.
Έγκαιρη και ακριβής διάγνωση του καρκίνου με στοχευμένη θεραπεία
Οι ερευνητές του Εργαστηρίου: Δρ. Αλέξανδρος Λάππας, Αθανασία Κωστοπούλου, Κωνσταντίνος Μπριντάκης και Γεώργιος Αντωναρόπουλος θέτουν στην διάθεση της επιστήμης μία επαναστατική μέθοδο καθώς το νανοσύμπλεγμα στην πρότασή τους μπορεί να βρει εφαρμογή στη μαγνητική τομογραφία, τους βιοδείκτες, τη μαγνητική υπερθερμία και τους φορείς φαρμάκου. Στόχος τους είναι να επιτυγχάνεται ακριβής διάγνωση της νόσου σε πρώιμο στάδιο, ώστε να προλαμβάνεται η εξέλιξή της, αλλά και να εφαρμόζεται στοχευμένη θεραπεία. Μετά από δεκαετή έρευνα και την διδακτορική εργασία της κας Κωστοπούλου, υπό την επίβλεψη του κ. Λάππα, η επιστήμη έχει στα χέρια της ένα προϊόν διττού χαρακτήρα. Όπως μας εξήγησε ο κ. Λάππας, το νανοϋλικό χρησιμοποιείται ως σκιαγραφικό με αυξημένα αποτελέσματα αποτύπωσης που δίνουν καλύτερη εικόνα (έως και τέσσερεις φορές υψηλότερη από αυτή που συνηθίζεται), ενώ την ίδια στιγμή, πέρα από την απεικόνιση, προχωρούν σε θεραπεία μέσω της έγχυσης με την γρήγορη έκλυση θερμότητας στους 42 βαθμούς Κελσίου. Η υπερθερμία που δημιουργείται στα επιθυμητά σημεία με την παρουσία εναλλασσόμενου μαγνητικού πεδίου χρησιμοποιείται στην καταπολέμηση καρκινικών όγκων. Επιπρόσθετα, το υλικό προσφέρει περισσότερες δυνατότητες θεραπείας, αφού καταπραΰνει το ανοσοποιητικό σε περιπτώσεις αυτοάνοσων, όπως στην σκλήρυνση κατά πλάκας.
Πολλά τα οφέλη, αλλά υπάρχουν δυσκολίες στην εισαγωγή του στην παραγωγή
Ο κ. Λάππας ανέφερε ότι οι ασθενείς λαμβάνουν με το νανοϋλικό αυτό εξατομικευμένη θεραπεία, αποφεύγοντας πολλές εξετάσεις που όπως είναι γνωστό σε κάποιες περιπτώσεις αντί να έχουν αποτέλεσμα επιβαρύνουν την υγεία των ασθενών με την τοξικότητά τους, ενώ και η ίδια η κατασκευή του είναι οικονομική. «Χρησιμοποιούμε ως πρώτη ύλη οξείδιο του σιδήρου, ένα οικονομικό και όχι σπάνιο υλικό, σε αντίθεση με αυτή που υπάρχουν στην φαρμακοβιομηχανία, ένα υδατικό εναιώρημα συμβατό με τον οργανισμό». Τόνισε, όμως, ότι η συστηματική παραγωγή της καινοτομίας αυτής απαιτεί αλλαγές στις γραμμές παραγωγής των μεγάλων φαρμακοβιομηχανιών, που έχουν επενδύσει σε άλλες τεχνολογίες. Παρότι η εφαρμογή της μεθόδου εξοικονομεί πόρους και από το σύστημα υγείας, καθώς οι ασθενείς δεν χρειάζεται να υποβάλλονται συνεχώς σε πολυδάπανες εξετάσεις, τα λεγόμενα ‘’έξυπνα υλικά’’ δύσκολα βρίσκουν χρηματοδοτικό ενδιαφέρον στην χώρα μας.
Τέσσερα χρόνια χωρίς προκήρυξη ελληνικού προγράμματος στον ερευνητικό τομέα
Η ερευνητική ομάδα του κ. Λάππα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 10 προτάσεις της εφαρμοσμένης έρευνας που επιλέχθηκαν στον διαγωνισμό «Η Ελλάδα καινοτομεί», που διοργανώνει τα τελευταία τρία χρόνια ο ΣΕΒ και η Eurobank. Η βράβευση θα πραγματοποιηθεί την επόμενη εβδομάδα, αλλά όπως μας ενημέρωσε ο κ. Λάππας το χρηματικό έπαθλο είναι μικρό, αποσκοπώντας κυρίως στην προβολή της καινοτομίας. Τα επόμενα βήματα της ομάδας απαιτούν ακριβά πειράματα και, όπως επισήμανε ο κ. Λάππας, στην χώρα μας δεν υπάρχουν προκηρύξεις στον τομέα τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Έχοντας πραγματοποιήσει την διδακτορική του διατριβή στην Αγγλία, γνωρίζει πώς λειτουργούν οι ευρωπαϊκές χώρες στα θέματα αυτά. «Δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν βλέπουμε τα μακροπρόθεσμα οφέλη στην κοινωνία μέσα από παρόμοιες πατέντες, αφού δεν υπάρχει προτεραιότητα στους στόχους. Δεν υπάρχει ευρωπαϊκή χώρα που επενδύει στην παιδεία χωρίς σύστημα χρηματοδότησης, όχι κατ’ αποκοπή, όπως λειτουργεί εδώ, αλλά μετά από κρίση και μεγάλο ανταγωνισμό», είπε χαρακτηριστικά ο ίδιος. Η οικονομική στενότητα και η έλλειψη πόρων του εργαστηρίου, αυτή τη στιγμή, περιορίζουν την πραγματοποίηση των επόμενων στόχων της ομάδας, με το ΙΤΕ να είναι ένα Ίδρυμα ιδιωτικού δικαίου, που δεν βασίζεται κατά κύριο λόγο στις ήδη μειωμένες κρατικές επιχορηγήσεις.
Αλ. Λάππας: «Σε μια χώρα που πάσχει ο πρωτογενής τομέας, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα»
Ο κ. Λάππας κατοικεί και εργάζεται στην Κρήτη, όπου και σπούδασε Φυσική, θεωρώντας το ΙΤΕ ένα από τα καλύτερα Ιδρύματα της χώρας, που προάγει την ερευνητική δράση με ευελιξία, προσφέροντας ευκαιρίες στους επιστήμονές του. Πλέον, επισκέπτεται την Ξάνθη, όπου έζησε τα παιδικά του χρόνια και έλαβε την εγκύκλιο παιδεία, μία με δύο φορές τον χρόνο. Η απόσταση και τα έξοδα καθιστούν απαγορευτικές τις συχνότερες επισκέψεις. Αναφερόμενος στα προβλήματα που υπάρχουν στην χώρα, μας έφερε ως παράδειγμα την άσχημη κατάσταση στον πρωτογενή τομέα. «Έφυγα από την Ξάνθη το 1983 και οι αγρότες πότιζαν τα βαμβάκια τους. Επιστρέφω το 2016 και ακόμη αντικρίζω το ίδιο θέαμα. Παρότι από τότε μιλούσαν για αλλαγές στην γεωργία και εκσυγχρονισμό, δεν έχουν αλλάξει, δυστυχώς, πολλά πράγματα», είπε χαρακτηριστικά.
ΧΑΡΗΣ ΔΙΑΦΩΝΙΔΗΣ
